"Ὁ ἔρως ἠράσθη τῆς ψυχῆς, ἡ ἕνωσις αὐτῶν παρήγαγε τἠν ἀνθρωπότητα."

Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ

Στήν Ἑλλάδα, ἕνα εὐαίσθητο παιδί μεγαλωμένο πλάι στή θάλασσα ἔχει τήν αἴσθηση τῆς ἀκοῆς τρισδιάστατη. Στή μιά πιάνει τούς ἀγέρηδες καί τόν παφλασμό τῶν κυμάτων, στή δεύτερη, τήν ἑλληνική λαλιά στήν ἀρχική της φθογγολογική σύσταση, στήν τρίτη, τόν κόσμο τῶν νοημάτων, άπό τῆς Ἰωνίας τούς καιρούς καί δῶθε. Μιά τέτοια ταυτόχρονη ἐγγραφή προλαβαίνει, πρίν ἀπό τή συνείδηση, ν΄ ἀποτυπώσει περιοχές ὁλόκληρες, πού ἀργότερα, πολύ άργότερα (ὅπως στήν ἔμφαση ἑνός φωτογραφικοῦ στιγμιότυπου), βλέπει κανείς νά διαγράφονται καθαρά μπροστά του.

"Ἦτον ὄνειρον, πλάνη, γοητεία. Καί ὁπόσον διέφερεν ἀπό ὅλας τάς ἰδιοτελεῖς περιπτύξεις, ἀπό ὅλας τάς λυκοφιλίας καί τούς κυνέρωτες τοῦ κόσμου ἡ ἐκλεκτή, ἡ αἰθέριος ἐκείνη ἐπαφή!"

"Τό μυστηριῶδες αἴσθημα τοῦ ὑπερφυσικοῦ κόσμου, ὅπερ παρά πᾶσαν ἐπιστήμην καί πάντα θετικόν συλλογισμόν, ἐπιδρᾶ πάντοτε ἐπί τῶν καρδιῶν τῶν ἀνθρώπων καί ἰδίως τοῦ ἀσθενοῦς φύλλου {...} "

"{...} διότι ἡ νύξ εἶναι ἡ σκοτεινή καί ἀπαίσια σύμβουλος τῶν δυστυχῶν, κατά τήν νύκτα δέ ἡ φαντασία πολλαπλασιάζεται, τό δέ λογικόν ἀποδομεῖ εἰς τήν χώραν τῶν ὀνείρων {...} "

"{...} "φαντασία", τό χειρότερο εἶδος τῆς περηφάνιας."

Τίς ἀρετές τέτοιας διάρκειας εἶναι πού ἀναζητῶ στόν Παπαδιαμάντη ὅπως σ΄ ἕναν ποιητή, μεταπηδῶντας ἀπό τό πρῶτο στάδιο - πού εἶναι ἡ παρατηρητικότητα - στό δεύτερο - πού εἶναι ἡ μαγεία - ἐκεῖ πού ἐξακολουθοῦν νά παλιώνουν τά πράγματα, παραμένει ὅμως καινούριος ὁ Θεός, καί φυσικά, οἱ λέξεις πού τόν ἐκφράζουν.

"Οὐδέν ἀπιθανώτερον τῆς ἁπλῆς ἀληθείας."

Μιά μέρα τό παρελθόν θά μᾶς αἰφνιδιάσει μέ τή δύναμη τῆς ἐπικαιρότητάς του. Δέ θά΄χει ἀλλάξει ἐκεῖνο ἀλλά τό μυαλό μας. Ἕνα ψήλωμα νοητό, ποῦ θά χρειαστεῖ νά τό ξανανεβοῦμε γιά νά ἐκιμήσουμε σωστά τίς διαστάσεις τῶν πραγμάτων γύρω μας.

"Ἀλλά πῶς δύναταί τις νά γίνη ἀνήρ χωρίς ν΄ ἀγαπήση δεκάκις τοὐλάχιστον καί δεκάκις ν΄ ἀπατηθῆ;"

Ὅσοι λευκοφόροι τήν διάνοιαν, ἐννοήτωσαν.

Πηγές: Ἐν λευκῶ, εκδόσεις, Ἰκαρος
Αποσπάσματα στοχασμών τού Παπαδιαμάντη, εκδόσεις, στιγμή
Φωτό, Θεόδωρος Μεταλληνός

Χρύσα Νικολοπούλου/Ἑλλήνων Φῶς