Υγίνου, Ποιητική Αστρονομία : Ι.7 Λύρα

Ο αστερισμός της Λύρας (στα δεξιά της εικόνας)
Lyra can be seen on the right of this c. 1825 star map from Urania’s Mirror
Wikipedia URL
[https://en.wikipedia.org/wiki/Lyra]

Η Λύρα τοποθετήθηκε ανάμεσα στους αστερισμούς για τον ακόλουθο λόγο, όπως υποστηρίζει ο Ερατοσθένης. Κατασκεύασμα του Ερμή από καβούκι χελώνας αρχικά, προσφέρθηκε στον Ορφέα, γιό της Καλλιόπης και του Οιάγρου, ο οποίος είχε αφοσιωθεί με πάθος στη μουσική. Εθεωρείτο ότι με το ταλέντο του σαγήνευε και παρέσυρε στο άκουσμά του ακόμη και άγρια θηρία.

Λύρα (Αστερισμός)
Wikipedia URL
[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Prints_from_Hugo_de_Groot_Syntagma_Arateorum_at_the_Peace_Palace_Library]

Θρηνώντας το χαμό της συζύγου της Ευριδίκης, κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο, εγκωμίασε τα παιδιά των θεών με το τραγούδι του, όλα πλην του Πατέρα Λίμπερ· τον παρέβλεψε και τον ξέχασε, όπως έκανε ο Οινέας με την θυσία στο όνομα της Ντιάνας [θεότητα της Ρωμαϊκής Μυθολογίας, αντίστοιχη με την Άρτεμη της Ελληνικής].

Ντιάνα των Βερσαλλιών
The Diana of Versailles, a 2nd-century Roman version in the Greek tradition of iconography (Louvre Museum, Paris).
Wikipedia URL
[https://en.wikipedia.org/wiki/Diana_(mythology)]

Στη συνέχεια, λοιπόν, καθώς απολάμβανε να τραγουδά καθήμενος, όπως λένε πολλοί, στον Όλυμπο, το βουνό που χωρίζει τη Μακεδονία από τη Θράκη, ή το Παγγαίο σύμφωνα με τον Ερατοσθένη, ο Πατέρας Λίμπερ λέγεται ότι ξεσήκωσε τους Βακχίδες εναντίον του. Αυτοί τον έσφαξαν και διαμέλισαν το σώμα του. Άλλοι όμως αιτιώνται την υπεροψία με την οποία αντιμετώπισε τις τελετές του Πατέρα Λίμπερ.

Η εκδίκηση της Ντιάνας στον Οινέα, βασιλέα της Καλυδώνας
La vengeance de Diane envers Oenée, roi de Calydon
Wikipedia URL
[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Oeneus]

Οι Μούσες περισυνέλεξαν τα διάσπαρτα μέλη του και τα έθαψαν, σε ένδειξη ύστατης προσφοράς τους δε, αστροστόλισαν και καταστέρισαν τη λύρα στη μνήμη του, με τη συναίνεση του Απόλλωνα και του Δία, σε αναγνώριση της μεγαλειώδους εξύμνησης του πρώτου από τον Ορφέα και της αφοσίωσης που επέδειξε στην θυγατέρα του δεύτερου.

Ο Ορφέας γαληνεύει τα θηρία
Orpheus surrounded by animals. Ancient Roman floor mosaic, from Palermo, now in the Museo archeologico regionale di Palermo. Picture by Giovanni Dall’Orto
Wikipedia URL
[https://en.wikipedia.org/wiki/Orpheus]

Όπως λένε άλλοι, όταν ο Ερμής πρωτόφτιαξε τη λύρα στο όρος Κυλλήνη της Αρκαδίας, της έβαλε επτά χορδές ώστε ν’ αντιστοιχούν στον αριθμό των Ατλαντίδων, καθώς η μητέρα του, Μαία, ανήκε στην οικογένειά τους. Αργότερα έχοντας αρπάξει τα βόδια του Απόλλωνα συνελήφθει επ’ αυτοφόρω και για να ελπίζει σε συγχώρεση πραγματοποίησε την απαίτηση του θεού να οικοιοποιηθεί την εφεύρεση της λύρας, έλαβε ως επιβράβευση μία ιδιαίτερη ξύλινη ράβδο.

