Τά αἰώνια ἑλληνικά ἡρωικά πρότυπα
«Νομίζω ὅτι γιά ἕναν γενναῖο δέν πρέπει νά ὑπάρχει τέλος τῶν κόπων. Οἱ ἴδιοι οἱ κόποι τόν δικαιώνουν, ὅταν ὁδηγοῦν σέ καλά ἔργα». Μέγας Ἀλέξανδρος
Αὐτή ἡ φράση τοῦ μεγίστοῦ τῶν Ἑλλήνων σώζεται στό 26ο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου Ε΄ του ἔργου τοῦ Ἀρριανοῦ «Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις» (Αθήνα: 1992, ἐκδόσεις Κάκτος, σελ.95). Ὁ Ἀλέξανδρος κρίνει σκόπιμο νά ἐκφωνήσει λόγο στό στράτευμά του γιά νά προλάβει νά καταστείλει τόν σπινθήρα τῆς δυσαρέσκειας, τῆς κόπωσης, τῆς ἀποκαρδίωσης καί τῆς... γκρίνιας προτοῦ ἐξελιχθεῖ σέ ἀνεξέλεγκτη πυρκαγιά, στάση καί διάλυση τοῦ ἐκστρατευτικοῦ σώματος. Αὐτό συμβαίνει κατά τή διάρκεια τῆς ἐκστρατείας στήν Ἰνδική.
Οἱ Ἕλληνες εἶχαν πολιορκήσει καί ἁλώσει τήν πόλη Σάγγαλα καί ἐπιθυμοῦσε ἡ πολεμική περιπέτεια νά συνεχιστεῖ καί πέρα ἀπό τόν ποταμό Ὕφαση (παραπόταμος τοῦ Ἰνδοῦ στή βόρεια Ἰνδία) ἐπειδή εἶχε ἐνημερωθεῖ πώς ἡ περιοχή ἐκεῖ ἦταν πλούσια, τό κράτος εὐνομούμενο, ἡ μάζα διοικεῖτο ἀπό τούς ἀρίστους καί ὑπῆρχαν πολλοί ἐλέφαντες, μεγαλύτεροι καί καλύτερα ἐκπαιδευμένοι ἀπό τῶν ἄλλων Ἰνδῶν.
Ὁ Ἀρριανός (στο κεφ. 25 τοῦ βιβλίουΕ΄) ἀναφέρει ὅτι τό ἠθικό τῶν στρατιωτῶν εἶχε καμφθεῖ «καθώς ἔβλεπαν τόν βασιλιά τους νά προχωρᾶ ἀπό κόπο σέ κόπο κι ἀπό κίνδυνο σέ κίνδυνο. Γίνονταν συσκέψεις στό στρατόπεδο, στίς ὁποῖες ἄλλοι, οἱ πιό μετριοπαθεῖς, ἔκλαιγαν τή μοίρα τους καί ἄλλοι ἔλεγαν ὅτι θά ἀρνοῦνταν νά ἀκολουθήσουν τόν Ἀλέξανδρο, ὅπου καί νά τούς πάει».
Ὁ Ἀλέξανδρος δέν μποροῦσε νά σταματήσει ἐπειδή δέν ἤθελε νά διακόψει τήν ξέφρενη πορεία στήν ἀθανασία, πού ξεκίνησε ἀπό τή Μακεδονία καί ἡ ὁποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα, ἀφοῦ ὁ θρύλος του ἀκόμα ξεδιπλώνεται, ἀναπτύσσεται, ἀναπαράγεται καί ἐμπνέει. Μίλησε στούς ὁπλίτες καί τούς ἀξιωματικούς του καί ὁ λόγος τοῦ ἀκόνισε τή θέληση τους νά ἀκολουθήσουν. Αὐτή ἡ θέληση εἶχε στομώσει ἀπό τίς ἀδιάκοπες μάχες, τίς πορεῖες, τόν πόνο, τήν ἀγωνία καί, κυρίως, τόν κόπο. Ἡ κόπωση, σωματική καί ψυχολογική, εἶχε καταβάλει τόν στρατό τοῦ Ἀλεξάνδρου κι ἐκεῖνος, μέ τήν ἔγκαιρη καί καίρια παρέμβασή του, μετέδωσε τμῆμα τῆς δικῆς τοῦ ἐσωτερικῆς ὁρμῆς καί δύναμης στούς στρατιῶτες του, καί ὁ ἀγώνας συνεχίστηκε μέχρι τή μοιραία Βαβυλώνα.
