Πελοποννησιακός Πόλεμος: Επεισόδια από τον ελληνικό εμφύλιο κατά την πορεία από τη Δύση προς την Ανατολή και από την Πόλη στην Αυτοκρατορία.

Οι Λακεδαιμόνιοι, λοιπόν, σας προτείνουν συνθηκολόγηση και τερματισμό του πολέμου, προσφέροντας σας ειρήνη, συμμαχία και γενικότερα στενή φιλία και αμοιβαία εμπιστοσύνη, και σας ζητούν από την πλευρά τους να αφήσετε τους άνδρες που βρίσκονται τώρα στο νησί [Σφακτηρία, Πύλος]...

Τώρα περισσότερο από κάθε άλλη φορά είναι και για τους δυο μας η στιγμή να έλθουμε σε συμβιβασμό, προτού μεσολαβήσει κάτι σοβαρό και ανεπανόρθωτο ανάμεσα μας... Όσο ακόμα ο αγώνας δεν έχει κριθεί κι εσείς κερδίζετε δόξα και τη δική μας φιλία, ενώ και η δική μας συμφορά δεν οδηγείται σε κάτι ατιμωτικό αλλά σε ανεκτή λύση, ας συμφιλιωθούμε, και ας προτιμήσουμε αντί για πόλεμο την ειρήνη αφήνοντας και τους άλλους Έλληνες να αναπνεύσουν από τα δεινά τους. Και αυτοί θα θεωρήσουν ότι οφείλουν τούτο το καλό κυρίως σ' εσάς...

Αν πάρετε την απόφαση αυτή, θα μπορέσετε να κερδίσετε τη σταθερή φιλία των Λακεδαιμόνιων, που οι ίδιοι μόνοι τους σας την ζήτησαν κι εσείς περισσότερο τους την χαρίσατε παρά την εκβιάσατε. Και αναλογιστείτε τα εύλογα πλεονεκτήματα τούτης της πολιτικής, διότι, αν εμείς κι εσείς ομονοήσουμε, να ξέρετε ότι και ο υπόλοιπος Ελληνικός κόσμος, που οι δυνάμεις του είναι υποδεέστερες, θα μας τιμήσει τα μέγιστα [Βιβλίο Δ' 19,1 - 20,4].

Το 7ο έτος του «Πελοποννησιακού Πολέμου» (424-5 π.Χ), οι Λακεδαιμόνιοι προτείνουν στους Αθηναίους τον τερματισμό του πολέμου. Οι Αθηναίοι απορρίπτουν την πρόταση. Το 10ο έτος του πολέμου (421-2 π.Χ), τελικά θα συμφωνηθεί η Νικίειος Ειρήνη (η οποία είχε λιγότερο ευνοϊκούς όρους και κατέρρευσε). Γράφει ο Θουκυδίδης, αναφερόμενος σε αυτήν:

Οι Αθηναίοι, που είχαν δεχτεί πλήγματα... δεν εμπιστεύονταν πια τις δυνάμεις τους, αυτές ακριβώς που τους έκαναν πρωτύτερα να μη δέχονται τις προτάσεις για ειρήνη και να νομίζουν ότι με την καλή τύχη τους θα επικρατούσαν' φοβήθηκαν επίσης μήπως οι σύμμαχοι τους πάρουν θάρρος από τις αποτυχίες αυτές και αρχίσουν να αποστατούν διαρκώς περισσότερο, και μετανοούσαν τώρα οι Αθηναίοι που δεν είχαν κάνει ειρήνη με την ευκαιρία που τους δόθηκε ύστερα από τα γεγονότα στην Πύλο [Βιβλίο Ε' 14,1 - 14,2].

Το 416 π.Χ, οι Αθηναίοι εκστρατεύουν κατά της Μήλου, την οποία καταλαμβάνουν (περίφημος διάλογος). Την ίδια χρονιά (416-5 π.Χ), οι Αθηναίοι αποφασίζουν να εκστρατεύσουν εναντίον της Σικελίας (Προειδοποίηση Νικία). Απόφαση που αποτέλεσε την αφορμή για τη διάλυση της συνθήκης. Τρία χρόνια μετά, 413-2 π.Χ: Ολοκληρωτική πανωλεθρία Αθηναίων [Ασσίναρος ποταμός κ.λπ].

