Γεώργιος Ιακωβίδης, ο ζωγράφος των παιδιών

Ο Γεώργιος Ιακωβίδης γεννήθηκε στις 11 Ιανουαρίου του 1853 στα Χύδηρα της Λέσβου. Ήταν ο δευτερότοκος γιός της οικογένειας. Από παιδί εκδηλώνει τη κλίση του στη ζωγραφική. Το 1865 ο αδελφός της μάνας του, που ήταν πρακτικός αρχιτέκτονας και μόνιμα εγκατεστημένος στη Σμύρνη, τους επισκέπτεται και επιμένει να τον πάρει μαζί του. Έτσι και έγινε. Στην Σμύρνη λοιπόν της Μ. Ασίας εγγράφεται στην Ευαγγελική Σχολή. Το 1868 με την οικογένεια του θείου του μετεγκαθίσταται στην Μαγνησία της Μ. Ασίας. Δυο χρόνια μετά, γνωρίζεται με τον ξυλέμπορο Μιχαήλ Χατζηλουκά που έγινε έπειτα ο προστάτης του και ο πεθερός του. Εντυπωσιασμένος από το ταλέντο του, τον προτρέπει και τον στηρίζει οικονομικά, να εγκατασταθεί στην Αθήνα τον Νοέμβρη του 1870 και να φοιτήσει στην ΣΚΤ στην Αθήνα. Εγγράφεται τις 24 Νοεμβρίου. Καθηγητές, στη ζωγραφική είχε τον Νικηφόρο Λύτρα και στη γλυπτική τον Λεωνίδα Δρόση. Ξεκινά και μαθήματα γερμανικών και γαλλικών ενώ παράλληλα μαθητεύει στο Ερμογλυφείο και Ανδριαντοποιείο των αδελφών Φυτάλων. Ήταν ιδιαίτερα επιμελής και τακτικός και όλοι του οι δάσκαλοι τον λάτρευαν αμέσως. Το παλαιότερο έργο του είναι «Κόρη με πανέρι» 1874.

Το 1875 εκπροσωπεί με συμφοιτητές του τη σχολή στην έκθεση των Ολυμπίων. Αποσπά θετικότατες κριτικές και προτείνεται να πάει στη δυτική Ευρώπη για να τελειοποιήσει τις σπουδές του. Ένα χρόνο μετά ζωγραφίζει το «Κόρη με ρόκα και αδράχτι» και παίρνει υποτροφία για το Μόναχο.

17 Μαρτίου 1877 αποφοιτά από την ΣΚΤ αριστούχος, έχοντας συγκεντρώσει πολλά βραβεία από κάθε χρονιά, τόσο στη ζωγραφική όσο και στη γλυπτική. 19 Νοεμβρίου γράφεται στη Βαυαρική Ακαδημία Εικαστικών Τεχνών στο Μονακό. Ο Νικόλαος Γύζης έλεγε για τον Ιακωβίδη: «Τον Ιακωβίδη τον αγαπώ και τον εκτιμώ γιατί πραγματικά είναι ο μόνος εκ των νέων ελλήνων ενταύθα που ήξερε γιατί ήρθε στο Μόναχο». Οι πρώτοι του καθηγητές ήταν όλοι τους ένας και ένας!!! Μακάρι να υπήρχαν και σήμερα τέτοιοι αριστοτέχνες!!! Ήταν ο Ludwing Lofitz (Λουντβιχ Λαιφιτς) και ο Willhelm Linderachmit (Βίλχελμ Λίντενσμιτ) που ήταν και οι δυο τους μαθητές του κορυφαίου ζωγράφου Πιλότυ. Αξίζει ένα ψάξιμο στο Google για τα έργα τους.

Ο Ιακωβίδης το 1878 συμμετέχει στη Παγκόσμια Έκθεση του Παρισιού με 3 έργα του: «Προσωπογραφία μαθητή», «Ανθοδέσμη», «Βοσκοπούλα».

