Γεωργία: μητέρα καὶ τροφὸς τῶν ἄλλων τεχνῶν

Το ιερόν δένδρο

Γράφει ὁ Δημ. Νατσιός
Δάσκαλος-Κιλκίς

Εἶχα διαβάσει σὲ μικρότερη ἡλικία, ὅταν πολλὲς φορὲς διαβάζουμε ἀνώριμα, περίπου βουλιμικὰ κάποια βιβλία, τὴν ἐξαίσια πραγματεία τοῦ Ξενοφῶντος μὲ τίτλο «Οἰκονομικός». Ἀνήκει στὴν τετραλογία τῶν φιλοσοφικῶν του ἔργων, ποὺ στρέφονται γύρω ἀπὸ τὴν μορφὴ τοῦ μεγάλου δασκάλου του, τοῦ Σωκράτη. Τὰ ἄλλα τρία τιτλοφοροῦνται «Ἀπομνημονεύματα», «Συμπόσιον» καὶ «Ἀπολογία». Στὸ ἔργο αὐτὸ ὁ μέγας φιλόσοφος ἀναφέρεται κυρίως στὴν γεωργία, σημειώνοντας στὴν εἰσαγωγὴ τοῦ πέμπτου κεφαλαίου ὅτι «ἔοικε γὰρ ἡ ἐπιμέλεια αὐτῆς εἶναι ἅμα τε ἡδυπάθειά τις καὶ οἴκου αὔξησις καὶ σωμάτων ἄσκησις εἰς τὸ δύνασθαι ὅσα ἀνδρὶ ἐλευθέρῳ προσήκει», δηλαδή, ἡ γεωργία εἶναι πηγὴ τέρψεως καὶ τῆς περιουσίας αὔξηση καὶ τοῦ σώματος ἄσκηση, ὥστε νὰ μπορεῖ τὸ σῶμα νὰ κάνει ὅσα ἁρμόζουν σ’ ἕναν ἄνθρωπο ἐλεύθερο, διότι «τῶν σωμάτων θηλυνομένων καὶ αἱ ψυχαὶ πολὺ ἀρρωστότεραι γίγνονται».

Πρὶν σχολιάσουμε τοὺς λόγους τοῦ προγόνου μας, μία ἀκόμη ἐπίκαιρη παραπομπή. Στὸ ἴδιο κεφάλαιο, στίχος 17, λέει ὁ Σωκράτης. «Καλῶς δὲ κακεῖνος εἶπεν ὃς ἔφη, τὴν γεωργίαν τῶν ἄλλων τεχνῶν μητέρα καὶ τροφὸν εἶναι. Εὖ μὲν γὰρ φερομένης τῆς γεωργίας ἔρρωνται καὶ αἱ ἄλλαι τέχναι ἅπασαι…σχεδόν τι καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν». Μετάφραση: (Χρησιμοποιῶ τὴν ἔκδοση «Βιβλιοθήκη τῶν Ἑλλήνων). Καὶ ὡραῖος εἶναι ὁ λόγος ἐκείνου ποὺ εἶπε πὼς ἡ γεωργία εἶναι τῶν ἄλλων τεχνῶν μητέρα καὶ τροφός. Διότι, ἂν ἡ γεωργία πάει καλά, καλὰ πηγαίνουν καὶ οἱ ἄλλες τέχνες ὅπου, ἀντιθέτως, ἡ γῆ, κατ’ ἀνάγκην, μείνει χέρσα, ἐκεῖ σχεδὸν σβήνουν καὶ «ἅπασαι» οἱ ἄλλες τέχνες… στεριανὲς καὶ θαλασσινές».

