Αναστασιάδης: Μια καινοφανής θεωρία για το κράτος

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Αναστασιάδης. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Σ. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

Του ΜΑΡΙΟΥ ΕΥΡΥΒΙΑΔΗ

Μια καινοφανής θεωρία για το κράτος αλλά και για τις διακρατικές σχέσεις εισήγαγε στον δημόσιο λόγο (ίσως και στον διεθνή) ο Πρόεδρος Αναστασιάδης σε ομιλία του στη διάρκεια του 18ου Παγκοσμίου Συνεδρίου Αποδήμων Κυπρίων στις 26 Αυγούστου στη Λευκωσία. Η ύπαρξη κρατών, δήλωσε -με αναφορά στην Κυπριακή Δημοκρατία- προκύπτει από συνθήκες/συμφωνίες που τα “εγκαθιδρύουν” και πως, κατά την θεώρηση αυτή, τα κράτη χάνουν την υπόστασή τους όταν οι συμφωνίες/συνθήκες που τα δημιούργησαν καταργούνται ή παύουν να υφίστανται.

Απαντώντας σε μια γενικόλογη κριτική που του ασκείται για τις θέσεις του στο κυπριακό, οι οποίες κατά τους επικριτές του πιθανό να καταλήξουν στην κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο κύπριος πρόεδρος, με ύφος αυστηρού δημοδιδάσκαλου όπως προκύπτει από το σχετικό βίντεο, καυτηρίασε “λαϊκιστές” και “συνθηματολόγους” και δήλωσε:

«Θέλουμε την Κυπριακή Δημοκρατία, βεβαίως και τη θέλουμε. Αλλά η Κυπριακή Δημοκρατία στηρίζεται στο Σύνταγμα του ’60. Αν υπάρχουν κάποιοι που εισηγούνται να καταργήσουμε τις Συνθήκες του ’60, τότε είναι που θα καταλύσουμε την Κυπριακή Δημοκρατία», υπογράμμισε. Επεσήμανε επίσης, με το ίδιο αυστηρό ύφος, πως πρέπει να εγκαταλειφθούν παλιές “θεωρήσεις” και “αντιλήψεις” ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι “ελληνοκυπριακή”. Δεν είναι, υπογράμμισε, αλλά ανήκει σε όλους τους νόμιμους πολίτες της που πρέπει να χαίρουν ίσα δικαιώματα.

Για να γίνει αντιληπτό πόσο πραγματικά καινοφανής είναι η θεώρηση του κύπριου Προέδρου ας την εξετάσουμε με αναφορά σε κάποια παραδείγματα. Κατά την θεώρηση Αναστασιάδη το τουρκικό κράτος, επίσημα η Τουρκική Δημοκρατία, υπάρχει και συνεχίζει να υφίστανται λόγω της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923. Το ελληνικό κράτος λόγω της Συνθήκης/Πρωτόκολλο του 1830, οι Ηνωμένες Πολιτείες λόγω της Συνθήκης των Παρισίων του 1783. Χωρίς δηλαδή τις συγκεκριμένες Συνθήκες, τα κράτη αυτά δεν θα υπήρχαν; Αυτό πρέπει να συμπεράνουμε; Και πως υπάρχει το εβραϊκό κράτος που όλοι γνωρίζουμε πως ιδρύθηκε το 1948 αφού δεν υπάρχει, εξ´ όσων γνωρίζω, συνθήκη δημιουργίας του;

Δεν είναι έτσι που λειτουργούν τα πράγματα. Η θεώρηση του Προέδρου είναι λανθασμένη. Τα κράτη είναι αυτεξούσιοι δρώντες. Δεν δημιουργούνται και δεν καταλύονται από τη μια στιγμή στην άλλη. Οι κυβερνήσεις, ναι, τα κράτη όχι. Το διακρατικό σύστημα, που προέκυψε εκ των πραγμάτων μετά την κατάρρευση του οικουμενικού συστήματος του Μεσαίωνα (που ήταν η συμμαχία του Πάπα με την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία) είναι δική τους δημιουργία (προέκυψε συναινετικά με τις Συνθήκες της Βεστφαλίας, 1645-1648) και δεν υφίσταται χωρίς τους δημιουργούς του , δηλαδή τα κράτη αυτά. Το διακρατικό σύστημα αντλεί την νομιμότητά του από την δική τους συναινετική συμμετοχή η οποία ως τέτοια, παράγει εθιμικό και θεσμικό δίκαιο, παράγει συμμαχίες και συνασπισμούς, παράγει διακρατικούς (ΟΗΕ) και ψευδό-υπερκρατικούς οργανισμούς (ΕΕ) κλπ. Δεν υφίσταται δηλαδή το αντίστροφο. Η ύπαρξη του κράτους, εφόσον αυτό πληροί μια σειρά από αντικειμενικά αποδεκτές προϋποθέσεις, δεν εξαρτάται από καμία συνθήκη ή συμφωνία. Το παράδειγμα του Ισραήλ είναι το πιο γνωστό και οικείο σε μας, αφού είναι και στη γειτονιά μας. Δεν είναι, ωστόσο, το μόνο.

