I) Φορούσαν τις «μαντίλες»... II) Ενδο-τουρκικά τηλεγραφικά.

22 Ιουλίου, 2016 - 11:31

Φορούσαν τις «μαντίλες»...

Και τους είπαν (κάπως πιεστικά): Θα βγάλετε τις «μαντίλες», θα αλλάξετε ρούχα, αλφάβητο και ιστορία, θα αφήσετε τις προσευχές και τους τεμενάδες, και θα σηκωθείτε να πάτε στις πόλεις να δουλέψετε, να πίνετε κόκα κόλες, να ακούτε Μόζαρδ, Μπούνυ Εμ και Μπιητλς (και όχι σάζια, μπαγλαμάδες και νταλκάδες) και να γίνεται «άνθρωποι». Και πήγαν - κάπως φοβικά, είναι η αλήθεια, στην αρχή - στις πόλεις, και με το καινούργιο αλφάβητο έγραψαν και διάβασαν, και σπούδασαν, και ρούχα άλλαξαν, και δούλεψαν, και Dr Pepper, Diet Mountain Dew και Espresso ήπιαν, και άκουσαν και συνέθεσαν metal, hip-hop και trance [και τα συνδύασαν και τα ανακάτεψαν με σάζια (saz), μπαγλαμάδες και βιολιά, δημιουργώντας σάμπλ (sampling) και νέα ρίφ (riff)... Αυτό μάλλον ήταν ένα καμπανάκι, ένα σημάδι πως κάτι δεν πάει καλά]. Και έγιναν πιο δυναμικοί, με περισσότερα τεχνολογικά, μορφωτικά και επικοινωνιακά μέσα και μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Και έπαψαν να είναι φοβικοί.

Και ξαναφόρεσαν τις «μαντίλες»...

Υστερόγραφο

Και τώρα είναι πιο δυναμικοί, πιο δυνατοί και πιο πολλοί, με περισσότερα τεχνολογικά, μορφωτικά και επικοινωνιακά εργαλεία, εφόδια και μέσα και μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Και με «μαντίλες».

Ας περάσουμε όμως σε κάτι λιγότερο «εύπεπτο». Στην Τουρκία, κατά τις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις (2015), το κεμαλικό CHP έχασε την περιφέρεια της Πόλης και την περιφέρεια της Άγκυρας. Σε λίγα χρόνια θα χάσει και την Σμύρνη. Οι περίφημοι εκλογικοί χάρτες (φώτο 2,8) δείχνουν το μεγαλύτερο μέρος της Τουρκίας με κίτρινο ή πορτοκαλί (ισλαμικό AKP), πλην των κουρδικών περιοχών με πράσινο ή μώβ (κουρδικό HDP) και των περιοχών των παραλίων και της ανατολικής Θράκης με κόκκινο (κεμαλικό CHP). Ακόμη όμως και στις περίφημες περιοχές των παραλίων, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Στις πρώτες εκλογές του 2015, όπου το AKP συγκέντρωσε ποσοστό 40% και όχι 49% (όπως συνέβη στις δεύτερες), τα αποτελέσματα στο τελευταίο προπύργιο του CHP και της κοσμικής Τουρκίας, την Σμύρνη, ήταν 577 χιλιάδες ψήφοι για το CHP και 350 χιλιάδες για το AKP. Ακόμα και στις λίγες περιοχές που επικρατεί το CHP, επικρατεί δύσκολα ή η ψαλίδα κλείνει. Ήδη σε κάποιες επαρχίες των παραλίων επικρατεί το AKP (π.χ Balıkesir, επαρχία που έχει ακτές και στην Προποντίδα και στο Αιγαίο, απέναντι από την Λέσβο, με γνωστότερη σε εμάς πόλη το Αϊβαλί) ή βρίσκεται οριακά μπροστά (Çanakkale, Ελλήσποντος-Δαρδανέλλια, χερσόνησος της Καλλίπολης). Σε λίγα χρόνια θα χαθεί και η Σμύρνη.