Πᾶμε, τώρα, μία βόλτα σ’ ἕνα μανάβικο τῆς σήμερον. Τί ἀντικρίζεις; Ντομάτες Βελγίου, πατάτες Αἰγύπτου, κρεμμύδια καὶ λεμόνια Τουρκίας, ἑσπεριδοειδῆ Ἱσπανίας. Γέμισε ὁ τόπος ἀπὸ εἰσαγόμενα φροῦτα. (Δὲν ἑξαιρῶ τά, σάπια, ἄνοστα καὶ ἐπιβλαβῆ, πολιτικά). Ἕνας τόπος εὐλογημένος σὰν τὸν δικό μας, «ἡλιοστάλακτος», ἀγκαλιασμένος ἀπὸ θάλασσα -«Θεέ μου πόσο μπλὲ ξοδεύεις γιὰ νὰ μὴν σὲ βλέπουμε», θὰ πεῖ ἐξαίσια ὁ Ἐλύτης- εἶναι δυνατὸν νὰ εἰσάγει ντομάτες; Λιβάδι ἀπέραντο ἡ πατρίδα μας, ὁ καιρός της καλοσυνεύει δύο μῆνες ἐνωρίτερα ἀπὸ τῶν «Εὐρωπαίγων», εἶναι δυνατὸν νὰ μὴν ἔχει ἐπάρκεια σὲ γεωργοκτηνοτροφικὰ ἀγαθά; Ἀντὶ νὰ εἴμαστε τὸ περιβόλι τῆς Εὐρώπης, ἡ γῆ μας εἶναι σχεδὸν ἀμόλυντη λόγῳ τῆς ἀνύπαρκτης βιομηχανίας, καταντήσαμε χερσοτόπι, καταστρέψαμε τὴν γεωργία, τὴν μητέρα τῶν τεχνῶν, κατὰ τὸν Σωκράτη. Ὅλοι οἱ ἀνέμπνευστοι μπακαλόγατοι πού, κακῇ τῇ ὥρᾳ, κυβέρνησαν τὸν τόπο λὲς καὶ συνωμότησαν γιὰ νὰ διαλύσουν τὴν γεωργία. Ποινικοποίησαν τὴν χειρωνακτικὴ ἐργασία, ξερίζωσαν τὸν λαὸ ἀπὸ τὶς ἑστίες του, τὸν στίβαξαν στὶς ἀπάνθρωπες τσιμεντουπόλεις, μετέτρεψαν πολλοὺς σὲ ἀεροκοπανατζῆδες τοῦ Δημοσίου καί… ἰδοὺ τὰ ἀποτελέσματα: τρῶμε τὰ σκόρδα καὶ τὰ κρεμμύδια τῶν Τούρκων, καταναλώνουμε τὰ γαλακατοκομικὰ τῶν Ὀλλανδῶν. Καὶ τὰ δικά μας τὰ μοσχοαναθρεμμένα βλαστάρια σπουδάζουν μεταπτυχιακὰ καὶ διδακτορικά, «λιανοπαίδια», θύματα, ἀνίδεα γιὰ τὴν φρίκη ποὺ τοὺς ἀναμένει.

(Εἶχα διαβάσει τὸ ἑξῆς, δὲν θυμᾶμαι σὲ ποιὸ βιβλίο. «Ἂν θέλεις νὰ καταστρέψεις ἕνα ἔθνος, νὰ ἐπιμηκύνεις τὴν παρουσία τῶν νέων στὰ θρανία». «Σκοτώνονται» σήμερα τὰ παιδιά μας γιὰ νὰ μαζέψουν «χαρτιά». Γιατί; Γιὰ νὰ τὰ κερδίσουν οἱ Εὐρωπαῖοι, νὰ φύγουν στὴν Γερμανία ποὺ λεηλατεῖ τὰ καλύτερα μυαλὰ τῆς πατρίδας μας. Τὰ ὡραιότερά τους χρόνια, ποὺ ὅλες οἱ πνευματικὲς καὶ σωματικές τους δυνάμεις εἶναι στὴν «καλύτερή τους ὥρα», τὰ περνοῦν στὰ σπουδαστήρια. Γεγονὸς μὲ ὀδυνηρότατες συνέπειες καὶ στὸ μεγαλύτερο ἐθνικὸ πρόβλημα, τὸ δημογραφικό).

Ἂς γνωρίζουμε ὅτι ἡ κατοχὴ γῆς, ἡ ἰδιοκτησία τονώνει τὸ ἐθνικὸ αἴσθημα, λόγῳ προσωπικοῦ γοήτρου καὶ ἀλληλεγγύης πρὸς τὴν πατρίδα. Ἡ γῆ γεννᾶ δεσμοὺς ποὺ κινοῦν καὶ ἀφυπνίζουν τὸν ἄνθρωπο. Ὅταν μιλᾶμε γιὰ φιλοπατρία, μιλᾶμε καὶ γιὰ ἀγάπη στὸ γεννοτόπι μας, τοῦ χώματος ποὺ μᾶς ἀνέστησε. (Εἴμαστε «γέννημα καὶ θρέμμα» τῆς τάδε περιοχῆς).

