Στις μυλόπετρες του Διαδικτύου…

Ένα από τα κορυφαία σύγχρονα τεχνολογικά επιτεύγματα είναι χωρίς αμφιβολία το κινητό τηλέφωνο. Δε νομίζω να υπάρχει άνθρωπος πάνω στη γη, σε Ανατολή και Δύση, Βορρά και Νότο, ανεξάρτητα από το βιοτικό του επίπεδο και την οικονομική του κατάσταση, που να μην έχει στην κατοχή του ένα, τελευταίας ή μη τεχνολογίας, κινητό τηλέφωνο. Και στην περίπτωση αυτή ισχύει ό,τι ισχύει με κάθε τεχνολογικό επίτευγμα, μεγάλο ή μικρό: ο τρόπος χρήσης του είναι εντέλει αυτός που προσδιορίζει αν θα αποβεί «ευλογία ή κατάρα».

Μία από τις πλέον συνηθισμένες χρήσεις του είναι αυτή του Διαδικτύου, του γνωστού με τον αγγλοσαξονικό όρο «ίντερνετ». Τα τελευταία χρόνια η παγκόσμια χρήση του Διαδικτύου έχει εμφανίσει σημαντική, εντυπωσιακή θα λέγαμε, αύξηση. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία Ετήσιας Έκθεσης του 2023 που δημοσίευσε το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, εκτιμάται ότι σήμερα ο αριθμός των ενεργών χρηστών στα social media σε παγκόσμιο επίπεδο πέρασε το όριο των 5 δισεκατομμυρίων ατόμων, ήτοι ποσοστό 62,3% του παγκόσμιου πληθυσμού. Στη χώρα μας τα ποσοστά των χρηστών έχουν παρουσιάσει έκρηξη , αν και παραμένουν σχετικά χαμηλά σε σύγκριση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.

Ένα εντυπωσιακό σημείο - ορόσημο, το οποίο και αναδεικνύει -ουσιαστικά- το γεγονός πως το Διαδίκτυο αποτελεί, πλέον, αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας, μεταμορφώνοντας τον τρόπο επικοινωνίας και πρόσβασης στην πληροφορία, εκτιμάται πως θα λάβει χώρα κατά την προσεχή πενταετία. Σύμφωνα, λοιπόν, με προβλέψεις της Atlas VPN, το πλήθος των χρηστών internet θα υπερβεί τα 6 δισεκατομμύρια μέχρι το 2028! Απλά, αναλογιζόμενοι πως ο σημερινός παγκόσμιος πληθυσμός υπολογίζεται στα 8,1 δισεκατομμύρια άτομα, αφήνοντας στην άκρη τους εξαιρετικά νεαρής (0-3) και γηραιούς κατοίκους της γης, μπορεί κάποιος να διαπιστώσει πως ο ενεργός πληθυσμός παγκοσμίως θα βρίσκεται συνδεδεμένος με το Διαδίκτυο. Γεγονός, που αναμένεται να ενδυναμώσει περαιτέρω τις ευκαιρίες γνώσης και απασχόλησης. Η υιοθέτηση της διά βίου μάθησης και της ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων εκτιμάται από ολοένα και περισσότερους πως θα αποτελέσει το «κλειδί» για την ευημερία της ψηφιακής οικονομίας και ο λεγόμενος «ηλεκτρονικός αναλφαβητισμός» ένα από τα μεγαλύτερα μειονεκτήματα του ανθρώπου του μέλλοντος.

Εκείνο που καθιστά δημοφιλές το Διαδίκτυο είναι ότι αποτελεί "σημείο των καιρών", αποδίδοντας το πνεύμα του σύγχρονου δικτυωμένου κόσμου, επαληθεύοντας την προφητεία του Πατροκοσμά (Κοσμά του Αιτωλού) ότι «θα΄ ρθει μέρα που όλος ο πλανήτης θα ΄ναι τυλιγμένος με ένα σύρμα», εννοώντας προφανώς το ενσύρματο τηλέφωνο (πού να φανταζόταν το σημερινό ασύρματο!) ή την προφητική ρήση του Αϊνστάιν για «ένα μικρό πλανητικό χωριό», και παράλληλα ένα θαυμάσιο επικοινωνιακό μέσο που χαίρει γενικής εκτίμησης. Επίσης, προσφέρει ανωνυμία, δηλαδή επιτρέπει σε κάποιον να αποποιηθεί εμφάνιση, όνομα, ηλικία, κοινωνική καταξίωση και να υποδυθεί κάποιον άλλον, απαλλαγμένο από αδυναμίες και ανασφάλειες, και να εξωτερικεύσει βαθύτερες επιθυμίες και μυστικά. Ακόμη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αγορές (τα e-shop και οι online συναλλαγές όλο και κερδίζουν τον χώρο της αγοράς), για επικοινωνία με συγγενείς και φίλους σε όλο τον κόσμο, για εργασία (σημαντικό εργαλείο για την «εξ αποστάσεως απασχόληση»), για παιχνίδι, γνώση, πληροφόρηση αλλά και ψυχαγωγία.

