ΓΑΛΛΙΑ: Αγρότες και σχολείο στο στόχο της νεωτερικότητας

30 Ιανουαρίου, 2024 - 16:32

Από τα συνθήματα των Γάλλων αγροτών: «Χωρίς χωρικούς δεν θα υπάρχει χώρα».

του καθηγητή φιλοσοφίας Robert Redeker

Η αγροτική κρίση δεν είναι μόνο η κρίση της αγροτικής οικονομίας, είναι πάνω απ' όλα, όπως η σχολική κρίση, μια κρίση πολιτισμού. Το σχολείο και η γεωργία είναι τα θεμέλια της κοινωνίας. Εξασφαλίζουν τη συνέχισή της: μετάδοση πολιτισμού, με το σχολείο, μετάδοση βιολογικής ζωής, με τη γεωργία. Αλλά, μεταδίδοντας τη ζωή, η γεωργία, όπως και το σχολείο, μεταδίδει ταυτόχρονα αξίες, μια ιδέα της Γαλλίας, μια συλλογική ψυχή. Αυτό που έχει κοινό σχολείο και γεωργία είναι την αναδίφηση του παρελθόντος.

Τόσο το σχολείο όσο και η γεωργία, επαναφέρνουν, σαν μέσα από ρίζες που σκίζουν το χώμα των αιώνων, το παρελθόν και τις αξίες του στο παρόν. Τρέφουν το παρόν με το χυμό που αντλούν από το παρελθόν. Αναμφίβολα πρέπει να δούμε σε αυτή την πίστη στο παρελθόν το λόγο που ωθεί μια νεωτερικότητα που θέλει χωρίς ρίζες και χωρίς κληρονόμους, και τα δυό, να υποβιβάσει τόσο το σχολείο όσο και τη γεωργία σε φάντασμα; Τι θέλει η πιο εξελιγμένη νεωτερικότητα; Να μετατρέψει το σχολείο σε παιδικό σταθμό και τη γεωργία σε κηπουρική. Αυτό δεν είναι ούτε λογοπαίγνιο ούτε ρητορική κορώνα: ο πολιτισμός (ο πραγματικός, αυτός που διέδωσε η σχολή της Τρίτης Δημοκρατίας, σε καμία περίπτωση των σύγχρονων «πολιτισμικών») είναι αλληλέγγυος με τη γεωργία. Το σχολείο και ο πολιτισμός προστατεύουν τον παλιό κόσμο – και γι' αυτό είναι μισητοί.

Το ότι το σχολείο και η γεωργία βιώνουν μαζί μια δυνητικά μοιραία κρίση είναι ένα ιστορικό σημάδι. Είναι η ίδια κρίση: αυτή της μετάδοσης. Στις δυνάμεις που επιδιώκουν να καταστρέψουν τόσο το σχολείο όσο και τη γεωργία, κυριαρχεί η ίδια εμμονή: να μην γίνει η μετάδοση. Ας καταλάβουμε ότι η Γαλλία δεν μεταδίδεται πλέον. Δύο αντικοινωνίες δομούνται, καθεμία από τις οποίες καθοδηγείται από τον αυτονομισμό, τη ρήξη με τη Γαλλία και την ιστορία της:

-αυτή που καθοδηγείται από τις αστικές ελίτ, σε απόσχιση τόσο από την ιστορία του έθνους όσο και από το κοινό καλό, που καταλαμβάνονται αποκλειστικά μέσω κοινωνικών μεταρρυθμίσεων που παραβιάζουν την κοινή λογική, σε μια ανθρωπολογική επανάσταση,

-και αυτή των εδαφών που εγκαταλείφθηκαν από τη Δημοκρατία, ζουν υπό τους δικούς της νόμους, επιβάλλοντας τις αξίες ή τις αντιαξίες της σε ολόκληρες συνοικίες.