Το 1879 συμμετέχει στην έκθεση του καλλιτεχνικού συλλόγου του Μονάχου και εγγράφεται στη τάξη του Gabrlal von Max και το 1880 γίνεται τακτικό μέλος του Καλλιτεχνικού Συλλόγου του Μονάχου. Ενός συλλόγου που δύσκολα δεχόταν νέα μέλη.

Το 1881 κερδίζει το Μεγάλο Αργυρό Μετάλλιο σε έκθεση του συλλόγου με το έργο «Κρέουσας» που θα το παρουσιάσει και στην Έκθεση Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Βερολίνου.

Το 1883 τελειώνει τις σπουδές του και ανοίγει δικό του εργαστήριο και δεν ενδιαφέρεται να γυρίσει πίσω στην Ελλάδα.

Το 1884 ζωγραφίζει κάποια από τα γνωστότερα του έργα του "Μικρά Βάσανα" και το «Κακό εγγόνι» που το πρόβαλε με τη συμμετοχή του σε πολλές εκθέσεις. Γίνεται τακτικό Μέλος της Εταιρίας καλλιτεχνών του Μονάχου και ορίζεται κριτής στις ετήσιες εκθέσεις τις χρονιές 1889, 1892, 1895.

Το 1888 παντρεύεται τη κόρη του προστάτη του την Αγλαϊα. Συμμετέχει στην Ολυμπιακή έκθεση του Ζαππείου στην Αθήνα, ιδρύει σχολή ζωγραφικής και εκλέγεται μέλος του Γερμανικού Μουσείου της Νυρεμβέργης.

Το 1889 παρουσιάζει το έργο του «Ευχάριστη ανάγνωση» στην Παγκόσμια έκθεση του Παρισιού. Οι τιμές που δέχθηκε είναι πάρα πολλές. Ας αναφερθούμε σε κάποιες ενδεικτικά. Το 1891 του απονέμεται τιμητική διάκριση στο Βερολίνο και ο πρίγκιπας τον προσκαλεί με επιστολή του στα ανάκτορα να συζητήσουν θέματα τέχνης.. Το 1892 οι πρίγκιπες της Ελλάδος Γεώργιος και Νικόλαος, τον επισκέπτονται στο εργαστήριο του στο Μόναχο. Ένα χρόνο μετά, τιμάται με το Β Χρυσό βραβείο για τα έργα του «Η αγαπημένη της γιαγιάς» και «Προσωπογραφία κοριτσιού». Δέχεται τη πρόταση του Βικέλα να εικονογραφήσει τα διηγήματα του Το 1894 στην ετήσια έκθεση της Εταιρίας καλλιτεχνών Μονάχου, παρουσιάζει το ξεχωριστό έργο του «Παιδική συναυλία».. Ο πρίγκιπας Νικόλαος θα τον επισκεφτεί για δεύτερη φορά στο εργαστήριο του και προσκαλείται από τον πρίγκιπα Λεοπόλδο στα ανάκτορα…

Το 1897 η Θάλεια - Φλώρα Καραβία και ο Δημήτρης Γκρανιώτης θα φοιτήσουν στο Μόναχο στη σχολή του.

Το 1899 ήταν μια άσχημη χρονιά για τον Ιακωβίδη. Έχασε την αγαπημένη του γυναίκα. Ο Ιακωβίδης ήταν άνθρωπος της οικογένειας και της αφοσίωσης και το πλήγμα ήταν ιδιαίτερα βαρύ για εκείνον. Έμεινε μόνος του για να αναθρέψει τον γιό τους.