Βούλκαν (θεότητα της Ρωμαϊκής Μυθολογίας η οποία αντιστοιχεί στον Ήφαιστο της Ελληνικής) και Μαία
Bartholomeus Spranger – Vulcan and Maia – WGA21695
Wikipedia URL
[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Maia_(mythology)]

Όταν ο Ερμής κρατώντας την στο χέρι του, ταξίδευε στην Αρκαδία και είδε δυό φίδια τυλιγμένα το ένα στο σώμα του άλλου, προφανώς παλεύοντας, την τοποθέτησε ανάμεσα τους. Αυτά στη συνέχεια χωρίστηκαν κι έτσι λέγεται ότι η ράβδος είχε προορισθεί να επιφέρει την ηρεμία. Κάποιοι, κατασκευάζοντας κυρήκεια (caducei) έπλεξαν τα σώματα δύο φιδιών γύρω από τη ράβδο επειδή αυτό θα διέκρινε τον Ερμή ως πρεσβευτή της ειρήνης. Ακολουθώντας το παράδειγμά του, η ράβδος χρησιμοποιήθηκε σε αθλητικές και άλλες συναφείς αναμετρήσεις.

Ορφέας και Βακχίδες
Orpheus and the Bacchantes
Wikipedia URL
[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gregorio_Lazzarini_-_Orpheus_and_the_Bacchantes_-_WGA12527.jpg]

Αλλά για να επιστρέψουμε στο θέμα μας, ο Απόλλων κύριος της λύρας πλέον, λέγεται ότι δίδαξε την τέχνη της στον Ορφέα και αφού μετά ο ίδιος εφηύρε την κιθάρα, την παραχώρησε σ’ αυτόν.

Νύμφες βρίσκουν το κεφάλι του Ορφέα
Nymphs Finding the Head of Orpheus by John William Waterhouse
Wikipedia URL
[https://en.wikipedia.org/wiki/Orpheus#/media/File:Nymphs_finding_the_Head_of_Orpheus.jpg]

‘Εχει ειπωθεί από μερικούς ότι η Αφροδίτη και η Προσερπίνα (θεότητα της Ρωμαϊκής Μυθολογίας αντίστοιχη με την Περσεφόνη της Ελληνικής) παρουσιάστηκαν στον Δία ζητώντας του ν’ αποφασίσει σε ποια από τις δύο θα παραχωρούσε τον Άδωνη. Η Καλλιόπη, στην οποία ο Δίας ανέθεσε τη διαμεσολάβηση, κατέληξε στην κοινοκτημοσύνη του Άδωνη· η κάθε μια τους θα τον είχε για έξι μήνες.

Η Αφροδίτη στην αγκαλιά του Άδωνη
Venus in the Arms of Adonis, by Joachim Henne, c. 1670-1680, ivory – Bode-Museum –
Wikipedia URL
[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Venus_and_Adonis]

Αλλά η Αφροδίτη θεωρώντας ότι δεν έλαβε ότι της άξιζε, ξεσήκωσε με αισθήματα αγάπης τις γυναίκες στη Θράκη, ώστε να θέλουν δικό τους τον Ορφέα κι έτσι τον κομμάτιασαν τραβώντας τα άκρα του. Το κεφάλι του κύλησε από το βουνό στη θάλασσα και μεταφέρθηκε με τα κύματα στη Λέσβο. Οι ντόπιοι το περισυνέλεξαν και το έθαψαν· σε ανταπόδοση της ευγένειάς τους δε, απέκτησαν τη φήμη ιδιαίτερα ταλαντούχων μουσικών. Η λύρα όπως έχει ειπωθεί, καρφιτσώθηκε στον έναστρο ουρανό από τις Μούσες.

Ο Ορφέας ικετευτικός με τον Πλούτωνα και την Προσπερίνα για να πάρει πίσω την Ευριδίκη. URL [http://slideplayer.com/slide/4490298/]

Μερικοί υποστηρίζουν ότι οι ερωτικές προτιμήσεις του Ορφέα στις νεαρές ηλικίες, φαινόταν προσβλητική για τις γυναίκες και για τον λόγο αυτό τον σκότωσαν.

• εικόνα εξωφύλλου: IAU Lyra chart – Wikipedia URL [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Lyra]
• πηγή αναφοράς: LOEB Classical Library Harvard University Press

Πηγή: Χείλων