Δύο σχολιασμοί και δύο επίκαιρες ιστορικές παρατηρήσεις (29 Μαΐου 2016).
I
Θυμάστε, τότε που οι G7 κυβερνούσαν τον κόσμο; Τώρα έχουν συρρικνωθεί σε μια δυτική φατρία, συν την Ιαπωνία. Και γίνονται όλο και πιο αδύναμοι κάθε έτος.
Θυμίζω πως, όπως είχα επισημάνει και παλαιότερα, πέρυσι ο Joschka Fischer είχε γράψει κείμενο με τίτλο ''The Irrelevant Seven''. Όλες αυτές οι διαπιστώσεις έρχονται να προστεθούν στην κυρίαρχη τάση (η οποία για κάποιο λόγο υποβαθμίζεται στην Ελλάδα), στην οποία πλέον συμμετέχουν πολλά γνωστά πρόσωπα του ευρωατλαντικού establishment (Richard Haass, Zbigniew Brzezinski και πολλοί ακόμα).
II
Αρχικά, σκέφτηκα τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, δηλαδή την εξέλιξη και την έκβαση του (πιο συγκεκριμένα, σκέφτηκα να σημειώσω τα μεγέθη κάθε χώρας μόνο για τότε. Πρώτο σκέλος προτάσεων: 1939). Έπειτα, σκέφτηκα την απόσταση που διέσχισαν αυτά τα έθνη, από τότε μέχρι τώρα, και την κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα (Δεύτερο σκέλος προτάσεων: σήμερα). Τέλος, σκέφτηκα την παγκόσμια κλίμακα (τελευταία πρόταση). Είναι απλά μεγέθη, μπορούν όμως να δώσουν τόσες αφορμές, να οδηγήσουν σε τόσες συνδέσεις και να τροφοδοτήσουν πληθώρα θεμάτων και προβληματισμών. Έχουμε διαβάσει και μάθει τόσα και τόσα πράγματα για τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, κι όμως, δεν γνωρίζουμε αυτά τα απολύτως βασικά και στοιχειώδη.
Το 1939 ο πληθυσμός της Γαλλίας ήταν 41 εκατομμύρια. Σήμερα, η Γαλλία έχει 64 εκατομμύρια κατοίκους.
Το 1939 ο πληθυσμός του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν 47 εκατομμύρια. Σήμερα, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει 65 εκατομμύρια κατοίκους.
Το 1939 ο πληθυσμός της Γερμανίας ήταν 79.8 εκατομμύρια. Σήμερα, η Γερμανία έχει 81 εκατομμύρια κατοίκους.
Το 1939 ο πληθυσμός της Ρωσίας ήταν 108 εκατομμύρια. Σήμερα, η Ρωσία έχει 143 εκατομμύρια κατοίκους.
Το 1939 ο πληθυσμός των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν 131 εκατομμύρια. Σήμερα, οι Η.Π.Α έχουν 323 εκατομμύρια κατοίκους.
Το 1939 ο πληθυσμός του πλανήτη ήταν περίπου 2300 εκατομμύρια (2,3 δισεκατομμύρια). Σήμερα ο πλανήτης έχει περίπου 7432 εκατομμύρια (7,4 δισεκατομμύρια).
Σημειώσεις
[-] Στα σύνορα του 1937 ο πληθυσμός της Γερμανίας ήταν 69.5 εκατομμύρια. Εάν στα σύνορα του 1939, συνυπολογιστεί και το Προτεκτοράτο Βοημίας και Μοραβίας, ο πληθυσμός ανεβαίνει από τα 79.8 εκατομμύρια, περίπου στα 87 εκατομμύρια.
[-] Ο πληθυσμός της Ε.Σ.Σ.Δ το 1939 πρέπει να ήταν περίπου 170 εκατομμύρια. Όλοι οι υπόλοιποι, πλην Ρώσων, υπολογίζονταν σε περίπου 65-70 εκατομμύρια. Ουκρανοί, Λευκορώσοι, Καζάκοι, Αρμένιοι, Γεωργιανοί, Ουζμπέκοι, Αζέροι και λοιποί.
Υστερόγραφο: Αυτονόητο είναι πως μια Γαλλία 41 εκατομμυρίων δεν μπορούσε, όχι απλά να συγκρατήσει, αλλά ούτε καν στοιχειωδώς να αντισταθεί (όσους εξω-ευρωπαϊκούς πόρους και εάν διέθετε), απέναντι σε μια πλήρως κινητοποιημένη Γερμανία των 70 ή 80 εκατομμυρίων.