Επισημάνσεις υπό τη μορφή σημειώσεων

[-] Νικίειος ειρήνη ονομάστηκε η συνθήκη μεταξύ Δηλιακής υπό την Αθήνα, και Πελοποννησιακής υπό την Σπάρτη, Συμμαχίας. Μαζί με την Νικίειο Ειρήνη συμφωνήθηκε και Αμυντική Συμμαχία μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης, η οποία επίσης κατέρρευσε. Ανάμεσα στην υπογραφή της συνθήκης και την απόφαση για την εκστρατεία στη Σικελία μεσολαβούν έξι έτη αψιμαχιών και δυσκολιών εφαρμογής της. Η συνθήκη οφείλει το όνομα της στον κατ' ουσίαν αρμόδιο και εμπνευστή της, τον Αθηναίο στρατηγό Νικία.

[-] Δείγμα της προειδοποίησης του Νικία (ανάμεσα σε άλλα πολλά): «Πρόκειται να εκστρατεύσουμε εναντίον πόλεων μεγάλων που, ούτε σχέσεις υποτέλειας έχουν μεταξύ τους ούτε επιζητούν καθεστωτική αλλαγή».

[-] Η Συμμαχία της Δήλου ή «Δηλιακή Συμμαχία» αποτέλεσε πολιτική και στρατιωτική ένωση-συμμαχία ελληνικών πόλεων (πάνω από 100 τον αριθμό) υπό την Αθήνα που είχε ως σκοπό τη συνέχεια του πολέμου ενάντια στην Περσική Αυτοκρατορία μετά το πέρας των νικηφόρων μαχών στις Πλαταιές και στη Μυκάλη. Η Αθήνα χρησιμοποιεί αυτή την ένωση-συμμαχία, προκειμένου να ηγεμονεύσει επί του ελληνικού κόσμου.

[-] Στη Σικελία, οι Αθηναίοι εκστρατεύουν και μάχονται - με περιορισμένες δυνάμεις - καθ όλη τη διάρκεια του πολέμου. Δεν αποτελεί κάτι καινοφανές η απόφαση για την εκστρατεία. Η κλίμακα και η έκταση της αποτελεί (the largest overseas military expedition ever undertaken to that date by Athens or any other state). Η Αθήνα, άτυπα μιλώντας, επιδιώκει να μεταβληθεί σε ηγεμονική δύναμη ολόκληρου του ελληνικού κόσμου. Κύριοι αντίπαλοι της, η Σπάρτη στην Πελοπόννησο και την Ελλάδα και οι Συρακούσες στη Σικελία και την Μεγάλη Ελλάδα. Η Αθήνα, επιδίωκε την επέκταση της ηγεμονίας της τόσο στο νότο της Μακεδονίας όσο και στην Κάτω Ιταλία (Μεγάλη Ελλάδα). Έχουμε έναν εμφύλιο πόλεμο σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο κατά την προσπάθεια της να ηγεμονεύσει επ' αυτού. Η Αθήνα ουσιαστικά προσπαθεί να διαμορφώσει τις συνθήκες στο εσωτερικό του ελληνικού κόσμου προκειμένου να επιτύχει αυτό που αργότερα θα επιτύχουν ο Αλέξανδρος από το Βορρά προς Ανατολάς και η Ρώμη από τη Δύση προς πάσα κατεύθυνση. Ο μετέπειτα ανταγωνισμός Αθήνας - Αιγών (Βεργίνας) ή Πέλλας, με τις Πανελλήνιες ιδέες και την Αθήνα να έχει χάσει την παλιά της αίγλη και ισχύ, έχει μεγάλη σημασία ως προς την εξέταση αυτής της προσέγγισης.

