Ὁ Καποδίστριας γιὰ τὴν παιδεία

Φέρει την υπογραφή του Καποδίστρια με τη φράση: «Αυτό που με κολακεύει περισσότερον είναι να ζήσω εις την ανάμνησιν των ανθρώπων ». Η λιθογραφία επανεκτυπώθηκε στην Καρλσρούη με σκοπό τα έσοδα από τις πωλήσεις να διατεθούν υπέρ του Αγώνα των Ελλήνων.

«Τὰ σχολεῖα δὲν εἶναι ἁπλῶς τόποι προσκτήσεως γνώσεων, ἀλλὰ κυρίως φροντιστήρια ἠθικῆς, χριστιανικῆς καὶ ἐθνικῆς ἀγωγῆς»

Γράφει ὁ Δημ. Νατσιός
Δάσκαλος-Κιλκίς

Κυριακὴ 27 Σεπτεμβρίου τοῦ 1831. Ὁ πρῶτος κυβερνήτης τῆς Ἑλλάδας Ἰωάννης Καποδίστριας, μέσῳ τῶν στενωπῶν τοῦ Ναυπλίου, μεταβαίνει στὴν ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος, συνοδευόμενος ἀπὸ τὸν μονόχειρα σωματοφύλακά του Γ. Κοκκώνη καὶ ἕνα στρατιώτη. Καθ’ ὁδὸν συναντᾶ τοὺς Κωνσταντῖνο καὶ Γεώργιο Μαυρομιχαλαίους, οἱ ὁποῖοι, ἀφοῦ τὸν χαιρέτησαν, στάθηκαν στὴν εἴσοδο τῆς στενῆς θύρας τοῦ ναοῦ. Καθὼς ὁ κυβερνήτης ἑτοιμαζόταν νὰ μπεῖ στὸν ναό, δέχτηκε πυροβολισμοὺς καὶ ἔπεσε νεκρός. Μαζί του «ἔπεσε» καὶ τὸ «ματοκυλισμένο» Γένος. «Ὁ κακοῦργος ὅστις ἐδολοφόνησε τὸν Καποδίστριαν, ἐδολοφόνησε τὴν πατρίδα του», θὰ πεῖ θρηνώντας ὁ φίλος του, Ἑλβετὸς φιλέλληνας Ἐϋνάρδος. (Ὁ Καποδίστριας δολοφονήθηκε στὶς 6.45 τὸ πρωί. Συνήθιζε «νὰ λειτουργιέται», νωρίς, «ὄρθρου βαθέος», ὄχι σὰν τοὺς τωρινοὺς ἄπιστους ἐκκλησιομάχους, ποὺ πατοῦν τὸ ποδάρι τους στὴν ἐκκλησία μόνο κατὰ τὶς δοξολογίες τῶν ἐθνικῶν ἑορτῶν «πρὸς τὸ θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις». Καὶ εἶναι κρίμα ποὺ ἡ ἔνδοξη οἰκογένεια τῶν Μαυρομιχαλαίων, μὲ τοὺς τόσους ἥρωες, κηλιδώθηκε μὲ τὴν δολοφονία τοῦ Κυβερνήτη. Ὁ ἴδιος ὁ Πετρόμπεης, στὴν πολιτική του διαθήκη, φαίνεται ὅτι λυπήθηκε σφόδρα γιὰ τὸν θάνατο τοῦ Καποδίστρια καὶ ἔλεγε στὸν Κολοκοτρώνη, ὅτι τὸ αἷμα τοῦ σκοτωμένου τὸν βαραίνει).

Ἀφιέρωσα τὸ σημερινὸ σημείωμα σ’ ἕναν ἀπὸ τοὺς σπουδαίους τῆς Ρωμηοσύνης, ποὺ κοσμεῖ τὸ «συναξάρι τοῦ Γένους».