Όλα αυτά, όμως, υπό έναν όρο: της ορθολογικής –με μέτρο και λελογισμένης– χρήσης του. Σε διαφορετική περίπτωση, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, οι επιπτώσεις της είναι πάρα πολύ σοβαρές. Γιατί η κατάχρηση μπορεί να καταλήξει σε ένα μεγάλο πρόβλημα αντί για ωφέλεια. Ο χρόνος που αναλώνει ο μέσος χρήστης συνδεδεμένος στο διαδίκτυο είναι ολοένα και περισσότερος. Αυτό το φαινόμενο οδηγεί συχνά σε μια μορφή εξάρτησης από αυτό, όμοιο με αυτόν της εξάρτησης από το αλκοόλ ή το κάπνισμα. Επιτρέπει σε ανθρώπους, κατά κύριο λόγο μοναχικούς και ανασφαλείς, να δραπετεύσουν από την πραγματικότητα. Αναπτύσσουν με αυτό τον τρόπο σχέσεις εικονικές που μοιραία καταλήγουν επώδυνες εφόσον, τελικά, έρχονται αντιμέτωπες με την ψευδαίσθηση που οι ίδιοι δημιουργούν. Στο βαθμό μάλιστα που η περιήγηση στο Internet λαμβάνει διαστάσεις εμμονής, παραλλάσσοντας ή και αλλοιώνοντας πολλές φορές χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του χρήστη και καθημερινές του συνήθειες, φαίνεται πλέον να μετεξελίσσεται σε ένα είδος ψυχολογικού καταναγκασμού» («Ιδεοψυχαναγκαστική ή Μανιοπαρορμητική Διαταραχή», θα το ονομάσουν οι ψυχίατροι).

Οι περισσότεροι εξαρτημένοι έφηβοι ασχολούνται με «παιχνίδια», στο σπίτι ή τα internet café. Μπορεί να σταματήσουν το σχολείο, να απομονωθούν από την οικογένεια και τους φίλους, να είναι επιθετικοί με τους γονείς και τους συνομηλίκους τους, να κλέβουν χρήματα από την οικογένεια για να «παίζουν», να ζουν σε ένα δωμάτιο, να μην τρώνε ή το αντίθετο, να μην γυμνάζονται και να μην κοιμούνται για 24ωρα. Μπορεί ακόμη να μην αλλάζουν ρούχα, να παραμελούν την υγιεινή τους και την καθαριότητα. Ακόμη, η ανεξέλεγκτη πλοήγηση παιδιών σε sites αμφιβόλου (το λιγότερο) ποιότητας περιεχομένου, καθίσταται άκρως επικίνδυνη για την ψυχική τους υγεία και την εν γένει συμπεριφορά τους. Όμως, εξίσου σοβαρή είναι και η χειραγώγηση των μεγαλύτερων στην ηλικία, η χειραγώγηση της λεγόμενης κοινής γνώμης σε ζητήματα κοινωνικά και πολιτικά, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό των Προεδρικών Εκλογών στις ΗΠΑ.

Συμπερασματικά, το Διαδίκτυο είναι αναμφίβολα ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για πολλές δραστηριότητες στη ζωή μας και ο σημερινός άνθρωπος πρέπει να νιώθει ευλογημένος που το έχει στη διάθεσή του. ΟΜΩΣ, η κατάχρησή του μπορεί να προκαλέσει εθισμό με σοβαρές επιπτώσεις στην προσωπική, επαγγελματική και κοινωνική του ζωή. Ο συγγραφέας του βιβλίου “ Silicon Valley Snake Oil ”, Clifford Stoll έχει πει χαρακτηριστικά: «Ο νέος κόσμος του κυβερνοχώρου θα είναι εξαιρετικά μοναχικός, απομονωμένος και απάνθρωπος κόσμος. Θα είναι ένα μέρος όπου θα μπορείς να παραγγείλεις οτιδήποτε online, αλλά δε θα γνωρίζεις τους γείτονές σου, όπου τα παιδιά σου και οι γονείς σου θα σπαταλούν τα απογεύματά τους συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο, μιλώντας με ξένους σε μακρινά μέρη και όχι ο ένας στον άλλον».

Ο ρόλος των γονέων ως εκ τούτου είναι πάρα πολύ σημαντικός στην πρόληψη του εθισμού στο διαδίκτυο. Η ποιοτική σχέση με τους γονείς, ο χρόνος που οι γονείς αφιερώνουν στα παιδιά και η ενασχόλησή τους στο διαδίκτυο μαζί με τα παιδιά μπορούν να συμβάλλουν στην αποφυγή του φαινομένου. Η συναισθηματική κάλυψη των παιδιών, η καλή σχέση και η επικοινωνία όλων των μελών οδηγούν σε σωστή εφαρμογή ορίων μέσα στο σπίτι, τα οποία μπορούν να τηρούνται. Σωστή χρήση και όρια στις πιο ευαίσθητες ηλικίες είναι σημαντικά. Και κει πρέπει να δίνεται έμφαση.

Πηγή: Πρωινός Λόγος