Πόσες και πόσες τιμές! Πόσες και πόσες εκθέσεις που έπαιρνε μέρος κάθε χρόνο!! Να ακόμα κάποιες: Χρυσό Μετάλλιο των Αθηνών 1888, Βραβείο Τιμής Βρέμης 1890, Χρυσό Μετάλλιο Βερολίνου 1891, Χρυσό Μετάλλιο του Μονάχου 1893, Χρυσό Μετάλλιο των Παρισίων 1906.. Όλα αυτά τα βραβεία τον έκαναν διάσημο και το 1900 η ελληνική κυβέρνηση τον προσκαλεί στην Αθήνα για να αναλάβει την Εθνική Πινακοθήκη σαν έφορος. Οι πελάτες του που αγόραζαν τα έργα του, και στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα, άνηκαν όλοι στην λεγόμενη «καλή κοινωνία». Κάποια παραδείγματα αυτών είναι οι προσωπογραφίες του Στέφανου Ράλλη, της Έλενας Κωστή, της Όλγας Χατζηλουκά, του Οικονόμου, Σκαραμαγκά, Δημήτρη Βουγιούκα, Στέφανου Στρέϊτ, του ζωγράφου Βολανάκη, του Ιωάννη Πεσμετζόγλου, του βασιλιά Γεωργίου Α, της βασιλομήτορος Όλγας από φωτογραφία, της βασίλισσας Σοφίας εκ του φυσικού….

«Ο Ιακωβίδης σαν άνθρωπος ήταν συμπαθής. Μελαχρινός με μικρό ανάστημα. Δίνει την εντύπωση ιδιαίτερα σοβαρού ανθρώπου, λιγομίλητου. Πίσω όμως από τη σοβαρότητα του, κρύβεται μια παιδική καλλιτεχνική ψυχή με σπάνια ευγένεια αισθημάτων. Λατρεύει την Ελλάδα και θέλει να είναι χρήσιμος για αυτήν. Για τους συναδέλφους του μιλούσε με απαράμιλλη αγάπη.» έγραφε Ο Τ. Σπητέρης το περιοδικό Εστία στις 16/4/1954 και συνεχίζει: «Πιστεύω πως αν κοιτάξουμε τα χαρακτηριστικά του προσώπου του και την ζωή που τους δίνει, αμέσως αποκτούμε δική μας εντύπωση για το πώς θα ήταν ο Ιακωβίδης σαν άνθρωπος. Σαν ένας καλλιτέχνης βέβαιος για τον εαυτό του. Αυτή του η βεβαιότητα και η πρώιμη επιτυχία του μπορούν να μας ερμηνεύσουν σε μεγάλο βαθμό τη δυσκολία του για τις νέες κατευθύνσεις του ιμπρεσιονισμού».

Θα δεχθεί να αναλάβει σαν διευθυντής την Εθνική Πινακοθήκη στην Ελλάδα μετά από 4 χρόνια. Έλειπε 23 ολόκληρα χρόνια από την πατρίδα του!! Διατηρεί τη θέση του και παράλληλα διορίζεται στις 19 Ιουλίου 1904 καθηγητής στην ΣΚΤ. Μη ξεχνάμε πως είχε ιδιαίτερες σχέσεις με την βασιλική οικογένεια της Ελλάδος, όπως βέβαια και της Γερμανίας. Δεν θα μπορούσε κάποιος να έχει πιο γερά στηρίγματα σε κάθε του κίνηση.

