Ο Άγνωστος Ελληνισμός!..

Ελλάδα ή Ελληνισμός δεν είναι μόνον η αρχαία Αθήνα ή η αρχαία Σπάρτη. Υπήρχαν –και υπάρχουν-άγνωστες περιοχές, όπως και άγνωστες ομάδες ανθρώπων που έζησαν πίσω από την κουρτίνα της ελληνικής ιστορίας. Για παράδειγμα: Ποιος μιλάει σήμερα για Τόμουρους ή Υποφήτες; Πρόκειται, ασφαλώς, για τον Άγνωστο Ελληνισμό, για τον οποίον οφείλουμε σε τακτά χρονικά διαστήματα να αφιερώνουμε και κάποια άρθρα ή σχόλια!.. Και κάτι ακόμη: Με όλα αυτά που είπαμε δεν ξέρουμε αν ακούγονται ακόμη οι κρωγμοί των περιστεριών, που φώλιαζαν στη φηγό της ιεράς γης της αρχαίας Δωδώνης, γνωρίζουμε όμως ότι ακούγεται ελαφρύ και δροσερό το θρόϊσμα που κάνει ο αγέρας στις φυλλωσιές της βελανιδιάς, σαν ένας απόηχος μακρινού οιωνού για τα όσα είδε στην πορεία των αιώνων ο Ελληνισμός. Ο Άγνωστος Ελληνισμός.

ΧΑΡΙΝ της ιστορίας να πούμε, ότι, σύμφωνα με τον Όμηρο, στο μαντείο της Δωδώνης υπηρετούσαν από τους αρχαιότατους χρόνους, οι Τόμουροι ή Υποφήτες (Οδύσσεια, Β 403), που καλούνταν και Σελλοί ή Ελλοί, χωρίς το όνομα αυτό να σημαίνει μόνο τους ιερείς, αλλά και τους κατοίκους.

Βεβαίως όλα αυτά τα αναφέρουμε στον πρώτο τόμο της τριλογίας μας «Οι Προφητείες του Ελληνισμού» («Λάλον Ύδωρ»). Ωστόσο, όταν κατά τον 8ο αιώνα π.Χ., καθιερώθηκε στο ιερό και η λατρεία της Διώνης, τότε προστέθηκαν και οι γυναίκες ιέρειες, που ονομάζονταν «πελείαι, ή πελειάδες, ή προφήτιδες» και οι οποίες αριθμητικά ήταν τρεις: 1) Προμένεια, 2) Τιμαρέτη και 3) Νικάνδρη. Έργο των ιερέων και ιερειών ήταν η εξήγηση των προφητικών σημείων της φηγού ή των προφητικών μέσων και η σύνταξη των σχετικών απαντήσεων.

Μη λησμονήσουμε να πούμε, ότι οι χρησμοί, στους παλαιότερους χρόνους, δίνονταν (Οδύσσεια, Ξ 327 και Τ 296 κ.ε.) από τον ψίθυρο των φύλλων της ιερής βαλανιδιάς!

Άλλος τρόπος μαντείας ήταν το πέταγμα και οι κρωγμοί των περιστεριών, που φώλιαζαν στη φηγό, ενώ στη μεθομηρική παράδοση, αναφέρεται και ο ήχος των λεβήτων με τους τρίποδες που περιστοίχιζαν το ιερό δέντρο, τουλάχιστον από τον 4ο αιώνα π.Χ.

Αργότερα, όπως αναφέρει ο Στράβων (C, 329), ήταν το χαλκείο που αποτελείτο από δύο κιονίσκους. Στον έναν υπήρχε χάλκινος λέβητας και στον άλλο χάλκινο άγαλμα παιδιού, που κρατούσε μαστίγιο με τρεις αλυσίδες, αναθημάτων Κερκυραίων. Το μαστίγιο αυτό εκινείτο από τον άνεμο, χτυπούσε στο λέβητα και προξενούσε ήχο, από τον οποίο χρησμοδοτούσαν οι ιερείς. Από δω προήλθαν και οι παροιμίες «Δωδωναίο χαλκείο» και «Κερκυραίων μάστιγξ», που λέγονται για τους φλύαρους ανθρώπους.

Οι ερωτήσεις χαράσσονταν στη μαλακή επιφάνεια των μολύβδινων ελασμάτων, που είχαν σχήμα ορθογώνιο ή ταινίας. Οι απαντήσεις δίνονταν συνήθως προφορικά και σπανιότερα ήταν γραμμένες στην άλλη πλευρά του ελάσματος, συνήθως με ένα ναι ή ένα όχι.

Ο Έλλην αρχαιολόγος Κ. Καραπάνος είχε βρει 86 τέτοιες χρηστήριες επιγραφές, αλλά μετά τις ανασκαφές στην περιοχή ο αριθμός ανήλθε σε αρκετές εκατοντάδες.

Χαρακτηριστικό της λατρείας στη Δωδώνη είναι ότι ο Δίας είχε εδώ την επίγεια κατοικία του- ήταν ο Νάϊος θεός που κατοικούσε στη φηγό και στην ιερή οικία. Γύρω του κατοικούσαν οι προφήτες, οι Σελλοί, οι οποίοι κατά παλαιά θρησκευτική συνήθεια, δεν έπλεναν τα πόδια τους (ανιπτόποδες) και κοιμούνταν καταγής (χαμαιεύναι), για να βρίσκονται σε επαφή με τη γη, απ' όπου αντλούσαν τη μαντική τους δύναμη.

Κάποια στιγμή, βεβαίως ήρθε και η παρακμή της Δωδώνης, που άρχισε στα 221 π.Χ., όταν ο στρατηγός Δωρίμαχος την κατάστρεψε, επειδή οι Ηπειρώτες είχαν συμμαχήσει με τους Μακεδόνες και τους Αχαιούς. Δεύτερη καταστροφή έπαθε η Δωδώνη στα 168 π.Χ. από το Ρωμαίο Αιμίλιο Παύλο και τελειωτικά πια καταστράφηκε στα χρόνια του μιθριδατικού πολέμου από τους στρατιώτες του Μιθριδάτη, του βασιλιά του Πόντου.

Με όλα αυτά που είπαμε δεν ξέρουμε αν ακούγονται ακόμη οι κρωγμοί των περιστεριών, που φώλιαζαν στη φηγό της ιεράς γης της αρχαίας Δωδώνης, γνωρίζουμε όμως ότι ακούγεται ελαφρύ και δροσερό το θρόϊσμα που κάνει ο αγέρας στις φυλλωσιές της βελανιδιάς, σαν ένας απόηχος μακρινού οιωνού για τα όσα είδε στην πορεία των αιώνων ο Ελληνισμός. Ο Άγνωστος Ελληνισμός.

Με σεβασμό και τιμή

ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΝ. ΣΑΚΚΕΤΟΣ
Παρασκευή, 7 Οκτβρίου 2016

Πηγή: Σακκέτος Άγγελος