Η δολοφονία Τελίνι και η κατάληψη της Κέρκυρας από τους Ιταλούς (Αύγουστος - Σεπτέμβριος 1923)

του Κωνσταντίνο Ε. Νούσκα Υποστρατήγου - Ε. Α.

ΔΥΟ περίπου χρόνια μετά την λήξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, η Ιταλία ρίπτει το προσωπείο της και αποκαλύπτει τις πραγματικές διαθέσεις της για κυριαρχία στον χώρο της Βαλκανικής. Αποκορύφωμα των διαθέσεων της αυτών ήταν η αναθεώρηση της πολιτικής της έναντι του Αλβανικού ζητήματος. Με τον τρόπο αυτό η Ιταλία επέστρεψε στην πολιτική της του 1913-1914 και 1917-1919, να ευνοεί μια μεγάλη Αλβανία που θα μπορούσε να ασκεί σ' αυτή, ως η μόνη προστάτιδα της, σημαντική οικονομική, στρατιωτική και πολιτιστική επιρροή. Μέσα στην νέα αυτή πολιτική εντάσσεται η καταγγελία της συμφωνίας Βενιζέλου - Τιτόνι και η υπογραφή Ιταλοαλβανικής συμφωνίας των Τιράνων στις 2 Αυγούστου 1920, σύμφωνα με την οποίαν η Ιταλία εκκένωνε από τα στρατεύματα της την περιοχή Αυλώνας και κρατούσε μόνο ως αντάλλαγμα την νήσο Σάσωνα.

Εν τω μεταξύ η Ιταλία υποστήριξε την εισδοχή της Αλβανίας στην κοινωνία των Εθνών (Κ.Τ.Ε.) στις 17 Δεκεμβρίου 1920, καθώς και το αίτημα της νέας συμμάχου της προς τον διεθνή οργανισμό για την παραχώρηση σ' αυτήν του Μοναστηρίου του Αγίου Ναούμ και των Δέκα τεσσάρων χωρίων της Κορυτσάς, που το 1913, κατέχονταν αντίστοιχα από την Σερβία και την Ελλάδα. Το Ανδριατικό ζήτημα έληξε με την Συνθήκη του Ρόπαλο της 30ης Νοεμβρίου 1920, παρά ταύτα η Ελλάδα δεν πραγματοποίησε την άμεση κατάληψη της Βορείου Ηπείρου σε εφαρμογή της από 14^ης Ιανουαρίου 1920 αποφάσεως του Ανωτάτου Συμβουλίου της Συνδιασκέψεως Ειρήνης. Αυτό είχε ολέθριο επακόλουθο για την τύχη της Βορείου Ηπείρου, γιατί εν τω μεταξύ άλλαξε το πολιτικό σκηνικό μετά τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920, το οποίο επέδρασε δυσμενώς στις κυβερνήσεις των νικητριών Δυνάμεων του πρώτου παγκοσμίου πολέμου.

Η Ιταλία εκμεταλλεύθηκε κατάλληλα την αλλαγή αυτή των διαθέσεων των Νικητριών Δυνάμεων προς την Ελλάδα και ο υπουργός των εξωτερικών της Ιταλίας Σφόρτσα που διαδέχθηκε τον Τιτόνι, αρνήθηκε την εφαρμογή της Συμφωνίας Βενιζέλου - Τιτόνι.