Αυτές οι δύο αντικοινωνίες, αυτή των κέντρων των πόλεων και αυτή των ξεφτισμένων συνοικιών, τρέφονται με το ίδιο μίσος, περιφρονούν τον ίδιο αποδιοπομπαίο τράγο : τον χωρικό, που θα ήταν αρκετά ικανός να οδηγεί ντίζελ και να καπνίζει αποτσίγαρα, και την αιώνια Γαλλία. Το μίσος για τον χωρικό και το μίσος της Γαλλίας προέρχονται από την ίδια πηγή. Ο χωρικός, καταλαβαίνετε: ο αγρότης, ριζωμένος στη μακρά ζωή της χώρας. Παγιδευμένος ανάμεσα στους δύο αυτονομισμούς εξακολουθεί να υπάρχει ο ιστορικός λαός, του οποίου την πεμπτουσία αποτελούν οι αγρότες, που βλέπει τη χώρα του να χάνεται.

Αυτό είναι το πρόγραμμα που εφαρμόζεται αυτή τη στιγμή: να εξαφανιστεί το εθνικό παρελθόν και το ανθρωπολογικό παρελθόν. Για αντικατασταθεί η Γαλλία ως πρόσωπο από έναν λείο γεωγραφικό χώρο που θα ονομάζεται «France.com», είναι σημαντικό να απαλλαγούμε από τους αγρότες της. Ο ιστορικός Fernand Braudel το έχει πει πολλές φορές: αυτοί ο αγροτικός λαός αποτελεί τη βάση, το έδαφος του γαλλικού πολιτισμού, από τα χρόνια της Ρωμαϊκής Γαλατίας.

Ρομπέρ Ρεντεκέρ: «Ο αγρότης αποτελεί έδαφος του πολιτισμού, γι’ αυτό η νεωτερικότητα θέλει να τον αντικαταστήσει με τον αποεδαφοποιημένο, τον αποδομημένο άνθρωπο»

Σφυρηλάτησε τη φυσική μορφή της χώρας, το τοπίο. Συνέβαλε στην ανάδυση της γαλλικής τέχνης της ζωής. Ποιοι είναι οι αγρότες; Απάντηση: ό,τι απομένει σήμερα από τον ιστορικό γαλλικό λαό, οι αριστοκράτες έχουν εξαφανιστεί. Δύο ανθρώπινοι τύποι προορίζονταν μοιραία να αναλάβουν την ευθύνη της διατήρησης της Γαλλίας: αυτός των αριστοκρατών και αυτός των αγροτών, με το αρχαίο και ευγενές τους όνομα των χωρικών. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση, ο 19ος αιώνας προσπάθησε με επιτυχία να μεταμορφώσει τους αριστοκράτες σε αστούς, όταν δεν έγιναν λακέδες πολυτελείας της αστικής τάξης. Εάν η νεωτερικότητα σκότωσε την αριστοκρατία, η νεοφιλελεύθερη τεχνο-οικονομική παγκοσμιοποίηση λειτουργεί για να αποτελειώσει τους αγρότες, σκοτώνοντάς τους αργά-αργά. Στα παρασκήνια αυτού του κινήματος βρίσκεται μια ιδεολογία: η αντικατάσταση του παραδοσιακού άνδρα και της γυναίκας, των οποίων ο αγρότης αποτελεί το τελευταίο προπύργιο, το απόλυτο φρούριο, από τον νέο άνθρωπο, γεωγραφικά και πολιτισμικά αποεδαφικοποιημένο, τον αποδομημένο άνθρωπο.

Η εξέγερση των αγροτών, πέρα από τις ασάφειές της, είναι η αληθινή εξέγερση των ανθρώπων της γης, μακριά από τη θλιβερή περιβαλλοντική λαογραφία που οικειοποιήθηκε αυτό το όνομα. Το σύνθημα, «εξέγερση της γης», χωρίς τη λέξη λαός, λέει πολλά: αυτή η εξέγερση είναι η εξέγερση των ανθρώπων της γης, που διαγράφονται από τους οικολόγους οι οποίοι αγωνίζονται για μια γη χωρίς αυτούς τους ανθρώπους.