Κασσάνδρας εγκώμιον

Η Κασσάνδρα αγκαλιάζει το άγαλμα της Αθηνάς, - από την Τανάγρα, περίπου 400-325 π.Χ. -, Simone Mollard-Besques, Παρίσι

Με τα ομηρικά έπη μεγάλωσαν και συνεχίζουν να μεγαλώνουν γενιές και γενιές νέων ανά τον κόσμο. Αυτό δεν είναι τυχαίο, αλλά, αντίθετα, δηλωτικό της ανεκτίμητης λογοτεχνικής και εκπαιδευτικής αξίας τους. Νομίζω πως δεν θα πέσω και πολύ έξω αν ισχυριστώ πως ο καθένας μας έχει ιδιαίτερη αγάπη και νιώθει πως ταυτίζεται περισσότερο με κάποιον συγκεκριμένο Ομηρικό ήρωα. Άλλος με τον Αχιλλέα, άλλος με τον Έκτορα, άλλος με το Διομήδη κι άλλος με τον Οδυσσέα που είναι κι ο δικός μου αγαπημένος ήρωας.

Ξέρετε όμως… οι ήρωες του Ομήρου,
όπως συμβαίνει και στην
πραγματικότητα, έχουν πάντα και μια
τραγική διάσταση. Οι θαυμαστές τους
ιδιότητες, οι δυνάμεις και τα απίστευτα
χαρίσματά τους, τα κατορθώματά και η
δόξα τους έχουν κόστος…

Κι ο Όμηρος είναι ασύγκριτος στο να μας τραγουδά τον πόνο, τις κακοτυχίες και τα κακοπαθήματα τους.

Ποιος όμως, άραγε, να είναι ο τραγικότερος ανάμεσα στους δεκάδες ήρωες του Ομήρου; Το σκέφτηκα πολύ το ζήτημα. Αν θέλω να είμαι αντικειμενικός, λοιπόν, πρέπει να παραδεχτώ ότι ο πιο βασανισμένος δεν είναι ήρωας, αλλά… ηρωίδα. Μιλάω για την Κασσάνδρα, την κόρη του Πρίαμου και της Εκάβης.

Από όλα τα πολλά και διαφορετικά μαρτύρια που τράβηξαν οι ήρωες των ομηρικών επών, άλλο χειρότερο από αυτό που πέρασε η δύσμοιρη Κασσάνδρα δεν μπορώ να φανταστώ. Γιατί αυτό το συγκεκριμένο μαρτύριο είναι ψυχικό μαρτύριο, που είναι το χειρότερο από όλα. Όταν θέλουμε στη γλώσσα μας να περιγράψουμε την αβάσταχτη στενοχώρια λέμε «θα μου βγει η ψυχή», θα «εγβών’ η ψ’ή μ’».

Δεν είναι τυχαίο που ο ίδιος ο Κύριος
μας ο Ιησούς Χριστός λέει «ος γαρ αν
θέλη την ψυχήν αυτού σώσαι, απολέσει
αυτήν». Και πάλι λέει: «μείζονα ταύτης
αγάπην ουδείς έχει, ίνα τις την ψυχήν
αυτού θη υπέρ των φίλων αυτού».

Το ψυχικό μαρτύριο λοιπόν της Κασσάνδρας είναι ίσως η μοναδική κατάσταση θλίψης και ψυχικού τραυματισμού που πραγματώνει ταυτόχρονα και τις δυο αυτές ρήσεις του Κυρίου. Αν ήθελε να το ορίσει κανείς θα μπορούσε να το ονομάσει «η κατάρα του προφήτη». Γιατί αυτό ήταν η Κασσάνδρα. Ήταν μάντης.

Η μεγάλη αξία του προφήτη δεν είναι να προλέγει τα καλά που έρχονται. Αυτά, έτσι κι αλλιώς, είναι καλοδεχούμενα. Άσ’ τα να έρθουν και χωρίς να το ξέρουμε από πριν, ως έκπληξη… Η μεγάλη αξία του είναι να προβλέπει τις μεγάλες συμφορές που έρχονται κι έτσι να δίνει την ανεκτίμητης αξίας ευκαιρία της πρόληψης, της αποφυγής τους. Θα περίμενε κανείς ότι ο κόσμος εκτιμά αυτό το πολύτιμο δώρο. Δυστυχώς, όμως, δεν είναι έτσι…

Κανένας δεν θέλει να ακούσει τον
μάντη των κακών.