Το ζήτημα των νοτίων συνόρων της Αλβανίας συζητήθηκε και πάλι από την πρεσβευτική Διάσκεψη των Νικητριών Δυνάμεων Γαλλίας, Βρετανίας, Ιταλίας και Ιαπωνίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής αποσύρθηκαν από την Ευρώπη γιατί επικρατούσε τότε σ' αυτές η πολιτική του απομονωτισμού. Στην Διάσκεψη των πρεσβευτών κυριαρχούσε πνεύμα εχθρικό προς την Ελλάδα, η οποία περιπεπλεγμένη στον πόλεμο της Μικράς Ασίας, δεν μπορούσε να παρακολουθεί όσο χρειάζονταν τις νέες συζητήσεις για τα νότια σύνορα της Αλβανίας και να υποστηρίζει με σθένος τις διεκδικήσεις της για τη Βόρειο Ήπειρο. Η πρεσβευτική Διάσκεψη κατά την συνεδρίαση της στις 9 Νοεμβρίου 1921, εξέδωσε δυσμενή για την Ελλάδα απόφαση, γιατί όρισε ως σύνορα μεταξύ Ελλάδος και Αλβανίας, τα σύνορα που είχαν ορισθεί με το αμαρτωλό πρωτόκολλο της Κερκύρας της 17ης Μαΐου 1914 και η Συμφωνία Βενιζέλου -Τιτόνι της 29ης Ιουλίου 1919 και η απόφαση του Ανωτάτου Συμβουλίου της Συνδιασκέψεως Ειρήνης της 14ης Ιανουαρίου 1920, αγνοήθηκαν τελείως.

Όλη αυτή η τραγική εξέλιξη του Βορειοηπειρωτικού ζητήματος, οφείλονταν αποκλειστικά και μόνο, στις επεκτατικές βλέψεις της Ιταλίας προς το Βαλκάνια και προς ανατολάς. Αποκορύφωμα των σοβινιστικών αυτών δραστηριοτήτων της Ιταλίας, στην οποία εν το μεταξύ είχε επικρατήσει ο Φασισμός του Μουσολίνι, ήταν το στημένο από τον Φασισμό επεισόδιο της 27ης Αυγούστου 1923 κατά το οποίο βρέθηκαν δολοφονημένοι στον δρόμο των Ιωαννίνων προς την Κακαβιά, σε Ελληνικό έδαφος, ο Στρατηγός Τελλίνι, ο Ταγματάρχης Κόρτι, ο Λοχαγός Μπονατσίνι, ο οδηγός του αυτοκίνητου και ένας Διερμηνέας, που ήταν μέλη της Ιταλικής Επιτροπής για την οριστική χάραξη της Ελληνοαλβανικής Μεθορίου.

Ο Μουσολίνι χωρίς να περιμένει το αποτέλεσμα των ανακρίσεων που διέταξε η Ελληνική Κυβέρνηση, επέδωσε προς αυτή με τον Ιταλό πρεσβευτή στην Αθήνα Μαντάγκνα, τελεσιγραφική Διακοίνωση με 24ωρη προθεσμία που περιείχε τους ακόλουθους όρους:

• Απόδοση τιμών στην Ιταλική σημαία και στις σωρούς των δολοφονηθέντων.
• Τέλεση Μνημόσυνου παρουσία του υπουργικού συμβουλίου.
• Αίτηση συγγνώμης προς την Ιταλία.
• Συμμετοχή του Στρατιωτικού Ακολούθου της Ιταλικής Πρεσβείας Αθηνών στις ανακρίσεις.
• Καταδίκη των ενόχων σε θάνατο.
• Καταβολή αποζημιώσεως 50.000.000 Λιρετών.

Από τις απαιτήσεις αυτές η Ελληνική κυβέρνηση Γονατά δέχθηκε μόνο τρεις, ενώ Οι υπόλοιπες απορρίφθηκαν. Ωστόσο η Ελληνική Κυβέρνηση δεχόταν να προσφέρει αρωγή στις οικογένειες των θυμάτων. Η Ελλάδα πρότεινε στην Ιταλία να ανατεθεί η επίλυση της διαφοράς στην Κοινωνία των Εθνών (Κ.Τ.Ε,) ενώ ο υπουργός των εξωτερικών της Ελλάδος, διαβεβαίωνε την Ιταλική Κυβέρνηση με τηλεγράφημα, ότι οι δολοφόνοι του Στρατηγού Τελλίνι δεν ήταν Έλληνες, αλλά ληστές Αλβανικής καταγωγής. Στις 31 Αυγούστου 1923 η Πρεσβευτική Διάσκεψη με διακοίνωση της, κάλεσε την Ελληνική Κυβέρνηση να ενεργήσει ταχύτατα, για να βρεθούν οι ένοχοι. Η Ελλάδα στην προσπάθεια της να επιδείξει καλή θέληση, απάντησε ζητούσα από την Διάσκεψη , την σύσταση Ειδικής Επιτροπής που θα διεξήγαγε έρευνες για τον καταλογισμό ευθυνών, αλλά και για να επεκταθούν οι ανακρίσεις στο Αλβανικό έδαφος.