Από τη στιγμή που ο Ιακωβίδης εγκαθίσταται στην Αθήνα, ζωγραφίζει λιγότερο. Νεκρή φύση και προσωπογραφίες. Το εργαστήριο του στην Αθήνα ήταν σε μια από τις αίθουσες του Πολυτεχνείου που ήταν ένα διαμέρισμα γεμάτο πλούτο!! Περσικά χαλιά, κοσμήματα αρχαϊκής τέχνης, ενετικά κάτοπτρα και οικόσημα, έπιπλα της γαλλικής αυτοκρατορίας, κόκκινα βελούδα.. Γιατί τέτοια επίδειξη πλούτου; Ο Ιακωβίδης ακολούθησε τα πρότυπα των δασκάλων του στο Μόναχο που είχαν μεταφέρει τον τύπο του «καλλιτέχνη πρίγκιπα» όπως μας αναφέρει και ο Τιτσιάνο τον 15^ο αιώνα. (Για τη βιογραφία του Τιτσιάνο Πατήστε ΕΔΩ). Από την άλλη, σαν καλλιτέχνης της αριστοκρατικής τάξης, ο Ιακωβίδης ήθελε να έχει ένα ιδιαίτερα επιβλητικό και πλούσιο εργαστήρι. Σε συνέντευξη του όλο αυτό το θεωρούσε σαν προϋπόθεση για τη δημιουργία της καλλιτεχνικής ατμόσφαιρας κατάλληλης για να πείσει τους μαικήνες του να φανούν γενναιόδωροι. Κατανοητό. Αυτό όμως που δεν ξέρουμε (και προσωπικά για την γράφουσα έχει ιδιαίτερη αξία) είναι αν η καλλιτεχνική του ευαισθησία είχε τέτοιο βάθος, που να αντιλαμβάνεται τις ανάγκες των φτωχών και αδύναμων και να τους συνδράμει με μέρος των χρημάτων που κέρδιζε από τους πλούσιους. Αν δεν το ένοιωθε έτσι και η καλλιτεχνική του ευαισθησία περιοριζόταν γύρω από τον εαυτό του και την καταξίωση του, δεν θα επρόκειτο για ολοκληρωμένο άνθρωπο, πράγμα που δεν θέλουμε να το πιστεύουμε για τον πολύ σπουδαίο Ιακωβίδη.

Το 1910 με βασιλικό διάταγμα του ανατίθεται η διεύθυνση της ΣΚΤ. Ήταν η εποχή που έγινε ο χωρισμός της σχολής Καλών Τεχνών και Πολυτεχνείου.

Σαν άρχοντας σε όλες αυτές τις δημόσιες θέσεις, καθόριζε το καλλιτεχνικό κλίμα της εποχής του. Πολλοί τον κατηγόρησαν ότι ήταν τροχοπέδη στην νεοελληνική τέχνη. Μακάρι να υπήρχαν άλλοι χίλιοι σαν τον Ιακωβίδη και σε τέτοιες θέσεις γιατί ήταν κορυφαίος ακαδημαϊκός ζωγράφος! Δεν ονόμαζε την μουτζούρα τέχνη χάρη τάχα μου ελευθερίας στην έκφραση και ας είχε τόσους μαικήνες να τον υποστηρίξουν σε αυτό, αν ήθελε. Ήταν ξεχωριστό ταλέντο και άξιζε την στήριξη που πήρε. Όμως, αν και ήταν πιστός στη σχολή του Μονάχου, λέγεται ότι ήταν ανεκτικός στους νέους που ήθελαν να ξεφύγουν από τον ακαδημαϊσμό. Βέβαια, σε σχέση με τον Παρθένη που τον εκτιμούσε σαν έναν εξαιρετικό ζωγράφο, όταν προκηρύχτηκε η θέση για μιαν έδρα στην ΣΚΤ ο Ιακωβίδης ψήφισε τον Νικόλαο Λύτρα!

Το 1914 παίρνει το Αριστείο των Γραμμάτων και Τεχνών και το 1918 αντικαθίσταται από τον Ζαχαρία Παπαντωνίου στην Εθνική Πινακοθήκη.

Το 1926 που ιδρύεται η Ακαδημία Αθηνών γίνεται ο πρώτος ακαδημαϊκός.

Το 1930 θα εγκαταλείψει αναγκαστικά την διεύθυνση της ΑΣΚΤ μετά από 20 χρόνια και ένα χρόνο μετά, στις νέες καλλιτεχνικές τάσεις που γίνονται πιο έντονες αντιτίθεται. Όχι σε όλες όμως. Κυρίως στον εξπρεσιονισμό και τον φοβισμό. Τον ιμπρεσιονισμό τον συμπαθούσε. Το 1931 σε συνέντευξη του στον Κωστή Μπάστα έλεγε πως «Εγώ ακολουθώ τον κλασικό δρόμο και νομίζω ότι δε μπορεί ζωγράφος με κανένα τρόπο να περιφρονεί το αντικείμενο που ζωγραφίζει. Ας λένε ότι η προσήλωση στο αντικείμενο ότι αποδίδει δουλική μίμηση ή αντιγραφή η οποία δεν έχει δήθεν καμιάν σκοπιμότητα».