Τὰ λιοντάρια τοῦ 1940 ἦταν ἀγροτόπαιδα, σκληροτράχηλοι δουλευτάδες τῆς γῆς, πολέμησαν καὶ νίκησαν γιατί ὑπερασπίζονταν τὰ ὀργωμένα χωράφια τους καὶ ὄχι τὸν κοπανιστὸ «ἀέρα» τοῦ ρετιρὲ μίας πολυκατοικίας. «Ἡ γῆ», λέει ὁ Σωκράτης, «παρακινεῖ σημαντικά τοὺς γεωργοὺς νὰ ὑπερασπίζουν ἔνοπλοι τὴ χώρα, γιατί παράγει τοὺς καρπούς της στὸ ὕπαιθρο, ὥστε νὰ τοὺς παίρνει ἐκεῖνος ποὺ νικᾶ». Εἴδαμε τί ἔγινε κατὰ τὴ γερμανικὴ Κατοχή. Κατέκλεψαν οἱ πρόγονοι τῆς Μέρκελ τὴν παραγωγὴ καὶ ὁ λαός, κακουχούμενος καὶ λιμοκτονῶν, ἀποδεκατίστηκε.

«Οὕτω καὶ τὰ ἤθη γενναιοτάτους τοὺς αὐτῇ συνόντας ἡ γεωργία ἔοικε παρέχεσθαι». Ἡ γεωργία διαμορφώνει εὐγενέστατο τὸ ἦθος τῶν ἀνθρώπων, ποὺ ἀπασχολοῦνται μ’ αὐτή. Πλὴν τῆς φιλοπατρίας, ἡ γεωργία ἐξευγενίζει τὸν ἄνθρωπο, τὸν ὁπλίζει μὲ ὑπομονή, καρτερία, γενναιότητα. Βλέπει ὁ ἄνθρωπος τὸ θαῦμα τῆς κτίσης, ταπεινώνεται, κοπιάζει, μοχθεῖ καί, ὅταν ἔρθει ὁ καρπός, χαίρεται καὶ καμαρώνει. Μία αἰτία τῆς τωρινῆς ἀπιστίας καὶ τῆς ἀλαζονείας εἶναι καὶ ἡ ἀπομάκρυνσή μας ἀπὸ τὴ γῆ. Μὲς στὶς φωσφορίζουσες τσιμεντουπόλεις θαυμάζουμε τὰ ἔργα τῶν χειρῶν μας, τὰ ἐφήμερα καὶ πομπώδη, χάσαμε τὰ «καλὰ λίαν» ἔργα τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος στὸν λόγο του «Εἰς ἀνδριάντας» σημειώνει: «Ἅπαν ἀσελγείας εἶδος ἐξελήλαται, πολλὴ δὲ πανταχοῦ ἀνθεῖ ἡ σωφροσύνη. Τὸ δὲ αἴτιον, ἐπίπονος ἐστὶν αὐτοῖς ὁ βίος, καὶ διδασκαλεῖον τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς σωφροσύνης ἔχουσι τὴν γῆς ἐργασίαν καὶ τέχνην μετιόντες, ἣν πρὸ τῶν ἄλλων ἁπασῶν ὁ Θεὸς εἰς τὸν βίον εἰσήγαγε τὸν ἡμέτερον». (ὁμιλ. ΙΘ´, Ι, ΕΠΕ 32, 578). Δηλαδή: «Κάθε εἴδους ἀσέλγεια ἔχει ἀπομακρυνθεῖ καὶ παντοῦ στὶς ἀγροτικὲς περιοχὲς ἀνθεῖ ἡ σωφροσύνη. Καὶ ἡ αἰτία εἶναι ἡ κουραστικὴ ζωὴ τῶν γεωργῶν καὶ ὡς σχολεῖο τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς ἁγνότητας ἔχουν τὴν καλλιέργεια τῆς γῆς καὶ ἀσκοὺς τὴν τέχνη, ποὺ ὁ Θεὸς εἰσήγαγε στὴ ζωὴ πρὶν ἀπ’ ὅλες, δηλαδὴ τὴν γεωργία». (Αὐτὰ τότε…)