Στὴν Ἱστορία ὑπάρχουν πρόσωπα ἀδυσώπητα δορυκτητόρων-κατακτητῶν, ποὺ τὰ ὀνόματά τους κολυμπώντας στὸ αἷμα τῆς νίκης τους πέρασαν στὴν ἐπικράτεια τοῦ θρύλου. Εἶναι στὴ φύση τοῦ ἀνθρώπου νὰ θαυμάζει τοὺς νικητές. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ ἄλλοι ἥρωες, ποὺ τὰ τραγικά τους παθήματα εἶναι «κρημνὰ ἀρετῆς» (Κάλβος). Προσφέρουν στὴν ἱστορικὴ περιπέτεια τὸν ἔλεον καὶ τὸν φόβον μίας πολὺ πιὸ ἀνθρώπινης ἀναγνώρισης. Εἶναι οἱ ἥρωες τῆς ἥττας. Αὐτοὶ ποὺ «ποτὲ ἀπὸ τὸ χρέος μὴ κινοῦντες» δὲν στρέφουν τὴν πλάτη στὴν βεβαιότητα τοῦ θανάτου. Σ’ αὐτὸ τὸ εἶδος τῆς τραγωδίας συναπαντιέται καὶ ὁ Καποδίστριας, ποὺ ἀντὶ ἄλλης τιμῆς, φρόντισαν τὰ τωρινὰ πολιτικὰ ναυάγια, νὰ συνδέσουν τὸ ὄνομά του, μ’ ἕνα νόμο, ποὺ γιὰ πολλοὺς κατάντησε συνώνυμο ὕβρεως. Ἂς εἶναι, «πέφτουμε ἐμεῖς, τὸ ἔργο μας γιὰ τὴν πατρίδα μένει», ἔλεγε ὁ Κυβερνήτης. Ἔχω ἕνα μικρὸ βιβλιαράκι, ἔκδοση τοῦ 1976. Περιέχει κείμενα τοῦ Καποδίστρια. Ἐκδόθηκε ἀπὸ τὸν «Ὀργανισμὸ Ἐκδόσεως Διδακτικῶν Βιβλίων». Πρὶν ἀπὸ μερικὲς δεκαετίες, τολμοῦσε ὁ ἐν λόγῳ «Ὀργανισμός», νὰ ἐκδίδει καὶ κάποιο βιβλίο ἐθνικοῦ περιεχομένου, γιὰ νὰ συμβάλει στὴν ἱστορικὴ παιδαγωγία μαθητῶν καὶ δασκάλων. Ἀφ’ ὅτου ἁλώθηκε ἀπὸ τὴν νεοταξικὴ γλίτσα-τώρα καταργήθηκε πλέον- καὶ ἡ λέξη «ἐθνικὸς» ποινικοποιήθηκε, βλέπουν τὸ φῶς τῆς δημοσιότητας κουρελουργήματα τύπου Ρεπούση ἢ βιβλία γλώσσας ποὺ μορφώνουν τοὺς Ἑλληνόπαιδες μὲ συνταγὲς γιὰ ἐπιτυχημένα «μακαρόνια μὲ κιμὰ» ἢ «ὁδηγίες χρήσης καφετιέρας». Ἐρανίζομαι ἀπὸ τὸ θαυμάσιο τευχίδιο κάποια κείμενα τοῦ Καποδίστρια, ποὺ ἐπιβεβαιώνουν τὸ γιατί ἡ πρόωρη ἀπώλειά του ὑπῆρξε πράγματι συμφορὰ γιὰ τοὺς Ἕλληνες.

Εἶχε συλλάβει ἐναργέστατα ὁ Καποδίστριας τὴν ἰδέα ὅτι γιὰ νὰ ἀνορθωθεῖ ὁ λαὸς χρειάζεται σωστὴ Παιδεία «τῆς ροδοχρόου ταύτης ἐλπίδος τοῦ Ἔθνους», ὅπως ὁ ἴδιος τὴν ἀποκαλεῖ σὲ ἐπιστολή του. Τί σχολεῖο ὅμως ὀνειρεύεται γιὰ τὸν λαό; «Τὰ σχολεῖα δὲν εἶναι ἁπλῶς τόποι προσκτήσεως γνώσεων, ἀλλὰ κυρίως φροντιστήρια ἠθικῆς, χριστιανικῆς καὶ ἐθνικῆς ἀγωγῆς». Σήμερα καὶ οἱ τρεῖς αὐτὲς λέξεις ποὺ συνοδεύουν τὴν ἀγωγή, εἶναι προγραμμένες, γι’ αὐτὸ περισσεύουν ἡ ἀνηθικότητα, ἡ ἀθεΐα καὶ ἡ ἀφιλοπατρία. Γι’ αὐτὸ καὶ «νόμιμα» ἀλλὰ χωρὶς ἴχνος ἠθικῆς, «κάποιοι», μὲ ἦθος κλεφτοκατσικάδικο, βρίσκονται μὲ ὁλόκληρα οἰκοδομικὰ τετράγωνα στὴν ἰδιοκτησία τους.

Δὲν διαφεύγει ἀπὸ τὸ ἀνύστακτο ἐνδιαφέρον του γιὰ τὴν Παιδεία, τὸ ποιὸν τῶν «διδασκάλων». «Τὸ συμφέρον καὶ ἡ ἐθνικὴ φιλοτιμία θὰ ὑποκινηθῶσι ἐξ ἴσου, ἐὰν τὸ ἐκπαιδευτήριον προικισθῇ μὲ ὅλα τὰ μέσα τῆς παραγωγῆς τῆς παιδείας, ἐὰν διδάσκαλοι διακεκριμένοι, ἐπὶ φιλοθρησκεία καὶ ἔρωτι πρὸς τὴν ἐθνικὴν γλῶσσαν καὶ φιλολογίαν, ἐκλέγωνται μεταξὺ τῶν Ἑλλήνων, οἵτινες δικαίως ὑπολήπτονται ἐν τῷ κόσμῳ τῶν γραμμάτων καὶ ἐπιστημῶν».

