ΖΕΙ Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ? ΡΩΤΟΥΣΕ Η ΓΟΡΓΟΝΑ ΑΔΕΛΦΗ ΤΟΥ . ΠΟΥ ΕΤΑΦΗ Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ? ΑΝΑΡΩΤΙΕΤΑΙ ΑΙΩΝΕΣ ΤΩΡΑ Η ΟΙΚΟΥΜΕΝΗ .

Ο τάφος εκρύβη…

ΤΗΣ ΝΙΝΕΤΤΑΣ ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ

Τα μάθατε, «βρέθηκε ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αμφίπολη», είπαμε στον Ζαν Ιβ Αμπερέρ, τον Γάλλο αρχαιολόγο που ψάχνει εδώ και είκοσι τόσα χρόνια σε στεριά και θάλασσα για τα ίχνη της πόλης που ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος το 331 π.Χ.

Το μουσουλμανικό τέμενος Nabi Daniel στην Αλεξάνδρεια που είναι πολύ πιθανό να έχει κτιστεί πάνω στον τάφο του Μεγαλέξανδρου

Το μουσουλμανικό τέμενος Nabi Daniel στην Αλεξάνδρεια που είναι πολύ πιθανό να έχει κτιστεί πάνω στον τάφο του Μεγαλέξανδρου

Τον βρήκαμε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου σκάβει σε μόνιμη βάση (έχει ανασύρει από τη θάλασσα αρχιτεκτονικά μέλη του Φάρου της Αλεξάνδρειας και έχει αποκαλύψει μια σειρά τάφων στην περιοχή Γκαμπαρί, όπου ήταν η περίφημη «Νεκρόπολη», την οποία αναφέρει και ο Στράβωνας, όπως επίσης πλούσιες κατοικίες με ψηφιδωτά).

Η απάντηση του διάσημου αρχαιολόγου από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ήταν ένα τρανταχτό γέλιο. «Θέλετε να πείτε ότι βρέθηκε το σώμα;» μας είπε στη συνέχεια, καθώς οι σοβαροί αρχαιολόγοι δεν ψάχνουν για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά για το σώμα του, που χάθηκε όταν ο τάφος του, τον οποίο προσκυνούσαν αυτοκράτορες, βασιλιάδες και πλήθη θαυμαστών για οκτώ ολόκληρους αιώνες, καταστράφηκε. Ολες οι γραπτές πηγές τοποθετούν τον τάφο στην Αλεξάνδρεια. Υπάρχουν λεπτομερείς περιγραφές αρχαίων συγγραφέων, πραγματικά ρεπορτάζ της εποχής, που μιλούν για την επιβλητική πομπή που μετέφερε το 321 π.Χ. την ταριχευμένη σορό του Μεγάλου Αλεξάνδρου από τη Βαβυλώνα, όπου πέθανε (323 π.Χ.). Φαίνεται πως κράτησε σχεδόν δύο χρόνια η προετοιμασία της ταφής, δηλαδή η ταρίχευση του σώματος και η κατασκευή του μαυσωλείου στο οποίο τελικά ετάφη.

megas-alexandros Σύμφωνα με τις περιγραφές, ο νεκρός Αλέξανδρος ήταν τοποθετημένος μέσα σε καταστόλιστη χρυσή λάρνακα την οποία μετέφερε χρυσή άμαξα που έσερναν 100 άλογα. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος είχε ζητήσει να ταφεί στο ναό του Αμμωνος Διός στην όαση της Σίβα (Quintus Curtius Rufus, Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου). Η μεταφορά της σορού ανατέθηκε από τη συνέλευση των εταίρων και σωματοφυλάκων του Αλεξάνδρου (Περδίκκας, Λεοννάτος, Πτολεμαίος, Πείθων, Αριστόνους και Αριδαίος) στον Αριδαίο.

Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης (80 π.Χ.-20 π.Χ.), που έζησε πιο κοντά στα γεγονότα, αναφέρει σχετικά: «Επί δε την κατακομιδήν του σώματος και την κατασκευήν της αρμαμάξης της μελλούσης κομίζειν το σώμα του τετελευτηκότος βασιλέως εις Αμμωνα έταξαν Αριδαίον». Δηλαδή, η πομπή ξεκίνησε από τη Βαβυλώνα για την Αίγυπτο με επικεφαλής τον Αριδαίο και με τη χρυσοποίκιλτη «αρμάμαξα» την οποία ακολουθούσαν ολόκληρη στρατιά και πλήθος κόσμου (Διόδωρος, ΙΗ, 26).

Στα σύνορα της Αιγύπτου με τη Συρία ο Πτολεμαίος του Λάγου, συμπολεμιστής του Αλεξάνδρου, αποφάσισε να αλλάξει δρόμο η πομπή και να μην ταφεί ο μέγας στρατηλάτης στο ναό του Αμμωνα, αλλά σε ένα πολυτελές μαυσωλείο στο κέντρο της Αλεξάνδρειας: «Εκρινε (ο Πτολεμαίος) γαρ επί του παρόντος εις μεν Αμμωνα μη παρακομίζειν, κατά δε την εκτισμένην υπ’ αυτού πόλιν (Αλεξάνδρεια) επιφανεστάτην ούσαν, σχεδόν τι των κατά την οικουμένην, αποθέσθαι. Κατεσκεύασεν ουν τέμενος κατά το μέγεθος και κατά την κατασκευήν της Αλεξάνδρου δόξης άξιον, εν ω κηδεύσας αυτόν…» (Διόδωρος Σικελιώτης, ΙΗ’, 28, 3-5).

Οι περισσότεροι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν το ίδιο ακριβώς, ότι ετάφη σε μαυσωλείο στη θέση «Σώμα» ή «Σήμα», όπου βρίσκονταν και οι βασιλικοί τάφοι. «Μέρος δε και των βασιλείων εστί και το καλούμενον Σώμα… εν ω αι των βασιλέων ταφαί και η Αλεξάνδρου» σημειώνει ο Στράβωνας (Γεωγραφικά, XVII, C, 794, 1, 8). Συμφωνούν με τη θέση ο Αρριανός («Μετά Αλέξανδρον» Jacoby, F. Gr. Η., 156, αποσπ. 9, 25) και ο Δίων ο Κάσσιος (Ρωμ. Ιστ. 51, 15-16).

