ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΤΟΥ ΑΛΒΑΝΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΟΥΣ

7 Νοεμβρίου, 2015 - 9:13

Επιμέλεια ΕΛΙΣΜΕ.

Πανάρχαιο ελληνικό έθιμο o σεβασμός των νεκρών. Μετά από κάθε μάχη γινόταν εκεχειρία με σκοπό την περισυλλογή και φροντίδα των νεκρών για το τελευταίο τους ταξίδι, όπως μάς αναφέρουν στα συγγράμματα τους επιφανείς αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς.

Η ταφή των νεκρών, και μάλιστα των πολεμιστών, αποτελεί για μας τους Έλληνες ιερό χρέος και υπέρτατο καθήκον, εσωτερική ανάγκη και εθνική επιταγή. Δεν είναι μία απλή, τυπική διαδικασία. Οι νεκροί πρέπει να προσεγγίζονται με ευλάβεια, ανεξάρτητα από το ποιοι είναι αυτοί. Κάτι ανάλογο, όμως, δεν με τους Έλληνες νεκρούς του ελληνοϊταλικού πολέμου, του έπους του 1940.

Έτσι οκτώ χιλιάδες νεκροί στρατιώτες, αξιωματικοί και άλλοι εθελοντές, που αγωνίστηκαν ενάντια στον γερμανοϊταλικό φασισμό και περιέσωσαν την ελληνική τιμή δίνοντας μαθήματα ηρωισμού και ανδρείας στην ανθρωπότητα, έμειναν άταφοι ἢ πρόχειρα θαμμένοι στα ιερά χώματα της Β. Ηπείρου. Αρκετών από αυτούς τα οστά παραμένουν μέχρι σήμερα διάσπαρτα στα βουνά και τις πεδιάδες. Το ελληνικό κράτος αδιαφόρησε γι' αυτούς, που χάρισαν στην πατρίδα το πολυτιμότερο αγαθό, τη ζωή τους και έγραψαν τις ενδοξότερες σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

Εξήντα εννέα χρόνια μετά τη λήξη τάι ελληνοϊταλικού πολέμου και αφού ἡ αλβανική κυβέρνηση ζητά από τη Βουλή των Ελλήνων την κύρωση του συμφώνου σταθερότητας και σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, στις 9 Φεβρουαρίου 2009 υπογράφεται συμφωνία συνεργασίας μεταξύ των Κυβερνήσεων της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Αλβανίας για την αναζήτηση, την εκταφή, τον προσδιορισμό της ταυτότητας και τον ενταφιασμό των Ελλήνων πεσόντων κατά την διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940-41.

Σήμερα λειτουργεί μόνο στο χωριό Βουλιαράτες της Β. Ἠπείρου ένα οργανωμένο ελληνικό στρατιωτικὸ νεκροταφείο, εκεί που το 1940-41 λειτουργούσε πεδινό νοσοκομείο του ελληνικού στρατού και θάβονταν όσοι υπέκυπταν στα τραύματά τους. Ένα δεύτερο νεκροταφείο υπάρχει στα στενά της Κλεισούρας, είναι έτοιμο εδώ και έξι σχεδόν χρόνια, με πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου. Διάσπαρτοι τάφοι Ελλήνων στρατιωτών, υπάρχουν σε πολλά σημεία της Βορείου Ηπείρου. Ευρίσκονται παντού. Στην Τρεμπεσίνα και το Πόγραδετς, στο 731 και στην Κλεισούρα στα υψώματα του Μπουμπίβι και στην πεδιάδα του Βούρκου. Στο Mάλι Σπατ και την Κορυτσά. Ενταφιασμένοι όπως-όπως κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων, χαμένοι στο χιόνι. Ιταλικοί λόχοι υγειονομικού συγκέντρωσαν μετά το 40 τα οστά των δικών τους και Ελλήνων, σε μεγάλα οργανωμένα νεκροταφεία: «Εχθροί στον πόλεμο. σύντροφοι στο θάνατο».

Επιγραφές που το καθεστώς του Χότζα φρόντισε γρήγορα να εξαφανίσει. Είναι παντού οι Μεγάλοι μας Νεκροί. Στην Αρτζα θυμούνται ακόμα, μετά τις επιχειρήσεις, σπαρμένους Ελληνες κοι Ιταλούς, αγκαλιασμένους νεκρούς στις μάχες, σώμα με σώμα. Στο ύψωμα 731 μετρήσαμε 20 θραύσματα οβίδων και όλμων ανά τετραγωνικό μέτρο, 178 νεκροί μας.

Στην Ζαγόρι ιστορίες για τους φαντάρους που φιλοξενούνταν στα σπίτια. Αποδείξεις, συγκινητικά ανορθόγραφες από τις επιτάξεις ζώων και εφοδίων. Στο Ντραγκότι της Κλεισούρας προς τη μεριά του Τεπελενιού, ξεχωρίζει στη στενή κοιλάδα μια τετραγωνισμένη έκταση 4 περίπου στρεμμάτων. Ακαλλιέργητη από τον καιρό το πολέμου, Το 1993 ήλθαν εδώ παιδιά από την θεολογική, φτιάξανε μια πρόσβαση στον κεντρικό δρόμο με πέτρες που κουβάλησαν από το βουνό. Γύρω - γύρω από το νεκροταφείο ρίξαν βότσαλα ποταμίσια. Στο Βουλιαράτι οι κάτοικοι ξανάφτιαξαν το παλιό νεκροταφείο. Τοποθέτησαν σταυρούς, ξέρουν λένε και τα ονόματα. Στη Αρόβαχνη. στο βουνό. στον Προφήτη Ηλία. χτυπήθηκαν πολλοί, κατά λάθος. από φιλικά πυρά. Σήμερα δεν σώζεται τίποτα. Είναι και οι τρεις Μεγάλοι μας Νεκροί στο φιλόξενο νεκροταφείο της παραλίας. Νεκροί αυτοί, διότι λιποψύχησαν και έκαναν πίσω. Η δική συνοπτική και η απόφαση άμεσα εκτελεστή. Βρίσκονται παντού, θαμμένοι στις όχθες των ποταμών, κάτω από «παλάτια πολιτισμού» δίπλα στη μεγάλη ελιά, στην ανατολική πλευρά, ριγμένοι στο λάκκο με τον ασβέστη, κάτω από το σχολείο, στις κορυφές των βουνών, δεξιά του δρόμου, δίπλα στο ρέμα, δίπλα στην εκκλησία.

Η «Καθημερινή» της τελευταίας Κυριακής του Οκτωβρίου 2015, στις σελίδες που ακολουθούν, φέρνει στο φως, πρώτη φορά. τον πλήρη κατάλογο αξιωματικών και οπλιτών -7.948 ψυχές- που έπεσαν κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου 1940-41 εντός του αλβανικού εδάφους.