III
Μετά από τις «πραγματιστικές» επισημάνσεις ας περάσω και σε μια παρατήρηση διαφορετικής υφής... Όσο και εάν μάλλον ποτέ δεν θα το παραδέχονταν, πολύ θα ήθελαν, όχι απλά προτεστάντες και ρωμαιοκαθολικοί, αλλά κυρίως φιλελεύθεροι και κομμουνιστές, να έχουν τη δική τους χερσόνησο του Άθω, το δικό τους κοσμικό Άγιο Όρος. Έναν τόπο, δηλαδή, που θα λειτουργούσε σχεδόν αποκλειστικά με τα εσωτερικά κριτήρια των δογμάτων τους, την ανθρωπολογία τους και με την δική τους αντίληψη περί χρόνου, δίχως ιδιαίτερους ετεροκαθορισμούς και εξωτερικές παρεμβάσεις. Όμως δεν διαθέτουν ένα τέτοιο σημείο αναφοράς. Σκοπός τους λοιπόν, η ενοποίηση του πλανήτη με την παράλληλη κατάργηση κάθε «εξωτερικότητας» και η επιβολή των κριτηρίων τους ως καθολικών, δηλαδή η μεταβολή ολόκληρου του πλανήτη σε ηγεμονικό τους πεδίο.
Μέχρι όμως να συμβεί αυτό, λείπει η αναφορά, ο τόπος που έχει υπερ-αιωνόβια υλική και γεωγραφική υπόσταση και παραμένει αμετακίνητος στο πέρασμα του χρόνου. Που θα στραφείς εάν αποτύχεις; Εάν δεν τα καταφέρεις; Εάν αστοχήσεις και υποκύψεις; Ποιο θα είναι, το γεωγραφικό σημείο αναφοράς, ανάταξης και επανατοποθέτησης σου μέσα στους αιώνες; (το οποίο θα συνοδεύει τη μνήμη).
Μάλλον και το άλλο μεγάλο έθνος, το αμερικάνικο, επίσης θα ήθελε να διαθέτουν οι αξίες του μια συγκεκριμένη αναφορά στον χώρο, μια ρίζα (πέρα από το Σύνταγμα). Να διαθέτει μια πνευματική εστία, μια κοιτίδα, μια κιβωτό όπου οι αξίες και οι μύθοι του έθνους, θα έχουν μια συγκεκριμένη γεωγραφική υπόσταση και πηγή. Έναν τόπο αναφοράς και «προσκυνήματος» στον οποίο θα μπορεί να επανέρχεται μέσα στους αιώνες. Εκεί όπου ο μύθος και το πνευματικό θεμέλιο έχει και γεωγραφία και τόπο.
Είναι μεγάλο πλεονέκτημα για μια πνευματική παράδοση και για ένα έθνος, να διαθέτει ένα σημείο αναφοράς και έναν τόπο όπως το Άγιο Όρος.
Σημείωση
[-] Τα προηγούμενα, φυσιολογικά προσδίδουν την αίσθηση της μικρότητας και της ταπεινότητας - και άρα του αυτοπεριορισμού - του ηγέτη της Πολιτείας. Εφόσον υπάρχει κάτι άλλο - πέρα από το λουτρό της Ισχύος - που σε υπερβαίνει.
IV
I. Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης πρέπει να εξετάζεται και υπό ευρύτερο γεωιστορικό, πολιτικό, οικονομικό και πολιτισμικό πρίσμα και όχι μονάχα στενά εθνοκεντρικά. Τα αποτελέσματα της Άλωσης ήταν - και παραμένουν - θεμελιώδη και καθοριστικά όχι μονάχα από εθνοκεντρική σκοπιά.
Εάν δεν ίσχυε κάτι τέτοιο, ούτε σκέψεις και σχέδια για την «διεθνοποίηση» της Κωνσταντινούπολης ή για Ανεξάρτητο Διεθνές Κράτος της Κωνσταντινουπόλεως (Ιnternational Constantinopolitan State) θα είχαν υπάρξει, ούτε η μοίρα ολόκληρης της Ευρώπης ανατολικά του Ρήνου και των Άλπεων θα είχε καθοριστεί από τις σχέσεις των ευρωπαϊκών κρατών με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Δεν χρειάζεται υψηλή φιλοσοφική κατάρτιση και εκλεπτυσμένη πολιτική σκέψη για να καταλάβει κανείς πως το 1453 «εκβάλλει» στην σημερινή πολιτική στάση της Αυστρίας και της Ουγγαρίας (ή ακόμα στην... Eurovision, στους Τατάρους και στην παλαιότερη αξίωση του Davutoğlu να επισκεφτεί την Κριμαία).