Ηταν μια αριστοκρατική συνοικία, την οποία πολλοί προσπαθούν να εντοπίσουν στη συμβολή της Οδού του Σώματος και της Κανωπικής Οδού, στη σημερινή πυκνοδομημένη αιγυπτιακή μεγαλούπολη, αλλά δεν τα έχουν καταφέρει.

Κάποιοι θεωρούν πως βρίσκεται στο λεγόμενο Υψωμα των Σωμάτων (Κομ-ελ-Δεμάς), στη θέση που βρίσκεται το μουσουλμανικό τέμενος Nabi Daniel, όπου θρυλείται ότι βρίσκεται η σορός του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Εδώ πρέπει να πούμε ότι ο πρώην γεν. διευθυντής Αρχαιοτήτων Γιάννης Τζεδάκις, ο οποίος ηγήθηκε της ομάδας που πήγε το 1995 τη Σίβα όταν η αρχαιολόγος Λ. Σουβαλτζή υποστήριζε ότι βρήκε τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, πιστεύει πως θα έπρεπε να διερευνηθεί το τέμενος καθώς είναι γνωστό πως όταν μπήκαν οι μουσουλμάνοι στην Αλεξάνδρεια έκτισαν το μεγάλο αυτό τζαμί. Με δεδομένο ότι ο Αλέξανδρος ανήκει στους προφήτες που αναφέρονται στο Κοράνι, δεν αποκλείει να έχει κτιστεί το τέμενος πάνω στον τάφο του. Τον εκπλήσσει μάλιστα η άρνηση της Γενικής Γραμματείας Αρχαιοτήτων Αιγύπτου στο πρόσφατο αίτημα ξένων επιστημόνων να ελέγξουν το δάπεδο του τζαμιού με ηλεκτρονικά μέσα προκειμένου να δοθεί μια απάντηση στο ερώτημα.

Και συμπληρώνει ο κ. Τζεδάκις, δίνοντας και μία άλλη διάσταση στο όλο θέμα: «Πρέπει να υπάρχουν αραβικά κείμενα της εποχής εκείνης που να δίνουν πληροφορίες για τον τάφο. Δυστυχώς, όμως, δεν είναι προσβάσιμες σε μας».

Ο περιηγητής Παυσανίας το 2ο αιώνα μ.Χ. στα Αττικά του (6, 3) εμπλέκει κάπως την υπόθεση, γιατί αναφέρει πως η πρώτη ταφή του Αλεξάνδρου έγινε από τον Πτολεμαίο Α’ στη Μέμφιδα και ακολούθησε μεταφορά του από τον Πτολεμαίο Β’ (γιο του πρώτου) στην Αλεξάνδρεια. Τα περί Μέμφιδος αναγράφονται και στο Πάριον Χρονικόν «Αλέξανδρος εις Μέμφιν ετέθη» (IG, ΧΙΙ, 5, 1, στ.112/Jacoby, FGrH, 239, απόσπ. Β, 11).

Ευρύτατες αναφορές έχουμε και για τις επισκέψεις των επωνύμων στο μνήμα του Αλέξανδρου στην Αλεξάνδρεια. Ο Δίων ο Κάσσιος αναφέρει στη «Ρωμαϊκή Ιστορία» του ότι τον τάφο του επισκέφθηκαν ο Ιούλιος Καίσαρ, ο Σεπτίμιος Σεβήρος και ο Καρακάλλας. Σημειώνει, μάλιστα, ότι όταν ο Ιούλιος Καίσαρ μπήκε μέσα στο μαυσωλείο, έμεινε για ώρα σιωπηλός, όρθιος, κοιτάζοντας τον άριστα διατηρημένο νεκρό. Η συγκίνησή του ήταν τόσο μεγάλη, που όταν άγγιξε το πρόσωπο του Αλεξάνδρου, έσπασε ένα κομμάτι της μύτης του νεκρού! (Δίων Κάσσιος, 51, 16).

Ο Καίσαρ Αύγουστος πήγε κι αυτός και προσκύνησε τον τάφο μετά τη νίκη του στο Ακτιο το 31 π.Χ. κατατροπώνοντας τον Μάρκο Αντώνιο και την Κλεοπάτρα. Πήγε για να προσφέρει στον επιφανή νεκρό ένα στεφάνι κι όταν οι οδηγοί του τον κάλεσαν να επισκεφθεί και τους τάφους της Πτολεμαϊκής Δυναστείας, ο Αύγουστος τους απάντησε: «Ηρθα να δω έναν βασιλιά, και όχι νεκρούς!».

Ο Τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου έχει ήδη βρεθεί στην Αίγυπτο

Αναρτήθηκε από μέλος του pekp.gr στις 14 Σεπτεμβρίου 2014

Τάφος Μ. Αλεξάνδρου - Σίβα, Αίγυπτος

«Ο Τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου έχει ήδη βρεθεί, από αξιόλογη αρχαιολόγο, αλλά οι διαπιστώσεις της έχουν μπλοκαριστεί ύστερα από «διπλωματική παρέμβαση».