[-] Ο πόλεμος δεν τελειώνει στη Σικελία, αλλά στον Ελλήσποντο (Αιγός ποταμοί). Η Κόρινθος και η Θήβα θα αξιώσουν το ολοκληρωτικό ξεθεμελίωμα και την ισοπέδωση της Αθήνας και τη μεταβολή των Αθηναίων σε σκλάβους («Αποφασίστε... να αποφύγετε ό,τι παθαίνουν όσοι δοκιμάζουν μια ασυνήθιστη επιτυχία' ορέγονται διαρκώς και ελπίζουν περισσότερο... Αποφασίστε... αφού πρώτα κοιτάξετε τις δικές μας τωρινές συμφορές», είχαν πει προς τους Αθηναίους οι Λακεδαιμόνιοι, και συνέχιζαν «Αποφασίστε... προτού μεσολαβήσει κάτι σοβαρό και ανεπανόρθωτο ανάμεσα μας, που αναγκαστικά θα προσθέσει στη γενικότερη αντίθεση μας άσβεστο μίσος»). Οι Σπαρτιάτες θα αρνηθούν. Η Σπάρτη θα ηγεμονεύσει από το 404 μέχρι 371 π.Χ. Στο τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου, η Σπάρτη έχει την υποστήριξη σχεδόν του συνόλου των ελληνικών πόλεων (καθώς η ηγεμονία της Αθήνας θεωρείτο απεχθής) και της Περσικής Αυτοκρατορίας. Λίγο αργότερα, κατά τη διάρκεια του Κορινθιακού πόλεμου, Θήβα, Αθήνα, Άργος και Κόρινθος, με την υποστήριξη των Περσών (divide and rule ή διαίρει και βασίλευε), θα συνασπιστούν εις βάρος της Σπάρτης. Στη στεριά οι Λακεδαιμόνιοι αντιμετωπίζουν τις ελληνικές πόλεις και στη θάλασσα το περσικό ναυτικό. Η αποδυνάμωση των Λακεδαιμόνιων στη θάλασσα από τους Πέρσες θα δώσει την ευκαιρία στην Αθήνα να προσπαθήσει να επαναφέρει μέρος της ναυτικής ισχύος της. Οι Πέρσες αρχίζουν να υποστηρίζουν ξανά την Σπάρτη. Η Αθήνα θα ανακάμψει μερικώς και μεταξύ 378 και 355 π.Χ θα δημιουργήσει έναν αμυντικό συνασπισμό, μια συνομοσπονδία αιγαιακών πόλεων που θα στρέφεται εις βάρος της Σπάρτης και της Περσικής Αυτοκρατορίας. Ο συνασπισμός αυτός θεμελιώνεται σε αξιοπρόσεκτα διαφορετική βάση από τον προηγούμενο ηγεμονικό σχηματισμό (τη λεγόμενη «Δηλιακή Συμμαχία»). Θεμελιώνεται στο διάταγμα ή ψήφισμα που θα ονομαστεί Decree of Aristoteles (αποτελεί μια από τις σπουδαιότερες επιγραφές αυτού του αιώνα).

[-] Οι Πέρσες (Αχαιμενίδες) διαμορφώνουν αυτού του είδους τις σχέσεις και τη διπλωματία (divide and rule), διαιρούν και εξισορροπούν την ισχύ, προκειμένου να αποφύγουν και να αποτρέψουν την ολοκλήρωση του ελληνικού χώρου και κόσμου υπό μια ηγεμονική δύναμη που θα έχει θεμέλιο δυτικά του Αιγαίου και κατεύθυνση ανατολική. Διαβλέπουν πως η ηγεμονική μάχη στο εσωτερικό του ελληνικού κόσμου θα έχει ως αποτέλεσμα την επέκταση του προς ανατολάς. Τα κατάφεραν με τους Αθηναίους και τον Αλκιβιάδη. Τα κατάφεραν με τον Αγησίλαο και τους Λακεδαιμόνιους. Δεν τα κατάφεραν με τον Αλέξανδρο και τους Μακεδόνες.

[-] Η εκστρατεία και η εκτίναξη τους Αλέξανδρου (336–323 π.Χ) απελευθερώνει το δυναμικό, την ένταση και την ισχύ που συσσωρεύεται συνεχώς επί σχεδόν δύο αιώνες. Από την Ιωνική Επανάσταση (499-493 π.Χ.) και τους Ελληνό-Περσικούς Πολέμους (502-449 π.Χ). Ο ιστορικός μετασχηματισμός και η πορεία είναι από τη Δύση προς την Ανατολή και από την Πόλη στην Αυτοκρατορία.

.~`~.

Πηγή: Δ`~. Κοσμοϊδιογλωσσία