Υγίνου, Ποιητική Αστρονομία : Ι.1 Μεγάλη Άρκτος

εικόνα εξωφύλλου : Μεγάλη Άρκτος, The Constellations IAU, URL [http://www.iau.org/public/themes/constellations/#uma]

Μετάφραση από το πρωτότυπο: Πυθεύς

Ο Ησίοδος λέει ότι οφείλει τ᾽ όνομά της στην Καλλιστώ, κόρη του βασιλέα της Αρκαδίας, Λυκάονα. Με τον ζήλο για το κυνήγι να θεριεύει μέσα της, ακολούθησε την θεά Άρτεμη, από την οποία αγαπήθηκε πολύ εξαιτίας της παρόμοιας ιδιοσυγκρασίας τους. Αργότερα, όταν έμεινε έγκυος από τον Δία, φοβήθηκε να της πεί την αλήθεια. Ωστόσο δεν κατάφερε να κρυφτεί για πολύ κι όπως δρόσιζε το κουρασμένο, από τη βαριά κοιλιά, ετοιμόγεννο κορμί της σε κάποιο χείμαρρο, η Άρτεμις αντιλήφθηκε ότι δεν είχε διαφυλάξει την παρθενία της. Με αισθήματα προδοσίας να την κατακλύζουν δεν έδειξε καμία επιείκεια στην τιμωρία της. Απαλείφοντας από το σώμα της όλα τα αγνά χαρακτηριστικά μιας Νύμφης, όπως ήταν η Καλλιστώ, της έδωσε τη μορφή άρκτου (αρκούδας). Μ᾽ εκείνο το σώμα γέννησε τον Αρκά.

Αλλά όπως λέει ο Άμφις, ο κωμικός ποιητής των Αθηνών, ο Δίας παίρνοντας τη μορφή της Αρτέμιδος, ακολούθησε το κορίτσι για να το βοηθήσει στο κυνήγι και την αγκάλιασε σαν βρέθηκαν μακριά από τα βλέμματα των υπολοίπων. Στην απορία του για το φουσκωμένο της κορμί, εκείνη αποκρίθηκε ότι ήταν λάθος της θεάς κι εξαιτίας αυτής της απάντησης η Άρτεμις την έκανε αρκούδα. Περιπλανώμενη σαν άγριο ζώο στο δάσος, πιάστηκε από κάποιους Αιτωλούς, μεταφέρθηκε στην Αρκαδία και δωρίσθηκε μαζί με το γιό της στον βασιλέα Λυκάονα. Εκεί, έχοντας άγνοια των νόμων, λέγεται ότι έσπευσε στο ιερό του Λυκαίου Διός. Ο γιός της την ακολούθησε μεμιάς και οι Αρκάδες τους πήραν στο κατόπι επιδιώκοντας να τους σκοτώσουν, όταν ο Δίας, έχοντας επίγνωση της αδιακρισίας του, τους έσωσε και τους καταστέρισε. Εκείνη την ονόμασε Άρκτο και το γιό της Αρκτοφύλαξ [σημερινή ονομασία του αστερισμού: Βοώτης, επίσης γνωστός και ως Αρκτούρος].

Μερικοί, λένε επίσης, ότι όταν η Καλλιστώ συνευρέθη με τον Δία, η Ήρα εξαγριωμένη την έκανε αρκούδα την οποία σκότωσε αργότερα η Άρτεμις σαν βρέθηκε μπροστά της στο κυνήγι. Την αναγνώριση του προσώπου της ακολούθησε ο καταστερισμός της. Ωστόσο, άλλοι λένε ότι όταν ο Δίας ακολουθούσε την Καλλιστώ στο δάσος, η Ήρα, υποπτευόμενη τα μελλούμενα έσπευσε να βρεθεί εκεί ώστε να τον προλάβει. Αλλά ο Δίας, επιλέγοντας τον ευκολότερο τρόπο να καλύψει το λάθος του, άφησε το κορίτσι να πάρει μορφή αρκούδας. Η Ήρα, αντικρύζοντας μια αρκούδα στη θέση της κόρης, υπέδειξε στην Αρτέμιδα, η οποία κυνηγούσε εκείνη την ώρα, να την σκοτώσει. Ο Δίας συντετριμμένος από το θέαμα, στόλισε με αστέρια τη μορφή μιας αρκούδας στον ουρανό.

Αυτός ο αστερισμός, όπως ισχυρίζονται πολλοί, είναι αειφανής κι εκείνοι που επιθυμούν κάποια αιτία για το γεγονός αυτό λένε ότι η Τηθύς, σύζυγος του Ωκεανού, αρνείται να τη δεχθεί όπως τ᾽άλλα άστρα που φθάνουν στην αγκαλιά της, επειδή εκεί που ανέθρεψε τον Δία η Καλλιστώ εμφανίσθηκε ως παλλακίδα. Ο ιστορικός Αρίανθος ο Τεγεάτης ωστόσο, υποστηρίζει ότι δεν επρόκειτο για την Καλλιστώ αλλά την Μεγιστώ και δεν ήταν κόρη του Λυκάονα αλλά του Κητέα και συνεπώς εγγονή του βασιλέα. Λέει επίσης ότι ο Κητεύς αποκαλούνταν Προσκυνητής. Οι υπόλοιπες πληροφορίες συμφωνούν με ότι αναφέρθηκε παραπάνω. Ο τόπος που διαδραματίστηκαν όλα αυτά φαίνεται να είναι τα βουνά της Αρκαδικής πόλης Νωνακρίς.

∴

πηγή αναφοράς: LOEB Classical Library Harvard University Press

Πηγή: Χείλων