Τα παγκόσμια μέσα μαζικής ενημέρωσης συσσωρεύουν σήμερα ειδήσεις σχετικά με τη συναρπαστική ανακάλυψη ενός τεράστιου τάφο στην Αμφίπολη, την Ελλάδα, και υποθετικες γνωμες υποστηρίζουν ότι μπορεί να ανήκει στον Μέγα Αλέξανδρο (356-323 π.Χ.), ή τουλάχιστον σε ένα μέλος της οικογένειάς του. Η τελευταία κατοικία του Μακεδόνα βασιλιά ήταν ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της αρχαιότητας, αλλά αυτό είναι κάτι που μπορεί να έχει ήδη λυθεί. Η αρχαιολόγος Λιάνα Σουλβατζή ισχυρίζεται ότι ανακάλυψε τον πραγματικό τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου πριν από 20 χρόνια στην Αίγυπτο και έχει αποκλειστεί από τις ελληνικές και αιγυπτιακές κυβερνήσεις από τότε.Ο Αλέξανδρος Γ ‘ο Μακεδών, επίσης γνωστός ως Μέγας Αλέξανδρος, γεννήθηκε στην Πέλλα το 356 π.Χ. και ήταν μέντορας ο Αριστοτέλης μέχρι την ηλικία των 16 ετών, που έγινε βασιλιάς του βασιλείου των Μακεδόνων, ένα κράτος στη Βόρεια αρχαία Ελλάδα, και αρχηγός της Πανελλήνιας συμμαχίας κατά της Περσικής Αυτοκρατορίας. Είχε επίσης στεφθεί Φαραώ της Αιγύπτου. Μέχρι την ηλικία των 30, είχε δημιουργήσει μια από τις μεγαλύτερες αυτοκρατορίες του αρχαίου κόσμου, που εκτεινόταν από την Ελλάδα έως την Αίγυπτο και στο σημερινό κράτος του Πακιστάν. Θεωρείται ένας από τους πιο επιτυχημένους κυβερνήτες της ιστορίας και έγινε το μέτρο σύμφωνα με το οποίο θα συγκρίνονται οι στρατιωτικοί ηγέτες αργότερα.Ο Αλέξανδρος πέθανε με έναν μυστηριώδη θάνατο σε ηλικία 32 ετών στη Βαβυλώνα το 323 π.Χ.. Βρισκόταν σε μια τελετή για να τιμήσουν το θάνατο ενός στενού προσωπικού του φίλου όταν κατελήφθη από έντονο πόνο και κατέρρευσε. Οδηγήθηκε στην κρεβατοκάμαρά του, όπου, μετά από ημέρες αγωνίας, έπεσε σε κώμα και πέθανε. Οι μελετητές εξακολουθούν να συζητούν την αιτία του θανάτου, με τις θεωρίες που κυμαίνονται από ελονοσία σε δηλητηρίαση από αλκοόλ ή πως σκόπιμα δηλητηριάστηκε από έναν αντίπαλο. Αλλά το μεγαλύτερο μυστήριο, ήταν το τι συνέβη στο σώμα του, μετά το θάνατο.Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς έχουν καταγράψει πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωή (και το θάνατο) του Μεγάλου Αλεξάνδρου, συμπεριλαμβανομένων των αρχαίων ιστορικών Ησιόδου, ο Πλουτάρχου, Ηροδότου, Κούρτιου, ο Διοδώρου και Αριανού. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, το Στράβωνα και Stobaeus, η παράδοση στη Βαβυλώνα κατά τον χρόνο του θανάτου του Αλεξάνδρου, ήταν να γίνεται η ταφή των νεκρών σε ένα περίβλημα από μέλι ή κερί, που οδηγεί σε εικασίες ότι το σώμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου μπορεί να έχει υποστεί τις ίδιες τελετουργίες .Οι ιστορικοί έχουν καταγράψει ότι οι στρατηγοί-διάδοχοι του Μ. Αλεξάνδρου αγωνίζονταν για δύο και πλέον χρόνια για το ποιος θα πάρει το σώμα του και το τι θα γίνει με αυτό. Κάποιοι ήθελαν το σώμα του να ταφεί στη Μακεδονία, αλλά ο Πτολεμαίος, ο οποίος ήταν πολύ κοντά στον Αλέξανδρο, ήθελε να ταφεί στην Αίγυπτο (θεωρώντας ότι αυτός ήταν διάδοχος του προηγούμενου Φαραώ της Αιγύπτου).

Αναπαράσταση 19ου αιώνα της ταφής του Μεγ. Αλεξάνδρου βάσει της περιγραφής του Διοδώρου_historytoday

Αναπαράσταση 19ου αιώνα της ταφής του Μεγ. Αλεξάνδρου βάσει της περιγραφής του Διοδώρου_historytoday

Κατά τη διάρκεια αυτών των δύο ετών, ειπώθηκε ότι το σώμα του Αλεξάνδρου ήταν ταριχευμένο και ένα χρυσό άρμα που χτίστηκε για να μεταφέρει το σώμα του. Δύο χρόνια αργότερα, η πορεία από τη Βαβυλώνα στο ιερό του Αμμωνα άρχισε, η οποία ήταν σύμφωνα με τις επιθυμίες του Αλεξάνδρου. Το άρμα ακολούθησε στρατιωτική φύλακες και στρατιώτες που άνοιξε το δρόμο για τη μεγάλη πομπή. Ωστόσο, σύμφωνα με την ελληνική ιστορικός Διόδωρος ο Σικελιώτης (1ος αιώνας π.Χ.), όταν στα σύνορα μεταξύ της Συρίας και της Αιγύπτου, η πομπή συναντήθηκε με τον Πτολεμαίο, ο οποίος «έκλεψε» το σώμα και το μετέφερε στην Αλεξάνδρεια.

Ενώ η πραγματική θέση της την τελευταία κατοικία του Αλεξάνδρου παρέμεινε ένα μυστήριο για πάνω από δύο χιλιετίες, γνωρίζουμε ότι πολλές σημαντικές προσωπικότητες επισκέπτεται τον τάφο του Αλεξάνδρου. Σύμφωνα με ιστορικά αρχεία, επιφανείς επισκέπτες του Αλεξάνδρου περιελάμβανε τον Ιούλιο Καίσαρα, την Κλεοπάτρα, ο Οκταβιανός, Καλιγούλας, ο Αδριανός, Σεβήρου, Καρακάλλα και μια σειρά από άλλα φωτιστικά. Σε 199 μ.Χ., ο τάφος του Αλεξάνδρου ήταν σφραγισμένο από το ρωμαϊκό αυτοκράτορα, Σεπτίμιου Σεβήρου, στην Αλεξάνδρεια. Αργότερα, το 215 μ.Χ. ήταν προφανώς μεταφέρθηκε κάποια στοιχεία από τον τάφο του. Και στη συνέχεια, το 1491 μ.Χ., μπορούμε να βρούμε αναφορά σε συγγραφείς όπως ο Λέων της Αφρικής και της Αλ-Masudi επισκέπτονται την Αλεξάνδρεια και ατενίζοντας από την αξιοσημείωτη τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Υπάρχει, ως εκ τούτου, σημαντικές αναφορές για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου που βρίσκονται στην Αίγυπτο. Πράγματι, ο Αλέξανδρος είχε ισχυρές διασυνδέσεις με την Αίγυπτο – είχε στεφθεί Φαραώ στο Μέμφις, αφού νίκησε τον Πέρση αυτοκράτορα Δαρείου και απελευθέρωσε την Αίγυπτο από τον περσικό στρατό.

