Κύπρος ἡ ἀεὶ Ἑλλὰς

Εὐδοξία Αὐγουστίνου. Φιλόλογος - Θεολόγος

Κομμάτι ἀναπόσπαστο ἀπό τήν ἀ­γαπημένη γῆ τῆς Ἑλλάδος εἶναι τό μεγάλο νησί στά ἀνατολικά τῆς Με­σο­­γείου, ἡ Κύπρος μας. Ἡ στρατηγική θέση της, τά ἀποθέματα χαλκοῦ καί ἡ ξυλεία της ἦταν ἐκεῖνα πού ὁδήγησαν τούς πρώτους Ἕλληνες στήν Κύπρο πρίν ἀπό 34 περίπου αἰῶνες, μεταφέροντας στίς ἀποσκευές τους καί τήν ἀνεπανάληπτη ὁμηρική γλῶσ­σα, μιά γλῶσσα πού ἀποτελεῖ ἀδιάψευστο μάρτυρα πώς τό νησί ἦταν καί εἶναι -γλωσσικά, ἱστορικά καί φυσιογνωμι­κά- ἑλλη­νικό. Ἀπόμακρη ἀπό τόν ἑλ­ληνικό κορ­μό, ἀδύνατη καί ἀπροστάτευτη ἡ Κύπρος, στή διασταύρω­ση τριῶν ἠπείρων, δοκίμασε τήν ἄγρια τυραννία καί τήν ἀνηλεῆ ἐκμετάλλευση! Πάμπολλοι κατακτητές ἦλθαν καί παρῆλθαν, ἡ ψυχή της ὅ­μως ἔ­μει­νε πάντα αὐτή τῶν Ἑλ­λήνων, ὅπως τήν τραγούδησε ὁ Κω­στής Παλαμᾶς:

«Πολλούς ἀφέντες ἄλλαξες
δέν ἄλλαξες καρδιά».

Ἡ ἑλληνικότητα τῆς Κύπρου εἶναι ἀναμφισβήτητη. Ἡ μακρό­χρο­νη ἱστορία τοῦ νησιοῦ, τά ἀρχαιολογικά μνημεῖα, τά ἑλληνικά χαρακτηριστικά, ἡ χριστιανική πίστη, οἱ παραδόσεις, τά ἤθη καί ἔθιμα, τά τοπωνύμια -κοινά σέ πολλές περιπτώσεις μεταξύ Κύπρου καί Ἑλλάδας- διαλαλοῦν τήν ἑλ­ληνικότητά της.

Ἡ ἱστορία τῆς Κύπρου ἀκολούθη­σε σχεδόν παράλλη­λη πορεία μέ τόν ὑπόλοιπο ἑλλαδικό χῶρο. Ἔτσι ἡ Τουρ­κο­κρατία στήν Κύ­προ ἦλθε μέ καθ­υστέ­­ρηση περίπου 100 χρόνων, τό 1571. Μέ­χρι τότε ἡ Κύπρος δέν εἶχε οὔτε ἕνα Τοῦρκο. Μέ τήν εἴσοδο τῶν Ὀθωμανῶν στό νησί ἐπαναλαμβάνεται ἡ τραγωδία τῆς ἅλωσης τῆς Πόλης, καθώς ἐξαφανίζεται κάθε ἴ­χνος πολιτισμοῦ. Στή δι­άρκεια τῆς Τουρκοκρατίας διάφορα ἐ­παναστατικά κινήματα καί προσφυγές στή χριστιανική Δύση δέν ἔφεραν κανένα ἀποτέλεσμα. Ὁ ἑλληνισμός τοῦ νησιοῦ στέναζε κάτω ἀπό τό σπαθί τοῦ τούρκου κατακτητῆ, ὅπως καί στήν ὑ­πόλοιπη Ἑλλάδα. Ἡ ἐκκλησία τῆς Κύπρου καί ἰδιαίτερα τά μοναστήρια εἶχαν πρωτεύοντα -σχεδόν μοναδικό- ρόλο στή διατήρηση τοῦ ἑλληνι­σμοῦ κρα­τών­τας τή «φλόγα ἀναμμένη» νά μή χα­θεῖ ἡ ἑλληνικότητα τοῦ πληθυσμοῦ, ἡ γλῶσσα καί ἡ γραφή. Στό μεταξύ Ἕλληνες τῆς Κύπρου συμμε­τέχουν ἐνεργά στήν προσπάθεια γιά τόν ξεσηκωμό τοῦ Γένους.