Επίσης, έχει ενδιαφέρον το εξής. Στις πρώτες εκλογές του 2015, όπου το ισλαμικό AKP συγκέντρωσε ποσοστό 40%, το κεμαλικό CHP συγκέντρωσε 11,5 εκατομμύρια ψήφους, ενώ το AKP σχεδόν 19 εκατομμύρια. Στις δεύτερες εκλογές, όπου το AKP συγκέντρωσε ποσοστό 49%, το CHP αύξησε την δύναμη του κατά μόλις 600 χιλιάδες ψήφους (12,1 εκατομμύρια), ενώ το AKP έλαβε περίπου 4,5 εκατομμύρια περισσότερες ψήφους (23,6 εκατομμύρια), που σημαίνει πως έχει μεγαλύτερη δεξαμενή ψηφοφόρων και τάσεις ενίσχυσης.

Μήπως όμως, τάχα, το AKP τα πάει άσχημα στις γυναίκες, οπότε μπορούν να αναμένουν σωτηρία οι κεμαλιστές από εκεί; Ούτε αυτό ισχύει. Ας αφήσουμε στην άκρη το ότι στις προεδρικές εκλογές του 2014 ψήφισαν τον Ερντογάν το 55% των γυναικών και το 48% των ανδρών. Ο αριθμός γυναικών βουλευτών κατά την μεταπολεμική περίοδο και μέχρι το τέλος του ψυχρού πολέμου (1945-1991), περίοδος παντοκρατορίας και ηγεμονίας του κεμαλισμού, ήταν μηδαμινός, και συνήθως δεν ξεπερνούσέ τις 10 γυναίκες βουλευτές και το 1,5% του συνόλου της Βουλής. Από το 1991 και μετά, και κυρίως από το 2000 και ύστερα, ο αριθμός των γυναικών βουλευτών έχει αυξηθεί και πλέον κυμαίνεται μεταξύ 80-90, φτάνοντας το 15-17% του συνόλου της Βουλής (ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι γύρω στο 22% [*]). Με βάση τις τελευταίες εκλογές, το ισλαμικό AKP έχει τις περισσότερες γυναίκες βουλευτές, ακολουθεί το κουρδικό HDP, και όχι το κεμαλικό CHP το οποίο βρίσκεται στην τρίτη θέση (από απόψεως γυναικών βουλευτών, γιατί συνολικά βρίσκεται στην δεύτερη θέση).

Το Κόσοβο, η Τυνησία και η Τουρκία είναι οι μοναδικές πλειοψηφικά μουσουλμανικές χώρες που απαγόρευαν τις «μαντίλες» σε δημόσιους χώρους και υπηρεσίες (η απαγόρευση έγινε το 2009 στο Κόσοβο, το 1981 στην Τυνησία, και με το πραξικόπημα του 1980 στην Τουρκία - επαναβεβαίωση και ισχυροποίηση νόμου το 1997). Ντε φάκτο, μερικώς ή ολοκληρωτικά, η απαγόρευση έχει αρθεί στην Τυνησία και στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια (το AKP δεν απαγορεύει να μην φοράς «μαντίλα», επιτρέπει να φοράς). Το ταμπού μάλλον έσπασε όταν τον Οκτώβριο του 2013, τρεις γυναίκες μέλη του AKP, οι Gulay Samanci, Nurcan Dalbudak και Sevde Beyazit Kacar, εισήλθαν στην Βουλή φορώντας «μαντίλα», ενώ η Dilek Akagun Yilmaz, γυναίκα μέλος του CHP, κατά την ίδια συνεδρίαση, παρουσιάστηκε φορώντας t-shirt που απεικόνιζε τον Mustafa Kemal «Atatürk» (φώτο 1,9). Είναι φανερό πως οι «μαντίλες» θέλουν αντιπροσώπευση (και όχι να τους λένε πως είναι... δεν ξέρω και εγώ τι).

Στο τέλος, εάν θεωρούν αυτοί οι άνθρωποι πως δεν μπορούν να συμβιώσουν, ας φτιάξουν τρία διαφορετικά κράτη. Μια τέτοια εξέλιξη, όμως, προϋποθέτει εδαφική συνέχεια. Το φιλοκουρδικό HDP την διαθέτει, το ισλαμικό AKP επίσης (περίπου το 70% των εδαφών). Έτσι όπως πάνε τα πράγματα, το κεμαλικό CHP, σε λίγα χρόνια δεν θα διαθέτει ούτε καν αυτό. Θα χάσει ακόμα και τα παράλια (ήδη χάνει το σημαντικότερο στρατηγικά τμήμα τους).