Η Λιάνα Σουβαλτζή, Έλληνας αρχαιολόγος και μέλος της αιγυπτιακής Εκστρατευτικής Εταιρείας του Λονδίνου, η οποία έχει ειδικευτεί στην ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, υποστήριξε την υπόθεση ότι στρατητός Πτολεμαίος εκπλήρωσε την επιθυμία του Αλεξάνδρου για το σώμα του να ταφεί στο γνωστό ναό του ανώτατου αιγυπτιακό θεό Αμμωνα Ρα, στην Όαση της Σίβα. Ο Αλέξανδρος πίστευε ότι ήταν ο γιος του Δία (Zeus-Αμμωνα = Αμμωνα Ρα), μια θεωρία που αργότερα «επιβεβαίωσε» σε αυτόν το Μαντείο του Άμμωνα στη Σίβα.

Το Μαντείο του Άμμωνα στο Σίβα ήταν μεγάλης σημασίας στον αρχαίο κόσμο, ειδικά για τους Έλληνες που πίστευαν ότι από το Μαντείο του Άμμωνα στην όαση Σίβα, ήταν εφάμιλλο στην τέχνη με το μαντείο της Δωδώνης. Σύμφωνα με την παράδοση, οι ιστορικοί του Αλεξάνδρου, επαληθεύουν τη ρήση του μάντη που δόθηκε στον Αλέξανδρο ότι ήταν ο γιος του Δία, και την ίδια στιγμή ο νόμιμος Φαραώ της Αιγύπτου. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Έλληνα ιστορικό Πλούταρχο (46 – 120 μ.Χ.), ο μάντης προσπάθησε να μιλήσει στα ελληνικά, και τα λόγια του είχαν ακουστεί καλά ως αναφορά στον Αλέξανδρο ως γιος του Θεού – κάτι που έγινε καταχρηστικά για πολιτικούς λόγους. Σε κάθε περίπτωση, η επίσκεψη του Αλεξάνδρου στο Μαντείο του Άμμωνα στο Σίβα είχε μια μεγάλη επίδραση πάνω του και είναι για αυτό το λόγο που η κα Σουβαλτζή υποστηρίζει ότι η Όαση της Σίβα μπορεί να είχε επιλεγεί ως τοποθεσία του τάφου του.

Μαντείο του Άμμωνα στην έρημο της Σίβα

Το 1984, η κα Σουβαλτζή ζήτησε από τις αιγυπτιακές αρχές την άδεια να ανασκάψει την περιοχή της Όασης Σίβα, που βρίσκεται μεταξύ της Qattara και της αιγυπτιακής Sand Sea στη λιβυκή έρημο, περίπου 50 χλμ ανατολικά στα σύνορα της Λιβύης, και 560 χιλιόμετρα από το Κάιρο . Το 1989, πέντε χρόνια μετά την αίτηση που είχε υποβληθεί, η άδεια χορηγήθηκε και οι ανασκαφές ξεκίνησαν.

Μετά μόλις μία εβδομάδα από την ανασκαφή, κα Σουβαλτζή και η αρχαιολογική ομάδα έκανε μια καταπληκτική ανακάλυψη. Βρέθηκε μια είσοδος, που φρουρείται από αγάλματα λιονταριών, πράγμα που σήμαινε πως είναι ένα πολύ μεγάλο και σημαντικό μνημείο. Κατά τα επόμενα χρόνια, οι ανασκαφείς αποκάλυψαν ότι το μνημείο ήταν ένας υπέροχος 525 τ.μ. Ελληνιστικός βασιλικός τάφος.

Ένα από τα λιοντάρια που ανακαλύφθηκαν στον τάφο

Εκτός από τα λιοντάρια στην είσοδο, η αρχαιολογική ομάδα της έφερε στο φως πολλά κεφάλια λιονταριών σε όλη την υπόγεια δομή – μια αντανάκλαση της σημαντικής κατάστασης του ιδιοκτήτη, καθώς και διακοσμήσεις ελληνικού στυλ, ελληνικές επιγραφές, και ένα σκαλιστό ανάγλυφο με το σύμβολο της Αμμωνα Ρα, τα οποία εντόπισε στον γάφο και ανήκουν στον Μέγα Αλέξανδρο. Μία από τις επιγραφές, οι οποίες κα Σουβαπτζή πιστεύει ότι γράφτηκε από τον Πτολεμαίο, αναφέρεται στην περίτεχνη μεταφορά του φορέα στον τάφο, αν και δεν υπάρχει καμία αναφορά σε οποιαδήποτε ονόματα.

Το σύμβολο του Αμμωνα Ρα που βρέθηκε στις ανασκαφές

Το 1995, μια διεθνής ανακοίνωση έγινε για την ανακάλυψη, και όπως βλέπουμε τώρα με τον τάφο στην Αμφίπολη, υπήρχε μεγάλος ενθουσιασμός σε όλο τον κόσμο, και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, που επιτέλους ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου είχε βρεθεί. Σε αυτό το στάδιο, οι αρχαιολόγοι είχαν ανασκάψει μέχρι την είσοδο του τελικού ταφικού θαλάμου, αλλά δεν είχαν ακόμη εισέλθει.