Κανένας δεν θέλει να αλλάξει πλεύση από τη ρότα που έχει χαράξει στο μυαλό του, όταν πετάει σαν νυχτοπεταλούδα προς τη φωτεινή πηγή των θέλω του. Δώστε πίσω την Ελένη, γιατί η Τροία θα αφανιστεί, προείδε η Κασσάνδρα. Μη βάζετε το ξύλινο άλογο στην πόλη, προφήτεψε η Κασσάνδρα. Ποιος την άκουσε; Ακόμα και σήμερα το όνομά της χρησιμοποιείται υποτιμητικά. «Θα διαψευστούν οι Κασσάνδρες» λέμε. Η πραγματική Κασσάνδρα, πάντως, δεν έπεσε έξω ποτέ...

Και νά γιατί το ψυχικό της μαρτύριο είναι μοναδικά τραγικό κι επώδυνο. Ακόμα και στις μεγαλύτερες δυστυχίες που μπορεί να τύχουν στους ανθρώπους, υπάρχει μια ευλογημένη προσευχή με ένα δόκιμο κι εύλογο αίτημα: «επ’ ελπίδι Αναστάσεως». Στην περίπτωση της Κασσάνδρας δεν υπάρχει. Κάθε πιθανό αίτημα οδηγεί σε δυστυχία. Τι αδιέξοδο Θεέ μου!

Ας δούμε τα ενδεχόμενα. «Κάνε Θεέ να με ακούσουν». Η μάντισσα εισακούεται. Η Τροία γλιτώνει. Το τι θα γινόταν στην αντίθετη περίπτωση, άγνωστο. Έτσι, επειδή είναι στη φύση του ανθρώπου η φαντασία του να ρέπει προς τη θετικότερη έκβαση ενός υποθετικού σεναρίου, είναι βέβαιο πως η Κασσάνδρα θα γνώριζε διαπόμπευση «διά βίου».

Αυτή η σιχαμερή φταίει που
ξεφτιλιστήκαμε. Τίποτε δεν θα γινόταν
αν δεν επιστρέφαμε την Ελένη. Μια
χαρά θα ήμασταν...

Δεύτερο ενδεχόμενο. «Δεν με άκουσαν». Σε παρακαλώ Θεέ μην επιτρέψεις να καταστραφούν. Μην τους καταλογίσεις την απιστία προς το θέλημά σου που τους το γνωστοποίησες πριν από λίγο με μένα – την προφήτισσά σου. Αφελής προσευχή. Τους κάνει ο Θεός τη σπάνια χάρη να τους προειδοποιήσει κι αυτοί τον αγνοούν στα ίσα. Πόσο πιθανό είναι να τους την χαρίσει; Ακόμα όμως κι αν εισακουσθεί η προσευχή αυτή, είναι αυτοκαταστροφική για την Κασσάνδρα. Αυτή δεν ήταν που έλεγε πως θα χαθεί η Τροία; Μάντης να σου πετύχει!

Τρίτο ενδεχόμενο. «Δεν με άκουσαν». Κάνε να πάθουν, για να μάθουν, κάνε να δικαιωθώ. Ανόσια κι εκδικητική προσευχή... Ύβρις. Δεν είναι επιλογή...

Αν είσαι σώφρων σύμβουλος, χαρισματικός αναλυτής, άνθρωπος βαθυστόχαστος και διορατικός και βλέπεις την καταστροφή να έρχεται, η πορεία των πραγμάτων είναι προδιαγεγραμμένη – το λέει κι ο Όμηρος. Αν δεν μιλήσεις, θα ζήσεις με τους εφιάλτες και τις φρικτές τύψεις σου. Γιατί δεν μας προειδοποίησες, σοφέ; Μας άφησες να καταστραφούμε, εγκληματία!

Αν πάλι μιλήσεις, μπαίνεις στα άδυτα
της Κασσάνδρας, στα σκοτάδια. Ότι κι
αν κάνεις χαμένος θα είσαι.

Τι να σου πω κι εγώ, δεν ξέρω... έκανες συμβόλαιο με τον πόνο. Εκεί ακριβώς, όμως, στη μαύρη απελπισία είναι που μπορεί να συναντήσεις τον Θεό. Καλά συναπαντήματα λοιπόν!

Πηγή: Pontos-News