Στόν ἴδιο λόγο, λίγες προτάσεις παρακάτω, ὁ Ἀλέξανδρος προσφέρει στούς συμπολεμιστές του, στούς Ἕλληνες ἀλλά καί στήν ἀνθρωπότητα τό νόημα τοῦ μαχόμενου βίου: «Τά μεγάλα ἔργα γίνονται ἀπό αὐτούς πού κοπιάζουν καί διακινδυνεύουν, καί εἶναι γλυκό πράγμα νά ζεῖς γενναῖος καί νά πεθαίνεις ἀφήνοντας πίσω σου ἀθάνατη δόξα». Τό σκεπτικό τοῦ πρώτου Ἕλληνα αὐτοκράτορα πέρασε σχεδόν αὐτούσιο στό ἔργο τοῦ διαπρεποῦς Ἕλληνα φιλολόγου Ἰωάννου Συκουτρῆ (1901-1937) «Φιλοσοφία τῆς ζωῆς». Περιγράφοντας ὁ Συκουτρής διάφορες ἀντιλήψεις γιά τόν ἀνθρώπινο βίο, παραθέτει κι ἐκείνη πού ἔχει ὁ ἥρωας:
«Πράγματι ὁ πόλεμος καί ὁ κίνδυνος εἶναι τό στοιχεῖον του, ἡ ἀπαραίτητος τροφή του. Ὁ πόλεμος λέγω καί ἡ νίκη, όχ’ ἡ ἐπιτυχία. Ἡ ἐπιτυχία δέν εἶναι πάντοτε νίκη· εἶναι νίκη ἐξωτερική, ἐξωτερικός πλουτισμός εἰς ἐπιτεύγματα καί κέρδη - νά, σάν τά ρεκόρ συγχρόνου ἀθλητοῦ, πού μετροῦνται μέ δευτερόλεπτα καί ὑφεκατοστόμετρα. Ἀλλ’ ὁ ἡρωικός ζητεῖ τήν νίκην ἐκείνου πού χαίρεται τό ὅτι ἐπολέμησε, τό ὅτι ἐκινδύνευσε, τό ὅτι ἀντέστη τήν νίκην ὡς εὐκαιρίαν μόνον νά ζήσῃ ἐντόνους καί ἀγωνιώδεις στιγμάς».
Οἱ ἥρωες, ἐνεργητικοί, ἀκάματοι, φωτοβόλοι καί ἐκρηκτικοί, καταλήγουν νά κρατοῦν γιά λίγο καιρό τή φλόγα τῆς ζωῆς τούς ἀναμμένη. Ὅμως ἡ πυρκαγιά τοῦ προσωπικοῦ τούς παραδείγματος φωτίζει τόν δρόμο τῶν ἑπομένων γενεῶν.
Ὁ Ἴων Δραγούμης (1878-1920) μέ τόν βραχύ βίο καί τήν τεράστια, ἀδιάκοπη ἐπιρροή στό ἑλληνικό πατριωτικό κίνημα ἔγραφε στό «Μαρτύρων καί Ἡρώων Αἷμα»(ἐκδόσεις Νέα Θέσις, Ἀθήνα: 1992, σελ.8-9) γιά ἕνάν ἄλλον ἥρωα, τόν Παῦλο Μελά, πού σκοτώθηκε πολεμώντας γιά τή Μακεδονία, γιά τά πατρικά χώματα τοῦ Ἀλεξάνδρου:
«Σέ σᾶς στρέφομαι, παιδιά τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἀγαπημένα Ἑλληνόπουλα, καί σᾶς ἐξορκίζω -ἄν ἔχετε νά ξοδέψετε ἐνέργεια ἄς είνε καί μέτρια, ἄν ἔχετε νά κάψετε τίποτε περισσότερο ἀπό σπίθες ἁπλές ἐνθουσιασμό- μή λησμονῆτε ποτέ τό θάνατο τοῦ Παλληκαριοῦ, ἀλλά πρό πάντων μή λησμονῆτε τή ζωή του, τόν ἐνθουσιασμό του δηλαδή καί τή δύναμη καί τήν τόλμη, μή λησμονῆτε καί τήν ἰδέα πού γιά κείνη δούλεψε καί ὑπόφερε, οὔτε τήν πανώρια χώρα ὅπου εσκοτώθη, γιατί καί ἡ ἰδέα ἐκείνη καί ἡ χώρα θέλουν πολλούς ἀκόμα Ἥρωες. Νά ξέρετε πῶς, ἄν τρέξουμε νά σώσουμε τή Μακεδονία, ἡ Μακεδονία θά μᾶς σώσῃ».
Μεγάλη ἡ χάρη τῶν ἡρώων καί μεγαλύτερη ἡ ἀνάγκη νά φανοῦν κι ἄλλοι στόν ὁρίζοντα...
Πηγή: Οἱ Ἀδιάβροχοι