Ενώ υπήρχε μεγάλος ενθουσιασμός, η ανακοίνωση προκάλεσε επίσης τεράστιες πολιτικές αναταραχές. Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας είχε μόλις πρόσφατα πραγματοποιήθηκε και έντονες συζητήσεις είχαν ακολούθησε μετά από μια ομοσπονδιακή μονάδα της Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας προσπάθησε να ονομάσει το ίδιο το «Δημοκρατία της Μακεδονίας», όταν «Μακεδονία» ήταν το όνομα της στο βόρειο τμήμα της Ελλάδα για χιλιάδες χρόνια. Θα ήταν τεταμένη φορές και η ελληνική κυβέρνηση ήταν που ασχολούνται με την αυξημένη εθνικισμό ωθούμενη από την ανακάλυψη του τάφου που πιστεύεται ότι ανήκουν στον Μέγα, ένας Μακεδόνας Αλέξανδρος.

Ως αποτέλεσμα, η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε μια στάση στις ανασκαφές μέσω της άμεσης «διπλωματικής παρέμβασης». Ο τότε πρωθυπουργός, Κώστας Σημίτης, έστειλε έναν σύμβουλο της ελληνικής πρεσβείας να ζητήσει από την αιγυπτιακή κυβέρνηση να ανακαλέσει την άδεια κα Σουβαλτζή να ανασκάψει και να αποφευχθεί οποιαδήποτε περαιτέρω ανασκαφή του τάφου.

Η αιγυπτιακή κυβέρνηση ενημέρωσε αμέσως κα Σουβαπλτζή για την παρέμβαση αυτή, λέγοντάς της ότι ήταν η πρώτη φορά που κάτι τέτοιο είχε συμβεί, όπου είχε ζητηθεί να τραβάτε την πρίζα για τις ανασκαφές ενός τόσο σημαντικού μνημείου. Της είπαν ότι αν ήθελε να συνεχίσει, θα πρέπει να επιλύσει το πρόβλημα με την ελληνική κυβέρνηση. Κα Σουβαλτζή ήρθε σε επαφή με τον κύριο Θεόδωρο Πάγκαλο, έναν υπουργό της Ελληνικής Κυβέρνησης, ο οποίος της εξήγησε ότι η ανακάλυψη του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου θα αυξήσει τον εθνικισμό στην Ελλάδα, το οποίο δεν ήταν επιθυμητό εκείνη τη στιγμή. Όταν η νέα ελληνική κυβέρνηση αντικατέστησε το παλιό, προσπάθησε και πάλι να μετακινήσει το μπλοκάρισμα και να επαναφέρει την άδεια ανασκαφών. Ωστόσο, κάθε προσπάθεια έχει αποκλειστεί στα υψηλότερα επίπεδα.

Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του σε ελληνικό τηλεοπτικό κανάλι, η Λιάνα Σουβαλτζή ανέφερε ότι στον τάφο της Όασης Σίβα την επισκέφθηκε ο Ισραηλινός πρέσβης, ο οπόίος συνοδευότανι από μια ομάδα επιστημόνων. Ο πρέσβης είπε προς αυτήν ότι είναι μια πολύ μεγάλη ανακάλυψη, αλλά θα αλλάξει την πολιτική κατάσταση στην Αίγυπτο και θα διαταραχθούν οι ισορροπίες ανάμεσα σε μια σειρά από άλλες χώρες. Ο πρέσβης της είπε ότι, ενώ είχε το κουράγιο να αγωνιστεί για την αλήθεια, μερικές φορές, όταν αποκαλύπτεις την αλήθεια, πληρώνεις για αυτό.

Είκοσι χρόνια μετά την απίστευτη ανακάλυψη της, η κα Σουβαλτζή παλεύει ακόμα για την άδεια να συνεχίσει τις ανασκαφές της. Έχει αφιερώσει τη ζωή της και επένδυσε προσωπικά χρήματά της σε αυτό το έργο και εξέφρασε τη βαθιά ανησυχία της σχετικά με τη διατήρηση του μνημείου, το οποίο θα έχει υποστεί από τότε εκτεταμένη διάβρωση.

Σήμερα, ο μαγευτικός τάφος, που πιστεύεται ότι ανήκει στον Μέγα Αλέξανδρο, βρίσκεται στην Όαση της Σίβα και φρουρείται από τις αιγυπτιακές αρχές. Κανείς δεν πηγαίνει εκεί, προς το παρόν, κανείς δεν έχει την άδεια να εισέλθει στον τελικό θάλαμο, ο οποίος θα μπορούσε να λύσει, μια για πάντα, ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια του αρχαίου κόσμου.

Μετάφραση από το πρωτότυπο: Βασίλης Μπούσιος



Σύμφωνα με τον Κουίντο Κούρτιο Ρούφο και τον Μάρκο Ιουστίνο, ο Αλέξανδρος ζήτησε λίγο πριν τον θάνατο του να ενταφιαστεί στον ναό του Άμωνος Διός στην όαση της Σίβα. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, αναφέρει πως το σώμα του Αλεξάνδρου τοποθετήθηκε σε ένα φέρετρο κατασκευασμένο από σφυρηλατημένο χρυσάφι, το οποίο εφάρμοζε στο σώμα του. Το φέρετρο αυτό επίσης αναφέρεται από τον Στράβωνα και τον Κούρτιο Ρούφιο, όπου αναφέρουν πως το 89 με 90 π.Χ., επί Πτολεμαίου Θ΄, το χρυσό φέρετρο αφαιρέθηκε ώστε να λιωθεί για την παραγωγή νομισμάτων και την αποπληρωμή χρεών του βασιλείου, και πως αντικαταστάθηκε με ένα κατασκευασμένο από γυαλί ή κρύσταλλο.