«Σχολεῖο ἴσον δάσκαλος» καί, κατὰ τὸν Κυβερνήτη, σωστὸς δάσκαλος εἶναι ὁ διακεκριμένος ἐπὶ «φιλοθρησκείᾳ», ὁ Χριστιανὸς δάσκαλος, καὶ ὁ «ἐπὶ ἔρωτι» πρὸς τὴν γλῶσσα μας. Γλῶσσα καὶ πίστη εἶναι τὰ δύο «τζιβαϊρικὰ πολυτίμητα», ποὺ ἀρδεύουν τὴν ἐθνική μας συνείδηση.

Καὶ σὰν νὰ διέβλεπε τοὺς σακατεμένους καιροὺς ποὺ βιώνουμε, ἔγραφε: «…ἂν ἡ παροῦσα γενεὰ δὲν ἐνδυναμωθῇ ἀπὸ ἀνθρώπους μορφωμένους ἐν καλῇ διδασκαλίᾳ καὶ μάλιστα πρὸς τὸν κανόνα τῆς ἁγίας ἡμῶν πίστεως καὶ τῶν ἠθῶν μας, θὰ εἶναι δυσοίωνο τὸ μέλλον τῆς Ἑλλάδας καὶ ἡ διακυβέρνησίς της ἀδύνατη». Ξεχάσαμε ἢ ποδοπατήσαμε τοὺς «κανόνες» τῶν ἠθῶν μας καὶ καταλήξαμε στὸ δυσοίωνο μέλλον καὶ στὶς τρόικες. Καὶ συνεχίζει ὁ Κυβερνήτης: «…Ἄρτου καὶ χρημάτων ἀνάγκην ἔχομεν. Ἐγὼ ἐκ τῶν λειψάνων τῆς μικρᾶς μου περιουσίας ἔδωκα ἤδη». Ὅ,τι βιὸς εἶχε τὸ πρόσφερε στὴν πάμφτωχη Πατρίδα. Ἔδινε παράδειγμα στὸν λαό, τὸν φιλοτιμοῦσε. Λέει κάπου ὁ Πλάτων: «Πολιτεία τροφὴ ἀνθρώπων ἐστίν, καλὴ μὲν ἀγαθῶν, ἡ δ’ ἐναντία, κακῶν». Ἡ Πολιτεία, εἶναι ἀνατροφή, διαπαιδαγώγηση ἀνθρώπων. Ἡ καλὴ Πολιτεία κάνει τοὺς πολίτες «καλοὺς κἀγαθούς», τὸ κακὸ κράτος ἐκφαυλίζει τοὺς πολίτες. Τὸ ἦθος τῶν πολιτῶν μολύνεται, ὅταν κυβερνοῦν ἀχαλίνωτοι φιλοχρηματίες καὶ λοιπὰ κηφηνοειδῆ σὰν αὐτὰ ποὺ βγαίνουν οἱ πομπές τους τὶς τελευταῖες ἡμέρες.

Ἐλάχιστη ὑπόληψη τρέφει ὁ Καποδίστριας γιὰ τὴν Εὐρώπη: «Καὶ ἐγὼ ἀναγκαιότατον κρίνω νὰ συλλέξωμεν καὶ ἐπαναγάγωμεν εἰς τὴν Ἑλλάδα τοὺς νέους Ἕλληνας, ὅσοι ἐπὶ προφάσει μαθήσεως διαφθείρωνται ἐν Εὐρώπῃ…». Ἡ Εὐρώπη, ποὺ γιὰ τοὺς σημερινοὺς εἶναι «τόπος ἐπαγγελίας», γιὰ τὸν συνετὸ Κυβερνήτη εἶναι ἑστία διαφθορᾶς. (Ἐννοεῖ τὶς παραλυμένες θεωρίες τῆς «πεφωτισμένης Εὐρώπης», ποὺ «γονατίζουν» τὴν Οἰκουμένη).

«Δὲ μὲ μέλει», γράφει, «περὶ τοῦ τί λέγουσι καὶ τί θὰ εἴπωσι περὶ ἐμοῦ. Μὲ ἐνδιαφέρει μόνον νὰ εὐρίσκωμαι ἐν εἰρήνῃ πρὸς τὴν συνείδησίν μου, ὅπως καὶ εὐρίσκωμαι, χάρις τῷ Θεῷ». Μπορεῖ κάποιος ἀπὸ τοὺς ἐθνοσωτῆρες τῆς σήμερον, νὰ ἐπαναλάβει αὐτὰ τὰ «χρυσὰ» λόγια; Ἀδύνατο. Οἱ συνειδήσεις τους ἔχουν μπαζωθεῖ…

Πηγή: Χριστιανικὴ Βιβλιογραφία