Ενώ όμως διαδραματίζονταν αυτά στον διπλωματικό χώρο, η Ιταλία την ίδια μέρα χωρίς καμιά προειδοποίηση, εκτελεί με τον στόλο της απόβαση στην Κέρκυρα! Την απόβαση έκαναν τρία θωρηκτά, δύο βαρεία και δύο ελαφρά καταδρομικά, έξι αντιτορπιλικά, τορπιλοβόλα και υποβρύχια του Ιταλικού ναυτικού, ενώ απέστειλαν τελεσιγραφική απαίτηση προς τον Νομάρχη Κερκύρας, να παραδώσει αμέσως το νησί. Παρά το ότι ο Ιταλικός στόλος ειδοποιήθηκε ότι στα ανοχύρωτα φρούρια της πόλεως ήταν πρόχειρα εγκατεστημένοι πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής, οι Ιταλοί απήντησαν στην άρνηση του Νομάρχου με πυρά που κράτησαν 25 λεπτά και που στοίχισαν την ζωή σε 15 αμάχους και τραυμάτισαν άλλους 35 από τους κατοίκους του νησιού. Αμέσως μετά, Ιταλικές δυνάμεις κατοχής εγκαταστάθηκαν στην Κέρκυρα. Η Κέρκυρα ήδη είχε πλέον καταληφθεί από την Ιταλία!

Η Ελλάδα διαμαρτυρήθηκε τότε έντονα προς την κοινωνία των Εθνών και κατήγγειλε διεθνώς την πειρατική αυτή πράξη της Φασιστικής Ιταλίας. Η Κ.Τ.Ε, ανέλαβε να διευθετήσει το περιστατικό, αλλά συνήντησε την έντονη αντίδραση της Ιταλίας. Η υπόθεση παραπέμφθηκε στην Διάσκεψη των Πρεσβευτών, η οποία υποχρέωσε την Ελλάδα, σε χρηματική αποζημίωση, στον χαιρετισμό του στόλου των τριών Δυνάμεων (Αγγλίας, Γαλλίας, και Ιταλίας), στην τελετή Μνημόσυνου για τους δολοφονηθέντες και στην ενέργεια ανακρίσεων με την επίβλεψη Διεθνούς Επιτροπής. Έτσι μόνο, η Ιταλία δέχθηκε να εκκενώσει την Κέρκυρα στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1923.

Η κατάληψη της Κερκύρας από την Ιταλία και η επιβολή κυρώσεων στην Ελλάδα, από την Πρεσβευτική Διάσκεψη των Μεγάλων Δυνάμεων, ήταν μια αναμέτρηση αλλά και ένα προειδοποιητικό εντυπωσιακό προανάκρουσμα για την επεκτατική πολιτική της Φασιστικής Ιταλίας,

Όμως το περιστατικό αυτό της Κερκύρας, με το οποίο ταπεινώθηκε η Ελλάδα, δημιούργησε δικαιολογημένα αγανάκτηση στην τότε πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας μας, και ιδιαίτερα στον Ελληνικό λαό, που διατήρησε ασβέστη την μνήμη της μεγάλης αυτής προσβολής, μέχρι τις παραμονές του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και έδωσε σ' αυτόν την ψυχική δύναμη και το σθένος, να βροντοφωνήσει το πρωί της 28^ης Οκτωβρίου 1940 το κοσμοϊστορικό εκείνο "ΟΧΙ" και να τιμωρήσει τους ίδιους εισβολείς με τον αρμόζοντα τρόπο πάνω στα Βορειοηπειρωτικά βουνά...!

Πηγή: Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον
Πηγή: Θέματα Ελληνικής Ιστορίας