400px-Ptolemy_I_Soter_Louvre_Ma849

Ο Πτολεμαίος, στρατηγός και σωματοφύλακας του Αλεξάνδρου, απέκτησε το σώμα του και το μετέφερε στην Αίγυπτο

Εάν αληθεύει πως ο Αλέξανδρος ήθελε προσωπικά να ταφεί στη Σίβα, τότε η επιθυμία του αυτή δεν τιμήθηκε. Το 321 π.Χ., καθώς η νεκροπομπή όδευε από τη Βαβυλώνα προς τη Μακεδονία, περίπου στα μέσα της διαδρομής κοντά στη Δαμασκό, η νεκρική άμαξα αρπάχτηκε από τον Πτολεμαίο -μέσω του στρατηγού Αρριδαίου ο οποίος είχε φροντίσει όλες τις λεπτομέρειες της άμαξας και της πομπής-, και μεταφέρθηκε στην Αίγυπτο. Ενώ ο Πτολεμαίος είχε την κατοχή του σώματος του Αλεξάνδρου, ο αντιβασιλέας Περδίκκας και ο γενικός γραμματέας Ευμένης, είχαν στην κατοχή τους τον θώρακα, διάδημα, και βασιλικό σκήπτρο του Αλέξανδρου. Είχαν επίσης τη νόμιμη εξουσία της αυτοκρατορίας σύμφωνα με τα συμφωνηθέντα μετά το θάνατο του Αλέξανδρου κατά τη Συμφωνία της Βαβυλώνας το 323 π.Χ., καθώς και τους νόμιμους κληρονόμους της αυτοκρατορίας, τον Φίλιππο Γ΄Αριδδαίο -ο οποίος υπολειπόταν διανοητικά από μικρή ηλικία- γιό του Φιλίππου Β΄ από άλλη σύζυγο και όχι την Ολυμπιάδα, και τον Αλέξανδρο Δ΄, τον γιό του Αλέξανδρου με τη νόμιμη σύζυγο του Ρωξάνη, ο οποίος ήταν βρέφος έχοντας γεννηθεί λίγους μήνες μετά το θάνατο του πατέρα του.

Ο Περδίκκας εκστράτευσε εναντίον του Πτολεμαίου σύντομα μετά την αρπαγή της σωρού, υπέστη συντριπτική ήττα κατά τη μάχη στο Νείλο ποταμό, και δολοφονήθηκε από τους ίδιους του τους αξιωματικούς στη σκηνή του. Οι αξιωματικοί αυτοί πρόσφεραν την ανάληψη της αυτοκρατορίας στον Πτολεμαίο ο οποίος την αρνήθηκε. Οργανώθηκε νέα σύνοδος αργότερα το ίδιος έτος -η Συμφωνία του Τριπαραδείσου, το 321 π.Χ.- για την επαναδιανομή των επαρχιών και της γενικότερης επανα-οργάνωσης της αυτοκρατορίας, και είναι αξιοπρόσεκτο πως δεν φαίνεται να τέθηκε ως ζήτημα η κατοχή και η διευθέτηση του σώματος του Αλεξάνδρου, ή τουλάχιστο δε σώζεται κάποια μαρτυρία που να αναφέρει κάτι τέτοιο.

Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο οποίος επισκέφτηκε την Αλεξάνδρεια, ο Πείθων των Κατάνων -ποιητής που συνόδευε τον Αλέξανδρο στις εκστρατείες-, και ο στρατηγός Σέλευκος μετέβησαν στον ναό της Σεράπιδος στη Βαβυλώνα λίγο πριν ο Αλέξανδρος πεθάνει, για να ρωτήσουν τους ιερομάντεις εάν το σώμα του Αλέξανδρου θα πρέπει να σταλθεί στην Αλεξάνδρεια, και η απάντηση ήταν πως θα έπρεπε να τον αφήσουν εκεί που βρίσκεται.

Το σώμα του Αλεξάνδρου αρχικά τάφηκε στη Μέμφιδα σύμφωνα με τις μαρτυρίες του ιστορικού και γεωγράφου Παυσανία καθώς και τις αναφορές του Πάριου χρονικού για τα έτη 321 – 320 π.Χ., και επιπλέον ο Παυσανίας αναφέρει πως ο Πτολεμαίος τίμησε κατά τα Μακεδονικά έθιμα την σωρό. Χρησιμοποιήθηκε το κενοτάφιο του Νεκτανεβώ Β΄ στη Μέμφιδα, με την Αλεξάνδρεια να μην είναι ακόμα η μεγάλη πόλη που θα γινόταν στο μέλλον. Αργότερα, στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ., το σώμα του Αλέξανδρου μεταφέρθηκε στην Αλεξάνδρεια από τον γιό και διάδοχο του Πτολεμαίου στην Αύγυπτο, τον Πτολεμαίο Β΄ Φιλάδελφο, ο οποίος και το ενταφίασε εκεί, κάτι που σημαίνει πως θα συνέβει από το ή μετά το 282 π.Χ., έτος θανάτου του Πτολεμαίου Α΄. Αργότερα, στα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ., ο Πτολεμαίος Δ΄Φιλοπάτωρ τοποθέτησε το σώμα του Αλέξανδρου στο κοινοτικό μαυσωλείο της Αλεξάνδρειας, το οποίο ονομαζόταν ΣΩΜΑ, και υπάρχει η πιθανότητα να ονομαζόταν και ΣΗΜΑ.

Ιστορικές αναφορές

Ο ιστορικός της εποχής του Αλεξάνδρου, στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ., Έφιππος ο Ολύνθιος, αναφέρεται από τον μετέπειτα γραμματικό του 2ου αιώνα π.Χ., Αθήναιο, πως συνέγραψε το χρονικό της ταφής του Αλεξάνδρου με τον τίτλο Περί της Αλεξάνδρου και Ηφαιστίωνος μεταλλαγής, και αλλού το αναφέρει με τον τίτλο Περί της Αλεξάνδρου και Ηφαιστίωνος ταφής/τελευτής, όμως το έργο αυτό δεν διασώζεται.

 Ο Οκταβιανός Αύγουστος κατά την επίσκεψη του στον τάφο του Αλέξανδρου, χαρακτικό του 1643


Ο Οκταβιανός Αύγουστος κατά την επίσκεψη του στον τάφο του Αλέξανδρου, χαρακτικό του 1643

Το 48 π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρας επισκέφτηκε το σώμα του Αλέξανδρου στην Αλεξάνδρεια. Λίγα χρόνια αργότερα, μετά τον θάνατο της τελευταίας Ελληνίδας Φαραώ της Αιγύπτου, Κλεοπάτρας Ζ΄, το σώμα επισκέφτηκε και ο Οκταβιανός Αύγουστος, ο οποίος εναπόθεσε άνθη στον τάφο και ένα χρυσό διάδημα στην κεφαλή του Αλεξάνδρου. Σύμφωνα με τον Σουητώνιο, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Καλιγούλας αφαίρεσε αντικείμενα από τον τάφο του Αλέξανδρου, ανάμεσα στα οποία και τον θώρακα του. Το 199 μ.Χ. ο τάφος του Αλέξανδρου σφραγίστηκε από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο κατά την επίσκεψη του στην Αλεξάνδρεια. Αργότερα, το 215 μ.Χ., σύμφωνα με τον χρονικογράφο Ιωάννη της Αντιόχειας, ο Ρωμαίος αυτοκράτορα Καρακάλλας κατά την επίσκεψη του, αφαίρεσε τον μανδύα, το δαχτυλίδι και τη ζώνη του που ο ίδιος φορούσε, και τα εναπόθεσε στο φέρετρο του Αλέξανδρου.