Ἡ ἐργασία στὸ χωράφι σὲ καταπονεῖ μέν, ἀλλὰ νιώθεις τὴν χαρὰ τῆς ἐργασίας. Ὁ φραπὲς στὰ… κηφηνεῖα, ἡ ἀπραξία, ἡ νωθρότητα, γεννοβολοῦν τοὺς ἀφιονισμένους κουκουλοφλώρους. Οἱ νέοι, οἱ πακεταρισμένοι καὶ σιδερωμένοι στὶς μεγαλουπόλεις, οὔτε λέξεις ἔχουν γιὰ νὰ μιλήσουν, οὔτε διακονοῦν τὴν γῆ γιὰ νὰ «πονοῦν» καὶ νὰ συμπονοῦν. Τὰ λεγόμενα «ἐπεισόδια» τοὺς ἐκτονώνουν. Ὅπως στρώσαμε ἔτσι κοιμόμαστε. Σὲ λίγα χρόνια τὴν ἑλληνικὴ γῆ θὰ τὴν δουλεύουν μόνο οἱ λαθρομετανάστες. Ἡ γεωργικὴ τέχνη ἐξ ἄλλου, λέει ὁ Σωκράτης, δὲν χρειάζεται πτυχία καὶ «ἡ γῆ; Τὸ ξέρουν ὅλοι, εὐεργετεῖ ὅσους τὴν εὐεργετοῦν». (20, 14). Ὁ μόνος ποὺ κατανόησε τὴν σημασία τῆς γεωργίας καὶ ἐργάστηκε μὲ ἀποστολικὸ ζῆλο γιὰ τὴν προαγωγή της ἦταν ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας. Εἶναι νομίζω περιττὴ ἡ ἀπαρίθμηση τῶν ἐπιτευγμάτων του.

Δὲν θὰ μποροῦσε νὰ ἀπουσιάζει ἡ διὰ βίου παιδεία τῆς ἀμάθειας ἀπὸ τὴν περιρρέουσα ἀπαξίωση καὶ περιφρόνηση τῆς γεωργικῆς καὶ κάθε χειρωνακτικῆς τέχνης. Σχεδὸν ἀνύπαρκτη στὰ βιβλία γλώσσας ἡ προβολὴ καὶ ἡ ἐξύμνηση τῆς ἐργατικότητας, τῆς φιλοπονίας, τοῦ μόχθου. Στὴν ϛ´ Δημοτικοῦ στὸ γ´ τεῦχος τῆς γλώσσας, στὴν ἑνότητα γιὰ τὴν ἐργασία, ὡς «ἐπάγγελμα μὲ προοπτική», (σελ.22), προτείνονται τά: ὑπεύθυνος τροφοδοσίας ξενοδοχείων, τεχνικὸς Η/Υ, γραφίστας ἠλεκτρονικῆς σχεδίασης ἐντύπου καὶ ἠχολήπτης. Δουλειὲς ἀτσαλάκωτες, τοῦ γραφείου, ἅπασες δορυφοροῦσες τῆς νέες τεχνολογίες, πλὴν μίας, αὐτῆς τοῦ σερβιτόρου. Ἄρα ὁ Ἕλλην τῆς αὔριον, ὅπως τὸν ὁραματίζεται τὸ ὑπουργεῖο τῆς ἑλληνοκτόνου παιδαγωγίας, θὰ λυγίζει τὴν μέση του ὑπηρετώντας τὴν… ἀκράτεια τῶν καλοζωισμένων, ἀργόσχολων γραϊδίων τοῦ Βορρᾶ, τοὺς ἰδιοκτῆτες τῆς γῆς καὶ τῶν ρόδινων ἀκρογιαλιῶν μας. Οἱ πιὸ «τυχεροὶ» βεβαίως. Οἱ λοιποὶ θὰ σερφάρουν καὶ θὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ τοὺς χιλιάδες «φίλους» τους, στὸ facebook…

Ἡ ἀπόφαση γιὰ τὴν πατρίδα μας ἔχει ληφθεῖ. Ἀπέραντος καταυλισμὸς λαθρομεταναστῶν, εὐρωπαϊκὸ «Μπαγκλαντές», μὲ διαλυμένη γεωργία καὶ τὴν ὅποια βιομηχανία, μὲ γηγενεῖς τρομοκρατημένους, κλειδαμπαρωμένους στὰ σπίτια τους, εἰσπνέοντας τὶς τηλεοπτικὲς ἀναθυμιάσεις πρὸς ἐξημέρωση καὶ καταστολή. Μεθαύριο – 4 Φεβρουαρίου 1843 – ἐκοιμήθη ὁ Γέρος τοῦ Μοριᾶ. Ἂς θυμηθοῦμε τί ἔκανε, μήπως ντραποῦμε καὶ φιλοτιμηθοῦμε…

Πηγή: Χριστιανικὴ Βιβλιογραφία
Πηγή φωτογραφίας: Chrisanthos Argyriou