II. Οι δυτικοευρωπαίοι «αδελφοί, σύμμαχοι και εταίροι», λένε: Η Κωνσταντινούπολη είτε θα είναι τουρκική, είτε δεν θα υπάρχει (παρά μονάχα υπό διεθνές καθεστώς).
Οι Τούρκοι κρατάνε στα χέρια τους ένα πολύ ισχυρό χαρτί και τον ιστορικό «Κλειδόλιθο» για την επίλυση και το ξεκλείδωμα των ιστορικών σχέσεων, πρώτον, των χριστιανικών δογμάτων, δεύτερον, των ενδο-ευρωπαϊκών σχέσεων και τέλος, τρίτον, των εσωτερικών σχέσεων της δυτικής πολιτικής. Όλα αυτά μια Πόλη; θα αναρωτηθεί κάποιος. Ναι, όλα αυτά μια Πόλη (με τον έναν ή τον άλλο τρόπο). Και μέχρι να επιλυθεί το ζήτημα της Πόλης αυτής, δεν πρόκειται να επιλυθούν και οι σχέσεις αυτές. Όπως ακριβώς, μέχρι να επιλυθεί το ζήτημα των Ιεροσολύμων, δεν πρόκειται να υπάρξει μια λειτουργική ισορροπία μεταξύ των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών.
Όσες και όσοι νομίζουν πως τα ιστορικά ζητήματα της Κωνσταντινούπολης και των Ιεροσολύμων έχουν επιλυθεί με τις υβριδικές λύσεις του κεμαλικού και ισραηλινού εθνοκράτους, μάλλον βλέπουν κοντόφθαλμα τα πράγματα και όχι μακροϊστορικά. Αυτά είναι ζητήματα διεθνή, διϊστορικά, διαθρησκευτικά, διαπολιτισμικά (με τη βαριά σημασία αυτών των όρων) και όχι αποκλειστικά εθνικά.
Τα μεγάλα ιστορικά ζητήματα έχουν πολλές διαστάσεις και όταν δεν επιλύονται, επανέρχονται, λαμβάνοντας διάφορες μορφές.
III. Σίγουρα κάθε ιστορική, πολιτική και πολιτισμική «οντότητα» διαφυλάσσει - και πρέπει να διαφυλάσσει - την ασφάλεια της, αυτό όμως δεν σημαίνει πως εξασφαλίζει κατά αυτόν τον τρόπο και την ιστορική της επιβίωση (ακόμα και εάν εξαπλώνεται). Η ιστορική επιβίωση ενός λαού, ενός έθνους, μιας πολιτείας, μια θρησκείας κ.λπ σε βάθος χρόνου, εξαρτάται από τις ιστορικές σχέσεις που μπορεί να αναπτύξει, και όχι από τα όπλα.
Σημειώσεις
[-] Η τελευταία περίπτωση που φανερώθηκε καθαρά ποια είναι η δύναμη (ή καλύτερα η αδυναμία) των όπλων ήταν η περίπτωση του Ιράκ. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων. Όλοι οι γόρδιοι (μη επιλύσιμοι) δεσμοί λύνονται, εν τέλει, με πόλεμο. Και η ιστορία πράγματι γράφεται από τους νικητές (στα πεδία των μαχών). Εάν, όμως, δεν κερδίσεις την μεταπολεμική εποχή, η νίκη σου είναι δίχως ιστορικό αντίκρυσμα.
[-] Αυτονόητο είναι πως η Άλωση του 1204 αποτέλεσε προπομπό της κυρίως ειπείν Άλωσης. Έχουν εξεταστεί τα απολύτως καταστροφικά αποτελέσματα της από αρκετούς - μη Έλληνες - μελετητές, αλλά το κλίμα των συμπερασμάτων τους δεν συμβαδίζει με το κλίμα που απαιτεί η ευρωπαϊκή και δυτική επικαιρότητα (όλοι μαζί οι ευρωπαϊκοί και δυτικοί λαοί της γης αγαπημένοι, τρα λα λι, τρα λα λο).
Πηγή: Δ`~. Κοσμοϊδιογλωσσία