Σημειώσεις

[*] Η Ιαπωνία (3η-4η μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη) βρίσκεται μεταξύ της 120ης και της 130ης θέσης στην παγκόσμια κατάταξη (πολύ πιο πίσω από την Τουρκία) με ποσοστό συμμετοχής γυναικών στην Βουλή που δεν ξεπερνά το 10%. Στην Ελλάδα το ποσοστό κυμαίνεται περίπου στο 21%, στις Η.Π.Α περίπου στο 19%, ενώ στην Γερμανία είναι πάνω από 35%. Τα υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής γυναικών τα έχουν η Ρουάντα, η Βολιβία, η Κούβα, η Σουηδία, η Σενεγάλη, το Μεξικό κ.λπ. Ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι γύρω στο 22%, από 12% που ήταν πριν από περίπου δύο δεκαετίες.

[-] Προς το παρόν, και μέχρι την στιγμή που γράφω αυτό το σχόλιο, η θανατική ποινή δεν ισχύει στην Τουρκία, αλλά στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (σε αρκετές Πολιτείες των Η.Π.Α). Αναμένουμε τα δέοντα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

[-] Σε ότι αφορά την «κατάσταση ανάγκης» στην Τουρκία, δεν έχω παρά να επαναφέρω μια σημείωση από ένα κείμενο που είχα γράψει πριν από περίπου δύο μήνες, στις 18 Μαΐου (επισημαίνοντας πως το μεταπολεμικό ευρωπαϊκό νομικό προστατευτικό σύστημα βρίσκεται σε υποχώρηση):

Ερώτημα: Με όσα συμβαίνουν στην Γαλλία τους τελευταίους μήνες (από κυβερνητικής απόψεως) η Γαλλία εξακολουθεί να θεωρείται «φιλελεύθερη δημοκρατία»; (με την τρέχουσα σημασία που έχει αποκτήσει αυτή η έννοια-σύνθημα στην «κοινή γνώμη»). Εάν είχε επιβληθεί το ίδιο ακριβώς καθεστώς σε οποιοδήποτε άλλο κράτος πως θα χαρακτηριζόταν, άραγε, το κράτος αυτό; Εάν ακριβώς τα ίδια πράγματα συνέβαιναν υπό κάποια πολιτική ηγεσία που δεν θα θεωρείτο «φιλελεύθερη», τι θα ακούγαμε και τι θα διαβάζαμε; Τέλος, εάν το ίδιο ακριβώς καθεστώς είχε επιβληθεί σε κάποιο κράτος από αυτά που παραδοσιακά θεωρούνται μη αρκούντως «δημοκρατικά», με την φιλελεύθερη έννοια, τι θα γινόταν;

[-] Δεν μπορώ να γράφω λεζάντα για κάθε φωτογραφία που ακολουθεί. Μιλάνε από μόνες τους για το ποιος και το τι. Μέσα στις φωτογραφίες έχω και δύο φαινομενικά άσχετες: 1. Σας έχω μια Ανγκέλα, έτσι, για το καλό, και για να παρατηρήσετε την διπλωματία, τις ενδυμασίες και τα κορίτσια που την συνοδεύουν (φώτο 17), και 2. μια ακόμη από εκδήλωση οίκου μόδας (φώτο 18). Σε αρκετές περιπτώσεις, η «μαντίλα», φοριέται και για αισθητικούς ή άλλους λόγους (όλη η «αστική μουσουλμανική μόδα» βασίζεται σε αυτήν). Όποιος πιστεύει πως η «μαντίλα» θα καταργηθεί βρίσκεται εκτός πραγματικότητας.

[-] Το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Θεωρείτε πως αυτές οι τρεις χώρες που απαγόρευαν την «μαντίλα», το Κόσοβο, η Τυνησία και η Τουρκία (με κόκκινο στον χάρτη, φώτο 5) αποτελούν απομεινάρια του παρελθόντος, ή όλες οι υπόλοιπες;