Στις 13/12/1932, λίγο πριν να συμπληρώσει τα 80, πέθανε.

Ο Ιακωβίδης καθιερώθηκε ως ο ζωγράφος των παιδιών! Αφού πολλοί πίνακες του είχαν θέμα τα παιδιά. Παιδιά που όμως δεν είναι τα ξεχωριστά παιδιά των πλουσίων, όπως συνηθιζόταν. Σε αυτά τα θέματα τον κάνουν να στραφεί ο Γύζης που τον λάτρευε και οι Μάξ Λίμπερμαν και Φρίτς Φον Ούντε, που ήταν ο μεγαλύτερος ζωγράφος των παιδιών. Έχει αξία να δούμε στο Google τα έργα του.

Η ζωγραφική του καλύπτει ευρύ φάσμα από ηθογραφικά θέματα, από τα χρόνια του ακόμη της μαθητείας του στην ΣΚΤ Αθήνας. Στο Μόναχο αρχικά ζωγράφιζε μυθολογικά θέματα που είχαν θεατρική ατμόσφαιρα από τα οποία ξέφυγε χάρη στο δάσκαλο του Λάιφτς . Έπειτα στρέφεται στις σκηνές της οικογενειακής και παιδικής ζωής. Και ιδιαίτερα θα σταθεί στην αντίθεση των μικρών παιδιών και των γηρατειών. Στις σχέσεις των παιδιών με τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους, όπου τις αποτυπώνει ρεαλιστικά και όχι ιδεαλιστικά όπως έκαναν στην ακαδημαϊκή τέχνη. Δίνει έμφαση στις εκφράσεις και τις χειρονομίες των προσώπων με ένα σχέδιο που είναι σαφές και το χρώμα να παίζει και αυτό καθοριστικό ρόλο στο πλάσιμο. Ο Ιακωβίδης ξέρεις πάρα πολύ καλά να μεταβάλει το φώς σε χρώμα και πλάθοντας το να βγάζει μια ζωντάνια το έργο του! Πράγμα που θα κάνει πολύ καλά ζωγραφίζοντας μέχρι και το περιβάλλον των δωματίων του σπιτιού, μετατρέποντας τα σε πρότυπα θέματα μεγάλης τέχνης.

Οι σκηνές της αστικής ζωής γοήτευαν γερμανούς και έλληνες. Η ζωγραφική του είναι ρεαλιστική. Ενδιαφέρεται για την απεικόνιση της πραγματικότητας και προτιμά πάντα να μελετά εκ του φυσικού. Τάση που αναπτύχθηκε στο Παρίσι τον 19ο αιώνα και πέρασε στη Γερμανία. Πολύ αργότερα εστιάζει στο φώς. Κυριαρχεί η έντονη αντίθεση φωτός-σκιάς (κιαροσκούρο). Στα σημεία που πέφτει το φώς τονίζει τα περιγράμματα και βλέπουμε στη δουλειά του στοιχεία γερμανικού ιμπρεσιονισμού, όπου σε αυτόν το φώς της υπαίθρου λειτουργεί αφηγηματικά, χαρούμενα, αισιόδοξα! Κάποια από αυτά του τα έργα με την πιο γρήγορη και νευρική πινελιά, τις χρωματικές αντιθέσεις και την έμφαση της απόδοσης της στιγμής (πράγμα που μας μεταφέρει αρκετά μάλιστα στον γαλλικό ιμπρεσιονισμό άρα και στην απομάκρυνση της περιγραφικής πιστότητας) είναι «Η όχθη του ποταμού», «Παιδί με ποτιστήρι», «Το άρμεγμα της αγελάδας», «Ο Βασιλικός Κήπος»..

ΜΑΡΙΑ ΟΥΖΟΥΝΟΓΛΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ

Μπορείτε να δείτε περισσότερα από 180 έργα του, τα περισσότερα άγνωστα στο ευρύ κοινό ΕΔΩ

Πηγή: ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΖΩΗ