Μεταξύ αποικίας και τουριστικού θερέτρου
Του Ξένιου Μεσαρίτη
ΣΤΗ ΦΩΛΙΑ ΤΟΥ ΚΟΥΚΟΥ
Ο Καστοριάδης έγραφε τα εξής: «Ο Πλάτων έλεγε ήδη ότι ακόμα και οι τοίχοι της πόλης εκπαιδεύουν τους ανθρώπους και νομίζω ότι αυτό είναι μια τρομερά σημαντική και βαριά αλήθεια. Η εκπαίδευση ενός ανθρώπου, η παιδεία ενός ανθρώπου αρχίζει από την ηλικία μηδέν και φτάνει ως την ηλικία ωμέγα, δηλαδή τη στιγμή που θα πεθάνει, συνεχώς διαμορφώνεται αυτός ο άνθρωπος. Διαμορφώνεται από τι; Διαμορφώνεται από όλα όσα προσλαμβάνει. Διαμορφώνεται από όλα όσα είναι γύρω του. Λοιπόν, τί διαμόρφωση υφίστατο ένας αρχαίος Αθηναίος περπατώντας, βλέποντας την Ακρόπολη, την Αγορά, τη Στοά και τα λοιπά και τα λοιπά και τί διαμόρφωση υφίσταται ένας σημερινός Αθηναίος ζώντας μέσα σε αυτό το φρικτό τερατούργημα που λέγεται Αθήνα;»
Από τη Λευκωσία στην Πόλη Χρυσοχούς κι από κει στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη μέχρι και τα Σύβοτα Θεσπρωτίας έτυχε ένα γεωγραφικό πολύγωνο που «στεγάζει» ένα μεγάλο κομμάτι του εντός εθνικών συνόρων Ελληνισμού. Από τον Τύμβο της Μακεδονίτισσας μέχρι τον Ακάμα και από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου μέχρι τον κόλπο του Άη Γιαννάκη και την Μπέλλα Βράκα δημιουργείται μια περίεργη επί του εδάφους διαδρομή που, αν για οποιονδήποτε λόγο ακολουθηθεί, μπορεί να βοηθήσει στη βαθύτερη κατανόηση μιας άλλου είδους διαδρομής, εξελικτικής, για το πώς φτάσαμε ως εδώ και αν υπάρχει κάτι και τι στη συνέχεια.
Αρχικά, όσον αφορά τα μεγάλα αστικά κέντρα της διαδρομής, η κατά τον Καστοριάδη περιγραφή της Αθήνας ως τερατούργημα, που λίγο πολύ ισχύει και για τη Θεσσαλονίκη, δεν απέχει διόλου από την πραγματικότητα μετά από τις τόσες δεκαετίες «πολιτικής της αντιπαροχής» και αχαλίνωτης και χωρίς ίχνος πολεοδομικού σχεδιασμού αστικοποίησης. Από την άλλη, η πιο «επαρχιώτικη» Λευκωσία που, σε συνδυασμό με την αστικοποίηση, βασανίζεται κι από μια περίεργη αποδοχή και κοινωνικοποίηση της τουρκικής κατοχής, με το πιο πρόσφατο σημάδι της στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, όπου όπως φαίνεται τα μάρμαρα που σκεπάζουν τα λείψανα θυμάτων της τουρκικής εισβολής αγοράστηκαν από τουρκικές εταιρείες που τα εξορύσσουν ασύδοτα από την κατεχόμενη οροσειρά του Πενταδακτύλου. Όσον αφορά τη χερσόνησο του Ακάμα, που είναι ό,τι πιο παρθένο γλύτωσε στις ελεύθερες ακτογραμμές του νησιού από τη μανία των ντιβέλοπερς, απειλείται από το όραμα να καταστεί νέα Αγία Νάπα, με το ίδιο άκομψο μοντέλο «ανάπτυξης» που ακολουθείται στην περιοχή της ελεύθερης Αμμοχώστου, όπου δεν μπορεί κάποιος να δει τη θάλασσα αν δεν είναι ένοικος κάποιου τετραώροφου ξενοδοχείου κτισμένου πάνω στην παραλία. Το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής είναι οι παραλίες στην Ήπειρο, από την Πρέβεζα μέχρι τα Σύβοτα, όπου η ασύλληπτη ομορφιά από τον συνδυασμό της πυκνής βλάστησης και των γαλανών νερών αποτελεί την πηγή της απληστίας των ξενοδόχων και των ιδιοκτητών τουριστικών υποστατικών της περιοχής που έχουν μετατρέψει μεγάλες εκτάσεις παραλίας σε τσιφλίκια τους, με τεράστια δυσκολία πρόσβασης για τους κοινούς περιηγητές.
Υπό το πρίσμα της τοποθέτησης του Καστοριάδη, μπορεί κάποιος να σκιαγραφήσει το πώς διαμορφώνεται ένας άνθρωπος που ζει μέσα σ’ αυτό το περίεργο γεωγραφικό πολύγωνο, από το άλφα ως το ωμέγα της ζωής του, κομμάτι της καθημερινότητας του οποίου διαδραματίζεται ανάμεσα σε άτεχνες πολυκατοικίες, άπληστα ξενοδοχειακά συγκροτήματα και ήρωες κάτω από μάρμαρα που αγοράστηκαν χρηματοδοτώντας τους δολοφόνους τους. Αν αυτά τα ελάχιστα παραδείγματα μιας τυχαίας διαδρομής αποτελούν ψηφίδες της πιο μεγάλης εικόνας που διαμορφώνει τους ημεδαπούς πολίτες, τότε όντως είμαστε κάτι μεταξύ αποικίας και τουριστικού θερέτρου. Από την άλλη, αν όλα αυτά διέπονται από τυχαιότητα και είναι ακραία παραδείγματα στη «λαμπρή» διαδρομή του εντός εθνικών συνόρων Ελληνισμού, τότε μπορούμε να προχωρήσουμε όπως πάμε.
Πηγή: Εφημερίδα Ένωσις
