Η σφαγή των νηπίων της Σάντας

Πόντος, δικαίωμα στη μνήμη

Στιχουργοί: Παραδοσιακό

Συνθέτες: Παραδοσιακό

Καλλιτέχνες: Δημήτρης Πιπερίδης, Τάκης Βαμβακίδης

Έναν μαύρον ημέραν εκούιξεν εις απέσ’ σο σπέλ’: «Οι μανάδες ντο έχ’νε μικρά μωρά να εβγαίν’νε οξ̌ουκά ας σο σπέλ’. Ο Ευκλείδης κάτ’ έν’ να λέει ατ’ς.» Έβγεσα. Καμίαν να μη επροφτάνα κι εβγαίν’να. Ετοπλαεύταμε όλ’ εκεί. Πόσοι νομάτ’ έμ’νες, ’κι θυμούμαι. Έρθαν ούλ’ οι τρανοί. Ο Ευκλείδης στεναχωρημένος με το κιφάλ’ αφκά κατεβασμένον. Εμπενεσέβε με το «βούι-βούι». Κάποιον κακόν εύρε μας ξαν έλεγα εγώ εμέν.

-Επέραμε έναν βαρύν απόφασην, είπεν, και θέλουμε ν’ ακούτε ατο κι εσείς και ν’ αποφασίζετε για το καλόν τη χωρί’. Οι Τουρκάντ’ εγομώθαν σ’ ορμάνι͜α και πολλά ’κι θά ’πορούμε να στέκομε απέσ’ σο σπέλ’. Πρέπ’ να φεύομε κι απόθεν επορούμε να φεύομε έν’ μανάχον το ποτάμ’. Ατό θα γίνεται απέσ’ ση νύχταν. Αν κουβαλούμε τα μωρά μετ’ εμάς ατά θα κλαίγ’νε και θα παίρ’νε χαπέρ’ οι Τουρκάντ’ και καν’νάν ’κι θ’ αφήν’νε με την ψ̌ην. Αν σπάζομε τα μωρά θα γουρταρεύκουμες ούλ’.

-Ντό ακούν τ’ ωτία μ’; -’μώ σε, ’μώ σε ντό ακούν τ’ ωτία μ’; Ντό είν’ ατά ντο λέγ’νε;

-Παλαλωσύνι͜ας... ο Σπυριδόπουλον εσ’κώθεν... Εμέν, είπε, σπάξτε με, το παιδί μ’ ’κι δίγ’ ατο!

Κλαίμε, κλαίμε, βαρκίζομε. Ατό ’κι γίνεται.

-Ελένε, είπανε με, εσύ θ’ αποφασί͜εις για το παιδί σ’ και για τον άντρα σ’!

Εχάσα τ’ αχούλι μ’, ’κ’ επόρεσα να καλατσ̌εύω. Τρέχω αφκά σ’ ορμίν, τρέχω, κλαίγω, βαρκίζω.
«Θεέ μ’, Θεέ μ’, ντό κακόν έν’ τ’ εύρε μας!» Πόσον εστάθα εκεί αφκά ’κ’ εξέρω. Έρθεν η Αποστολίδιβα η Σοφία εύρε με. Εφτουλίγουμ’νε. Ετσερίεν η καρδία μ’. Επήρε με, εσ’κώθαμε κι εκλώσταμε σο σπέλ’. Ο Αριστείδης χαπέρ’ ’κ’ επέρεν. Εκαίγουτον ας σον πυρετόν. Επέρα το μωρό σην εγκάλι͜α μ’ να βυζαλίζ’ ατο. Σπίγγω, τερώ -γ- ατο απέσ’ σ’ ομμάτι͜α και λέγω εγώ εμέν «Όχι, ’κ’ επορώ να δίγ’ ατο». Ετέρεσα τον Αριστείδην μίαν κι αλλομίαν κι εβάρκιξα «Θεέ μ’, ’κ’ επορώ! Βοήθα με. Ποίον κλαδίν να ευτάγω γουρπάν’; ’κ’ επορώ». Ελιγώθα κι επέμ’να.

Όταν έρθα σα συγκαλά μ’ εκλώστα ετέρεσα τον Αριστείδην. Έτον σο γιάνι μ’ ο Αριστείδης ὰμα το μωρόν πουθέν ’κ’ έτον. Βαρκίζω, κλαίγω, γελώ και βαρκίζω. Κουίζω, τρέχω οξ̌ουκά ας σο σπέλ’...’Κ’ επρόφτασα! ’Μώ την πίστη σ’! Ή εγώ εζάντυνα ή έσπαξαν το μωρόν! Έσπαξαν το μωρόν! Ν’ αηλί εμέν! Εχάσα το μωρό μ’! Κλαίγω, φτουλίγουμαι και παρακαλώ τον Θεόν γιατί ’κ’ επαίρ’νεν εμένα; Ντό κακόν εποίκα ’Τον κι ατόσον πολλά βασανίζ’ με;

Γλωσσάρι

Πηγή: Ποντιακός Στίχος