Ο δε υπομείνας εις τέλος

3 Ιουλίου, 2016 - 9:32

Είναι στιγμές μες στη ζωή που σε φέρνουν μπροστά σε θυσίες. Θυσίες για την πίστη, τις ιδέες, τις αρχές και τις αξίες σου. Και σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχει μέση οδός, δεν υπάρχει διπλωματική λύση. Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί κανείς να ξεγλιστρήσει με διπλωματία, με έξυπνους χειρισμούς και –γιατί όχι– με αλεπουδίσια πονηριά. Σε αυτές τις περιπτώσεις που μιλάμε, όχι.

Εδώ τα πράγματα είναι άσπρο-μαύρο.
Ή μένεις πιστός στις αξίες σου ή τις
προδίδεις.

Κι αυτό ακριβώς γιατί πρόκειται για αξίες. Δεν γίνεται να τις αφήνεις για λίγο στην άκρη, για να βγεις από τη δύσκολη θέση, κι έπειτα να τις ενστερνίζεσαι ξανά. Άντε να το κάνεις μια και δυο φορές αυτό, ως έναν βαθμό δικαιολογείται – άνθρωποι είμαστε. Με την προϋπόθεση, όμως, ότι επιστρέφεις ύστερα στις αξίες σου ειλικρινά μετανιωμένος και χωρίς άλλες παλινωδίες.

Γιατί αν κάνεις το πέρα-δώθε σύστημα, τότε δεν μιλάμε για αξίες και αρχές, αλλά για ένα βολικό ιδεολόγημα που έχεις φτιάξει για να προβάλλεις υποκριτικά μια εικόνα του εαυτού σου. Μια περσόνα, μια μάσκα που την φοράς όταν σε βολεύει, για να ξεγελάς τους άλλους και να κυνηγάς το συμφέρον. Τότε είσαι αυτό που λένε καιροσκόπος και ξεφτίλας.

Αλλά αυτό είναι κάτι άλλο. Εδώ δεν μιλάμε για τους ξεδιάντροπους και τους ξεφτίλες. Μιλάμε για νορμάλ ανθρώπους. Γιατί, λοιπόν, ένας φυσιολογικός άνθρωπος να προδώσει τις αρχές του; Η μια περίπτωση είναι γιατί ειλικρινώς δεν τις πιστεύει πια. Βρήκε ένα άλλο σύστημα αρχών και αξιών που του φαίνεται καλύτερο. Αυτό, βέβαια, είναι απόλυτα θεμιτό και σωστό να γίνεται στο πλαίσιο της ατομικής ελευθερίας του καθενός. Δεν συζητάμε, όμως, γι’ αυτές τις περιπτώσεις. Εδώ ρωτάμε για τις περιπτώσεις όπου φυσιολογικοί άνθρωποι αναγκάζονται από τις περιστάσεις να προδώσουν αξίες που τις πιστεύουν.

Σε αυτές λοιπόν τις περιπτώσεις, το
αίτιο τις προδοσίας είναι ο φόβος.
Φόβος μπροστά στη θυσία. Τρόμος
μπροστά στις συνέπειες που θα έχει η
αδιαπραγμάτευτη εμμονή στις αξίες.
Συνέπειες για τον ίδιο σου τον εαυτό,
την οικογένειά σου, την πατρίδα.

Έρχονται στιγμές που η αληθινή πίστη σε ιδανικά μπορεί να σε οδηγήσει σε στερήσεις, σε φυλακή, σε φτώχεια, σε πείνα, σε διαπόμπευση. Έρχεται να ζητήσει μέχρι και την ίδια σου τη ζωή σε αντάλλαγμα. Κι εκεί, ή που φοβάσαι και υποχωρείς ή που γίνεσαι ήρωας – μπορεί και άγιος. Άσπρο-μαύρο. Μέση οδό δεν έχει.

Έτσι, λοιπόν, γίνονται οι θνητοί ήρωες και περνούν στην αθανασία. Ξεπερνώντας το φόβο, τη λογική, ακόμα και το πανίσχυρο ένστικτο της επιβίωσης. Έτσι γίνηκε ο Λεωνίδας, ο Σωκράτης, ο Διάκος, ο Γιάννης Γούναρης κι ο Παύλος Μελάς. Έτσι ο Αϊ-Γιώργης, ο Αϊ-Δημήτρης, ο Άγιος Εφραίμ κι ο Άγιος Ραφαήλ. Και τόσοι και τόσοι ακόμα, γυναίκες και άντρες. Γεμάτη η ευλογημένη ιστορία μας με παραδείγματα.