Τα κράτη, εφόσον δημιουργηθούν/εγκαθιδρυθούν, γίνονται αυθύπαρκτα. Μπορούν να καταλυθούν με μόνο δύο τρόπους. Μέσω πολέμου ή με την δική τους συναίνεση. Υπάρχουν πάρα πολλά παραδείγματα κρατών που καταλύθηκαν με πολέμους πριν το 1945, με πιο γνωστή την πολλαπλή περίπτωση της Πολωνίας. Πριν το 1945 οι πόλεμοι ήταν αποδεκτοί ως τρόποι και μέθοδοι επίλυσης διακρατικών διαφόρων. Μετά το 1945 τα κράτη, στη Διάσκεψη του Σαν Φραντσίσκο (1945), αποφάσισαν αλλιώς. Έγινε προγραφή του πόλεμου ως μεθόδου επίλυσης διακρατικών διαφόρων. Και η προγραφή αυτή αποτελεί από τότε θεμέλιο λίθο του ΟΗΕ του οποίου η Χάρτα συνιστά μια διεθνή διακρατική συνθήκη, χωρίς εξαιρέσεις σε ζητήματα όπως το προκείμενο. Κανένα κράτος σήμερα δεν μπορεί να καταλυθεί με τη χρήση βίας.

Η κλασική αλλά και μοναδική περίπτωση ειρηνικής κατάλυσης κράτους μεταπολεμικά υπήρξε η γνωστή της Τσεχοσλοβακίας όπου συναινετικά, το 1993, δημιουργήθηκαν η Δημοκρατία της Τσεχίας και η Σλοβακία με το λεγόμενο “Βελούδινο Διαζύγιο”. Άλλες περιπτώσεις είναι αυτές της Αιθιοπίας και του Σουδάν όταν δημιουργήθηκαν με απόσχιση τα κράτη της Ερυθραίας (1993) και του Νοτίου Σουδάν (2011). Υπάρχει και η πιό γνωστή περίπτωση της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας. ´Ομως σε όλες αυτές τις περιπτώσεις είχαμε ουσιαστικά “εμφυλίους” πολέμους, με τα τελικά αποτελέσματα να προκύπτουν συναινετικά. Παραμένει ανοικτή η περίπτωση του Κοσόβου.

Στην περίπτωση της Κύπρου οι επανειλημμένες προσπάθειες της Τουρκίας να καταλύσει διά της βίας την Κυπριακή Δημοκρατία με “ολίγην” τι βοήθεια και από τους Ατλαντικούς πάτρωνές της, απέτυχαν. Και όχι τυχαία. Είχαμε την περίπτωση του 1964 όταν κατά παραδοχή Τούρκων στρατιωτικών η Τουρκία είχε ετοιμοπόλεμους 10000 μοντέρνα εξοπλισμένους Τουρκοκύπριους οι οποίοι, ωστόσο, απέτυχαν να υλοποιήσουν τους τότε πραξικοπηματικούς σχεδιασμούς της Άγκυρας. Συμπληρωματικά των προσπαθειών αυτών, υπήρξαν και τα επίσης αποτυχημένα σχέδια Σάντις- Μπώλ, το διχοτομικό Μπώλ-´Ατσεσον το οποίο που το βάφτισαν “διπλή ένωση” για χάριν των κατ´ επίφαση δικών μας ατλαντικών πατριωτών.

Το 1974 η τουρκική βία κλιμακώθηκε με την τουρκική εισβολή που επίσης απέτυχε στο στρατηγικό της στόχο να καταλύσει το κράτος, ακριβώς διότι το κράτος δεν μπορεί να καταλυθεί με την βία και η επιζητούμενη συναίνεση δεν δόθηκε ποτέ. Είχαμε, τέλος, και την πρώτη “μεταμοντέρνα” προσπάθεια κατάλυσης του κράτους μέσω της προσπάθειας της “διεθνούς κοινότητας”, τάχατες, να εκμαιεύσει την συλλογική συναίνεση των Ελληνοκυπρίων για την κατάλυση της ΚΔ. Αυτή υπήρξε η ουσία του σχεδίου Ανάν του 2004. Ήταν ένα κρατοκτόνο (cratocidal) σχέδιο.

Οι Συνθήκες του 1960 δημιούργησαν την Κυπριακή Δημοκρατία. Όμως η υπόσταση και η συνέχεια της ΚΔ ως κράτος δεν εξαρτάται από αυτές. Δεν γνωρίζω ποιοί είναι αυτοί που κατά τον Πρόεδρο Αναστασιάδη θέλουν να καταργήσουν τις “Συνθήκες του ’60”. Όμως είτε αυτές καταργηθούν είτε όχι η Κυπριακή Δημοκρατία θα συνεχίζει να μακροημερεύει. Εκτός εάν μια κυβέρνησή της, όπως η παρούσα του Νίκου Αναστασιάδη, δημιουργήσει εκείνες τις συνθήκες που θα οδηγήσουν στην κατάλυσή της μέσω διαδικασιών που θα ερμηνευθούν ως “συναινετικές”. Και οι οποίες στην ουσία θα είναι κρατοκτόνες.

Οι λανθασμένες θεωρήσεις ενός πολίτη για τα πράγματα και δη για τις διακρατικές σχέσεις μπορεί να μην έχουν καμιά συνέπεια για αυτόν και τη χώρα του. Όχι όμως αν ο αρχηγός ενός κράτους διαχειρίζεται ζητήματα εθνικής ασφάλειας, όπως αυτών που άπτονται της υπόστασης του ίδιου του κράτους, βάσει λανθασμένων παραδοχών και θεωρήσεων.

Πηγή: Mignatiou.com