ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΒΡΗ … ΣΤΗΝ ΝΕΜΕΣΗ!
άρθρο της φιλολόγου Νατάσας Λαμπρινάκου
Λέξεις γνωστές που σίγουρα τις έχουμε ακούσει, αλλά πιθανόν να μην έχουμε συλλάβει πλήρως το νόημά τους. Πρόκειται για ορολογία προερχόμενη από την αρχαία ελληνική γραμματεία και όχι μόνο. Ως «ύβρη» ορίζουμε την αλαζονική και προσβλητική – προς τους άλλους, προς τους νόμους ή ακόμη χειρότερα προς τους θεούς – συμπεριφορά. Σύμφωνα με την κοσμοθεωρία των αρχαίων Ελλήνων, η ύβρις, την οποία διέπραττε κάποιος θνητός, δεν έμενε ατιμώρητη αλλά προκαλούσε την άμεση παρέμβαση των θεών. Οι θεοί, λοιπόν, σε περιπτώσεις ύβρεως τύφλωναν τον νου των υβριστών με ιερή μανία. Προκαλούσαν, δηλαδή, την «άτη», η οποία είχε ως αποτέλεσμα ο άνθρωπος που στο παρελθόν διέπραξε ύβρη να συνεχίσει να παραφέρεται και να ενεργήσει ακόμη και ανόσια προκαλώντας καθ’ αυτόν τον τρόπο την «νέμεση», δηλαδή την οργή και εκδίκηση των θεών. Σαφώς μετά την νέμεση ακολουθούσε η «τίση», που δεν είναι άλλη από την παραδειγματική τιμωρία και συντριβή (κυρίως ψυχική) του υβριστή.
Το σχήμα «ύβρις – άτις – νέμεσις – τίσις» δεσπόζει στην αντίληψη των αρχαίων ημών προγόνων, κάτι το οποίο διαφαίνεται και στην δομή των τραγωδιών της κλασικής εποχής, δηλαδή του 5ου αιώνα προ Χριστού. Ωστόσο, αν παρατηρήσουμε καλά, το ίδιο σχήμα πιθανόν να το εντοπίσουμε και στην ζωή μας. Κι αν όχι στα χρόνια που μετρά ο καθένας μας, τότε ίσως στα τελευταία σαράντα χρόνια της ιστορίας του τόπου μας. Ή για να το θέσω καλύτερα, σωστότερο θα ήταν να πω …. του βίου και της πολιτείας του τόπου μας!
Η αλήθεια είναι ότι είμαστε ένας λαός που διακατεχόμαστε σε μεγάλο βαθμό από … απωθημένα. Αλλά για να μας δώσουμε και λίγη άφεση αμαρτιών (Πάσχα έρχεται εξάλλου), ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Όχι από κτίσεως κόσμου, μην ανησυχείτε! Αντικειμενικά είμαστε ένας λαός που έχει τυραννηθεί και περάσει διά πυρός και σιδήρου και επειδή έχουμε μεγάλη ιστορία δεν θα την πιάσω από την αρχή, αλλά από τα τελευταία 70 περίπου χρόνια και θα μείνω στην πεμπτουσία. Περάσαμε έναν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπό πολύ άσχημες συνθήκες, ακολούθησε ο Εμφύλιος και μετά από ένα σύντομο χρονικό διάστημα επικράτησε η Δικτατορία. Μετά την επταετία, όπως ήταν λογικό, με την εδραίωση της μεταπολίτευσης ο κόσμος ήθελε μία ανάσα και οι πολιτικοί αυτό το αφουγκράστηκαν. Και την έδωσαν. Μόνο που δεν ήταν ανάσα, αλλά τεχνητή αναπνοή.
Από εκεί που ήμασταν κυριολεκτικά στο μηδέν και προσπαθούσαμε να αναγεννηθούμε μέσα από τις στάχτες μας σαν τον φοίνικα, ξαφνικά ο κόσμος πήρε στα χέρια του λεφτά. Ναι! Λεφτά υπήρχαν! Και αυτό έγινε έκδηλο κατά την μεταπολίτευση αλλά και κατά τα χρόνια που την ακολούθησαν. Ήταν λογικό και επόμενο, λοιπόν, ο λαός να αδυνατεί να διαχειριστεί όλο αυτό το χρήμα που του δόθηκε. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να «τρελαθεί» και να προβεί σε ακρότητες. Και όντως! Από εκεί που ο Έλληνας κυκλοφορούσε με βέσπα, ξαφνικά η κάθε οικογένεια έφτασε να διαθέτει δύο ή τρία αυτοκίνητα. Και κάπως έτσι αγγίξαμε την ύβρη. Μήπως, λοιπόν, αυτό που βιώνουμε σήμερα ως κρίση δεν είναι άλλο από την νέμεση – τίση; Και δεν το λέω επ’ ουδενί από θρησκευτική άποψη. Αλλά είθισται την ακμή να ακολουθεί η παρακμή, και το αντίστροφο!
Νατάσα Λαμπρινάκου
Κλασική Φιλόλογος
[email protected]
Λέσχη Εργαζομένου Κοριτσιού Βόλου
Φροντιστήρια Μ.Ε. «Παιδεία – Ιωνία»