Κι ὅταν ἀέρας ἐλευθερίας ἄρχισε νά φυσᾶ στήν Ἑλλάδα καί ὁδήγησε τό 1814 στόν σχηματισμό τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας, ἡ Κύπρος ὡς ἑλληνικό νησί δέν ἔμεινε ἔξω ἀπό τόν σχεδιασμό τῶν Φιλικῶν καί τήν προετοιμασία τοῦ ἀγώνα, καθώς στό τιμόνι τῆς ἐκ­κλησίας τῆς Κύπρου βρισκόταν τότε ὁ φλογερός ἱεράρχης, ὁ ἀρχιεπίσκοπος Κυπριανός. Σάν ξέσπα­σε ἡ Ἐπανάσταση στήν Ἑλλάδα τό 1821, ὁ σουλτάνος ὀργισμένος ἀπό τίς ἐπιτυχίες της στήν Ἑλλάδα ἐξέβρασε τή μανία καί ἐκδικητικότητά του στήν Κύπρο. Πρῶτο ἀπαγχόνισαν τόν ἀρχιεπίσκο­πο Κυπριανό καί ἀκολούθησαν ἐκτελέσεις τῶν μητροπολιτῶν Πάφου Χρυ­σάνθου, Κιτίου Μελετίου, Κερύνειας Λαυρεντίου καί ἡ σφαγή ἡγουμένων καί κληρικῶν. Γιά δύο περίπου μῆνες συνεχίστηκαν οἱ λεηλασίες μοναστηριῶν, ἐκκλησιῶν καί πλουσίων κατοικιῶν καί οἱ ἄγριες δολοφονίες. Ἐκκλησίες καί μοναστήρια ἀπογυμνώθηκαν ἀπό ὅλα τά τιμαλφῆ, ἐνῶ κτηματικές περιουσίες δημεύθηκαν. Οἱ σφαγές καταγράφηκαν στά συγκλονιστικότερα γεγονότα τῆς Ἐπανάστασης. Ἀλλά καί ἡ ἡρωική ἀντίσταση τῶν Κύπριων ἀδελφῶν ὑπῆρξε ἀπαράμιλλη, ὅπως ἐπιγραμματικά ὁ ποιητής Βασίλης Μιχαηλίδης ἀπο­τυ­πώ­νει:

«Ἡ Ρωμιοσύνη ἐν’ φυλή συνότζιαιρη τοῦ κόσμου.
Κανένας δέν εὑρέθηκεν γιά νά τήν ἠξηλείψει,
κανένας, γιατί σσέπει την ’πού τά ’ψη ὁ Θεός μου.
Ἡ Ρωμιοσύνη ἐν’ νά χαθεῖ, ὄντας ὁ κόσμος λείψει!

Στή συνέχεια, ὁ Καποδίστριας, τοῦ ὁποίου ἡ μητέρα εἶχε καταγωγή ἀπό τήν Κύπρο, εἶναι ὁ μόνος ἕλληνας πολιτικός ὁ ὁποῖος στή μεγάλη ὁδοιπορία τοῦ κυπριακοῦ διεκδίκησε μέ ἐπίσημο ἔγγραφο τήν ἐνσωμάτω­ση τῆς Κύπρου στό ἑλληνικό κράτος.

Τό 1878, μετά τόν ρωσοτουρκικό πόλεμο, ἡ μεγαλόνησος παραχωρεῖ­ται ἀπό τούς Τούρκους μέ ἐνοίκιο στή Βρετανία σέ ἀντίβαρο τῆς ρωσικῆς ἀπειλῆς. Μέ τή συνθήκη αὐτή ἡ Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία διατηροῦ­σε «τήν ὑψηλή ἐπικυριαρχία». Τό 1914, μέ τήν ἀρχή τoύ πρώτου παγκοσμίου πολέμου, ἡ Βρετανία θεωρεῖ ἄκυρη τή συμφωνία τοῦ 1878 καί προσαρτᾶ ἐπίσημα τήν Κύπρο.

Τό 1950 ἡ Ἀρχιε­πι­σκο­πή ὀργάνωσε τό γνωστό δημοψήφισμα. Σύσ­­σωμος ὁ Ἑλ­ληνισμός τῆς Κύπρου (σέ ποσοστό 96,5%) σπεύδει μέ ἐν­θουσιασμό στίς ἐκκλησίες κάθε πόλης καί χω­ριοῦ καί ὑπογράφει τήν Ἕνωση μέ τή μητέρα πατρίδα. Ἀλλά ἡ προσπάθεια ἔμεινε ἀδικαίωτη.