Στα τέλη του 4ου αιώνα και μετά από την κατάργηση του πολυθεϊσμού από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α΄ το 391, σημειώνονται κατά το ίδιο έτος γενικευμένες συγκρούσεις μεταξύ φανατικών χριστιανών μοναχών από την έρημο υπό την καθοδήγηση του αρχιεπίσκοπου Αλεξανδρείας Θεόφιλου και των παγανιστών εθνικών στην πόλη, με τους πρώτους να καταστρέφουν τους πολυθεϊστικούς ναούς και το Σεραπείο καθώς και πολύ πιθανώς και το ίδιο το μαυσωλείο όπου βρισκόταν ο τάφος του Αλεξάνδρου. Η κύρια πηγή για τα γεγονότα αυτά είναι ο συνεργάτης του αρχιεπισκόπου Θεόφιλου και εκκλησιαστικός ιστορικός Σωκράτης ο Σχολαστικός στο έργο Εκκλησιαστικαί Ιστορίαι, ωστόσο δεν υπάρχει καμία αναφορά για τον ίδιο τον τάφο ή το σώμα του Αλεξάνδρου από τους καταστροφείς, παρά μόνο το ότι ανακάλυψαν ένα μεγάλο θησαυρό από την εποχή του Αλεξάνδρου τον οποίο και χρησιμοποίησαν για την χρηματοδότηση της κατασκευής εκκλησιών στην πόλη.

 Μια από τις πολλές αναπαραστάσεις όπου ο όσιος Σισώης απεικονίζεται να προσκυνά τον τάφο του Αλεξάνδρου, Μονή Βαρλαάμ στα Μετέωρα


Μια από τις πολλές αναπαραστάσεις όπου ο όσιος Σισώης απεικονίζεται να προσκυνά τον τάφο του Αλεξάνδρου, Μονή Βαρλαάμ στα Μετέωρα

Σύντομα αργότερα, κατά το 400, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος στη Β΄ προς Κορινθίους επιστολή κάνει το ερώτημα ως προς το που βρίσκεται ο τάφος του Αλεξάνδρου στο Σήμα (πού γάρ εἰπέ μοί, τό Σῆμα Ἀλεξάνδρου, δείξου μοί), κάτι που αποτελεί ισχυρή ένδειξη πως η τοποθεσία του τάφου δεν είναι πλέον γνωστή.

Ωστόσο υπάρχει και ένα άλλο μέρος της χριστιανικής παράδοσης όπου ο όσιος Σισώης, ο οποίος έζησε κατά τον 4ο και 5ο αιώνα και πέθανε το 429 μ.Χ., απεικονίζεται σε πλήθος διαφόρων αγιογραφικών παραστάσεων να προσκυνά τον τάφο του Αλεξάνδρου στην Αλεξάνδρεια. Η παράσταση με τον τάφο πιθανώς εμφανίστηκε αρκετά αργότερα κατά τον 15ο αιώνα, είναι άγνωστο όμως το κατά πόσο αποτελεί μια ιστορική μαρτυρία ή μια συμβολική απεικόνιση.

Με την πάροδο των αιώνων η Αλεξάνδρεια βρέθηκε υπό την Βυζαντινή αυτοκρατορία, η οποία και έχασε την Αλεξάνδρεια από τους Άραβες το 643. Μετέπειτα ιστορικοί όπως ο Ιμπν Αμντ αλ-Χακάμ, ο Αλ-Μασούντι, και ο Λέων ο Αφρικανός, αναφέρουν πως είχαν δει τον τάφο του Αλέξανδρου. Ο Λέων ο Αφρικανός ο οποίος επισκέφτηκε την Αλεξάνδρεια το 1491 αναφέρει: «Ανάμεσα στα χαλάσματα της Αλεξάνδρειας, εξακολουθεί να παραμένει ένα μικρό οικοδόμημα, χτισμένο σαν παρεκλήσσι, αξιοπρόσεκτο λόγω ενός εκπληκτικού τάφου τον οποίο έχουν σε μεγάλη υπόληψη οι Μαχομετανοί [Μωαμεθανοί], και ισχυρίζονται πως μέσα στο μνήμα, βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου του Μέγα… Ένα τεράστιο πλήθος από ξένους κατευθυνόταν προς τα εκεί, ακόμα και από μακρινές χώρες, για τον σκοπό της λατρείας και απόδοσης τιμών στον τάφο, στον οποίο παρομοίως συχνά αφήνουν σημαντικές δωρεές«.

Ο περιηγητής Τζωρτζ Σάντις (George Sandys), ο οποίος επισκέφτηκε την Αλεξάνδρεια το 1611, αναφέρει πως του παρουσίασαν ένα μνήμα της περιοχής, το οποίο τιμούνταν ως τον τόπο ανάπαυσης του Αλεξάνδρου.

Νεώτερες έρευνες και φημολογίες

Το Αιγυπτιακό συμβούλιο αρχαιοτήτων, έχει επίσημα αναγνωρίσει πάνω από 140 αρχαιολογικές ανασκαφές για την αναζήτηση του τάφου του Αλεξάνδρου.