Και είναι εκπληκτικό το ότι μερικοί από αυτούς έχουν επίγνωση της ιστορικότητας του προσώπου τους εκείνη την ίδια την ώρα που κάνουν τη μεγάλη θυσία για τα ιδανικά τους. Δηλαδή, με κάποιον τρόπο τούς φωτίζει το Άγιο Πνεύμα και διαισθάνονται πως η πράξη τους θα γίνει παράδειγμα αξέχαστο μέσα στην πορεία των αιώνων. Πως η προσωπικότητά τους θα περάσει στην ιστορία. Και είναι σαν να λένε όλοι τους: «Ω ξένε, πήγαινε και πες –όχι μόνο στους Λακεδαιμόνιους– αλλά σε κάθε άνθρωπο που περπατάει ή θα περπατήσει σε τούτη τη γη στο μέλλον, πως εδώ είναι που αφήνουμε τα κόκαλά μας. Πιστοί μέχρι τέλους στις αξίες που μας παραδόθηκαν».

Αλλά και για τους άλλους που φοβήθηκαν μπροστά στη θυσία τι πρέπει να πούμε; Να τους καταδικάσουμε; Εύκολο είναι να αντιμετωπίζεις το θάνατο και το μαρτύριο;

Εύκολο είναι να σέρνεις την
οικογένεια, τα παιδιά, τους φίλους, το
λαό που κυβερνάς ή το ποίμνιο που
οδηγείς στη θυσία με τις αποφάσεις
σου; Γιά βάλτε τον εαυτό σας σ’ αυτήν
τη θέση!

Άσε που κάποιοι από αυτούς μετάνιωσαν κι έγιναν κι αυτοί πολύ σπουδαίοι. Να καταδικάσουμε τον Απόστολο Πέτρο που αρνήθηκε ότι γνωρίζει τον Χριστό τρεις φορές, αλλά αμέσως μετανόησε κι ύστερα κήρυξε, κακοπάθησε, σταυρώθηκε κι έγινε λίθος θεμέλιος της Εκκλησίας του Χριστού; Να καταδικάσουμε τον Παπαφλέσσα που ό,τι παρασπονδίες μπορεί να έκαμε πριν, τις ξέπλυνε με το αίμα του στο Μανιάκι; Τον Άγιο Γρηγόριο τον Ε΄; Που ό,τι διπλωματίες κι αν έκαμε στην αρχή, για να μην περάσει μαχαίρι το ποίμνιο που του εμπιστεύτηκε ο Χριστός, στο τέλος θυσιάστηκε για τον ίδιο λόγο;

Ή μήπως τον Κωνσταντίνο τον Παλαιολόγο; Που πάνω στην πίεση τη μεγάλη που είχε, πήγε να κάνει το αδιανόητο με τους παπικούς, μήπως και πάρει καμιά βοήθεια από αυτούς και σώσει την Πόλη. Στο τέλος, βέβαια, του ήρθαν τα μυαλά στο κεφάλι. Ερχόμενος σε επίγνωση της Αληθείας, μετά από μερικά χρόνια έβγαλε έναν συγκλονιστικό, ορθοδοξότατο λόγο την αποφράδα μέρα της Άλωσης, κι ύστερα έπεσε με το σπαθί στο χέρι.

Λέει ο Σωκράτης στην απολογία του μπροστά στους συμπολίτες του που τον δίκαζαν: «σας εκτιμάω και σας αγαπάω, αλλά προτιμώ να υπακούσω στο Θεό παρά σε σας». Το ίδιο λένε και οι Απόστολοι στη δίκη τους μπροστά στο Συνέδριο των Ιουδαίων: «πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον ή ανθρώποις». Αυτό μπορούμε να κάνουμε μόνο.

Να ευχόμαστε, να συμβουλεύουμε και
να παροτρύνουμε, πρώτα τον εαυτό
μας κι ύστερα, αν μας πέφτει λόγος,
και τους άλλους γι’ αυτό το «αλλά», γι’
αυτό το «μάλλον».

Αν μας φέρει η ζωή μπροστά σε δύσκολα, ασήκωτα διλήμματα, σε αποφάσεις κι επιλογές αδιανόητες, να μας φωτίσει ο Θεός και να μας ενδυναμώσει για να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε, ανάλογα με τις συνθήκες και την περίσταση. Να μη δειλιάσουμε μέχρι τέλους. Κι αν είναι στο θέλημά Του, να μας αξιώσει να πατήσουμε πάνω στα χνάρια των αγίων και των ηρώων.