«Ἡ γῆς δέν ἔχει κρικέλια γιά νά τήν πάρουν στόν ὦμο καί νά φύγουν», θά πεῖ ὁ ποιητής Γεώργιος Σεφέρης, ὅταν τό 1953 ταξιδεύει στήν Κύπρο. Ἔτσι, τό 1955 ξεκίνησε ὁ ἔνοπλος ἀγώνας τῆς Ε.Ο.Κ.Α. κατά τοῦ ἀγγλικοῦ ζυγοῦ. Οἱ ἀ­γω­νιστές τῆς Ε.Ο.Κ.Α. κατά τόν ἀπελευθερωτικό ἀγώνα (1955-1959) ἀξιώνουν Ἐ­λευθερία καί Ἕνωση καί καταδικάζονται σέ θάνατο, γιά νά μείνουν ἀθάνατοι στίς σε­λίδες τῆς ἱ­στορίας. Ἔφηβοι καί νέοι ἤθελαν νά βροῦν τά σκαλοπάτια πού πᾶν στή Λευτεριά καί ὁδηγήθηκαν στήν ἀγχό­νη μετά ἀπό φρικτά καί ἀπάνθρω­πα βασανιστήρια. Τά «Φυλακισμένα Μνή­ματά» τους ἔγιναν τόπος ἱεροῦ προσκυνήματος, μνημεῖο ἡρωισμοῦ καί ἀντίστασης κατά τῶν δυνάμεων τῆς βίας καί τῆς τρομοκρατίας, ναός ἱε­ρός τῆς ἐλευθερίας, θεμελιωμένος στά κόκαλα τῶν ἀθάνατων παλληκαριῶν, πού ἀναδίδει ἀθανασία, καθώς βροντοφω­νάζει: «Τ’ ἀντρειωμένου ὁ θάνατος θάνατος δέ λογιέται».

Τό 1960 ἱδρύθηκε ἡ Κυπριακή Δημοκρατία. Μετά ἀπό δικά μας λάθη καί δικές μας ὑποχωρήσεις, ἔφτασε νά διχοτομηθεῖ ἡ Κύπρος, γεγονός πού ἐπιχειρήθηκε τό 1964 καί πραγματο­ποι­ήθηκε στίς 20 Ἰουλίου 1974, ὅταν οἱ Τοῦρκοι εἰσέβαλαν στό 40% τῆς νή­σου. Ὁ στόχος τῆς Ἄγκυρας εἶναι προφανής: νά δημιουργήσει προ­ϋ­πο­θέσεις ἀπόλυτου ἐλέγχου στό βόρειο τμῆμα τῆς Κύπρου καί νά αὐξήσει σταδιακά τήν ἐπιρροή στό νότιο τμῆμα, ὥστε νά μετατρέψει τή μαρτυρική μεγαλόνησο σέ τουρκικό προτεκτοράτο.

Ὅμως,
«Δέν τοῦ πάει Τοῦρκος
αὐ­τοῦ τοῦ βουνοῦ, βρέ παιδιά,
δέν τοῦ πάει, πρός Θεοῦ, Τοῦρ­κος!
Πῶς νά τό κάνουμε;»,

λέγει γιά τόν τουρκοπατημένο Πενταδάκτυλο -σύμβολο ὅλης τῆς κατεχόμενης Κύπρου- ὁ Κ. Μόντης, ποιητής μέ βαθειά συναίσθηση τῆς ἑλληνικότητάς του.

Σήμερα ἡ ἡρωοτόκος καί πολύπα­θη Κύπρος, μέ «τήν πιό ἀτόφια Ρω­μιο­σύ­νη», ὅπως ἔγραφε ὁ Σεφέρης, βρίσκεται σέ μιά κρίσιμη καμπή τῆς ἱστορίας της. Ἄς μή σκιαζόμαστε, ὅμως, γιατί «Κύπρος ἀεὶ Ἑλλάς».

«Κι ἡ Ἑλλάδα,
τελευταῖος θάμνος στόν γκρεμό,
νά τόν ἁρπάζει ἡ λευτεριά
καί νά κρατιέται»,
σαλπίζει ἀποφθεγματικά καί διαχρονικά ὁ Κ. Μόντης.

Πηγή: ΑΚΤΙΝΕΣ