Ο Μαχμούτ ελ-Φαλάκι, ο οποίος είχε συντάξει τον χάρτη της αρχαίας Αλεξάνδρειας, πίστευε πως ο τάφος βρίσκεται στο κέντρο της Αλεξάνδρειας, στην διασταύρωση της αρχαίας Κανόπιας οδού (σύγχρονη λεωφόρος Χορέγια, Horreya) και τον αρχαίο δρόμο με τον κωδικό R5. Από τότε, υπήρξαν και άλλοι λόγιοι όπως ο Τάσος Νερούτσος, Χάινριχ Κίεπερτ (Heinrich Kiepert), και Ερνστ βον Ζίεγκλιν (Ernst von Sieglin) οι οποίοι οριοθέτησαν τον τάφο στην ίδια περιοχή .

 Τζαμί του Προφήτη Δανιήλ, επιχρωματισμένη φωτογραφία του 1918


Τζαμί του Προφήτη Δανιήλ, επιχρωματισμένη φωτογραφία του 1918

Το 1850, ένας Έλληνας της Αλεξάνδρειας, ο Αμβρόσιος Σκυλίτσης, ισχυρίστηκε πως είδε την υποτιθέμενη μούμια του Αλέξανδρου μέσα σε γυάλινο φέρετρο και ότι βρισκόταν μέσα στο τζαμί του Προφήτη Δανιήλ (Νάμπι Ντάνιελ, Nabi Daniel) στην Αλεξάνδρεια.

Αργότερα, το 1879, ένας εργολάβος που εκτελούσε επιδιορθώσεις στο τζαμί, κατά λάθος έριξε ένα τοίχωμα κάνοντας άνοιγμα προς το υπόγειο του τζαμιού, στο οποίο και ανέφερε πως είδε κάποια μνημεία τα οποία φαίνονταν σα να είναι κατασκευασμένα από γρανίτη, και τα οποία διέκρινε να διαθέτουν μια γωνιώδη κορυφή. Η τρύπα όμως επιδιορθώθηκε άμεσα και οι υπεύθυνοι του τζαμιού ζήτησαν από τον εργολάβο να μην αναφέρει το συμβάν. Η απεικόνιση μιας Ρωμαϊκής λάμπας στο εθνικό μουσείο του Πόζναν, αντίγραφα της οποίας υπάρχουν και στο Βρετανικό μουσείο, και το μουσείο Ερμιτάζ, ερμηνέυονται από κάποιους ειδικούς ως η απεικόνιση της Αλεξάνδρειας με το Μαυσωλείο να έχει τη μορφή κτηρίου με κορυφή πυραμίδας.

Το 1888, ο Χάϊνριχ Σλήμαν αποπειράθηκε να κάνει έρευνες στο ίδιο τζαμί, αλλά του αρνήθηκε η άδεια ανασκαφής.

Το 1995, η Ελληνίδα αρχαιολόγος Λιάνα Σουβαλτζή ανακοίνωσε πως ταυτοποίησε ένα τάφο στην όαση Σίβα της Αιγύπτου με αυτό του Αλέξανδρου. Ο ισχυρισμός αυτός τέθηκε σε αμφιβολία από τον γενικό γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδας, Γεώργιο Θωμά, ο οποίος και απάντησε πως είναι αβέβαιο το αν η δομή που ανασκάφηκε είναι καν τάφος. Συνεχίζοντας, ο γενικός γραμματέας και τα μέλη της ομάδας του ανέφεραν πως η τεχνοτροπία της ανασκαφείσας οικοδομής, δεν ήταν Μακεδονική όπως ισχυριζόταν η αρχαιολόγος, και πως τα θραύσματα των πλακών τα οποία τους στάλθηκαν προς εξέταση, δεν υποστήριζαν καμία από τις μεταφράσεις τις οποίες παρείχε η ερευνήτρια ως αποδείξεις του ευρήματος της.

Το 2002 ο ιστορικός ερευνητής Τριαντάφυλλος Παπαζώης ανέπτυξε την θεωρία πως ο βασιλικός τάφος της Βεργίνας δεν αντιστοιχεί στον Φίλιππο Β´ αλλά στον Αλέξανδρο.

Μια εναλλακτική θεωρία του Βρετανού ιστορικού Άντριου Τσαγκ (Andrew Chugg) η οποία παρουσιάστηκε επίσης το 2002, υποστηρίζει πως το σώμα εκλάπη κατά τον Μεσαίωνα, από Βενετούς έμπορους στην Αλεξάνδρεια, οι οποίοι λανθασμένα πίστεψαν πως το σώμα ήταν του Αγίου Μάρκου -άγιου προστάτη της Βενετίας-, και στην πραγματικότητα σήμερα βρίσκεται στον καθεδρικό ναό του Αγίου Μάρκου στη Βενετία, όπου και εκτίθεται προς λατρεία ως το σώμα του ομώνυμου αγίου.

Το 2014 ανασκάφηκε από την ομάδα της αρχαιολόγου Κατερίνας Περιστέρη, μεγάλο και πολυτελές ταφικό μνημείο στον τύμβο Καστά της Μεσολακκιάς Σερρών, που χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ. και η τοποθεσία αντιστοιχεί στην αρχαία Αμφίπολη. Τα εντυπωσιακά ευρήματα και το μέγεθος του μνημείου, μαζί με την τακτική ενημέρωση της πορείας των ανασκαφών, έκανε τους κατοίκους της περιοχής και ομάδες ερασιτεχνών ερευνητών που παρακολουθούσε και ερμήνευε τις εξελίξεις και ευρήματα, να θεωρεί τον Αλέξανδρο ως ένα από τους πιθανούς υποψήφιους για τον οποίο κτίστηκε ο τάφος. Ωστόσο τον Σεπτέμβριο του 2015 και σύμφωνα με την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της ανασκαφικής ομάδας στον Τύμβο Καστά ως προς τις έρευνες που διεξήγαγαν από το 2012 έως το 2014, το μνημείο κατασκευάστηκε κατά παραγγελία του Μεγάλου Αλεξάνδρου για τον Ηφαιστίωνα.

ΚΑΙ ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΕΚΔΟΧΗ ,ΑΠΟ ΤΟ NATIONAL GEOGRAPHIC ,ΠΟΛΥ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ .

https://youtu.be/BGJAYsa9P_o



Πηγή: ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΕΙΣ

Σχετικά άρθρα...

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *