Ταξείδι στο Περιβόλι της Παναγιάς!

Της Παναγίας Περιβόλι μυρωμένο και ιερό, ένα είναι στον κόσμο άγιο και ξακουστό. Το λέμε Άγιον Όρος και καμαρώνουμε γι’αυτό, στολίδι είναι της Ελλάδας πολύτιμο, μοναδικό.

Κάστρο της ορθοδοξίας, θησαυροφυλάκιο πνευματικό, ένα θαύμα είναι μεγάλο, εξαίσιο και διαχρονικό. Πώς να το παρουσιάσω, τι ο φτωχός εγώ να πω, τόλμημα είναι για μένα μα το επιχειρώ.

Με την ευλογιά της Κυρίας Θεοτόκου αρχινώ, μ’όλη τη δύναμη της ψυχής μου ένα διαλαλώ. Η αγιότητα αυτού του τόπου με αφήνει εκστατικό, ας με ανεχθούν οι Όσιοι του τον ανάξιο κι αμαρτωλό.

Στους πολλούς αιώνες που περάσανε και ως εδώ, γέννησε πολλούς Αγίους, που ευαρέστησαν τον Θεό. Τα θαυματουργά σκηνώματα τους μαρτυρούν γι’αυτό, νοιώθεις δέος και διερωτάσαι άραγε τι κάνω εγώ;

Και σήμερα ακόμη στον αιώνα τον απατεώνα αυτό, οι οικήτορες του Αγίου Όρους έναν έχουνε σκοπό. Τον αγώνα τους να συνεχίσουν τον αγιοπνευματικό, να φτάσουν υψηλοπετώντας επάνω εκεί στον ουρανό.

Απέραντη γαλήνη και απόλυτη ησυχία επικρατούν εδώ, του Παραδείσου ένα επίγειο κομμάτι είναι για τον Μοναχό. Αφού ο τρόπος της ζωής του είναι βίωμα αγγελικό, με το νου και τη καρδιά του το κάνει αυτό αληθινό.

Νύχτα και ημέρα συνομιλεί με τον Χριστό, προσεύχεται και ψάλλει, εργάζεται για το καλό. Αντιστέκεται και πολεμάει τον προαιώνιο εχθρό, προ πολλού έχει πεθάνει για το γήινο και φθαρτό.

Στον Άθωνα ψηλά επάνω φαντασθείτε ένα θρόνο υψηλό, εκεί κάθεται η Παναγία και ευλογεί τον κάθε Μοναχό. Τα δάκρυα και τις προσευχές του μεταφέρει στο Χριστό, το Περιβόλι που μου έδωσες λέει, αυτά έχει για καρπό.

Εργαστήριο της αγιότητας το είπαν και είναι πάντα ενεργό, στην οικουμένη όλη στέλνει ένα μήνυμα συγκλονιστικό. Άνθρωποι λέει, «τα άνω φρονείτε» και αγαπάτε τον Θεό, μη ξεχνάτε της ζωής σας το νόημα και τον μοναδικό σκοπό.

Αδελφοί μου, όσοι θα διαβάσετε το φτωχό κείμενο αυτό, αγιορείτες και φιλοαγιορείτες να θυμάστε ένα μυστικό. Το Άγιον Όρος πάντα εκπληρώνει έναν άγιο προορισμό, οι προσευχές των Μοναχών του στηρίζουνε τον κόσμο, «ΔΟΞΑ ΤΩ ΘΕΩ».

Του Αρχιμανδρίτη κ. Ιωακείμ Καραχρήστου, Δικαίου της ιεράς Σκήτης του Προφήτη Ηλία, από τα βιβλία του.

Ο Πύργος του Προσφορίου

Το ταξείδι μας ξεκινά από την Ουρανούπολη. Το πρώτο που συναντά - και το τελευταίο καθώς επιστρέφει - ο επισκέπτης, πριν - και αφού - πάρει το καραβάκι για μια σύντομη περιήγηση στις παράλιες Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, είναι ο πύργος του Προσφορίου, χτισμένος πάνω στην άμμο, δίπλα στο κύμα. Επιβλητικός, στέκεται αγέρωχος ήδη εκεί από τον 12ο αιώνα. (Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να επισκεφθούμε το εσωτερικό του γιατί παρέμενε κλειστό, όπως μας ενημέρωσαν, λόγω έλλειψης χρημάτων και υπαλλήλων)

Ιερά Μονή ∆οχειαρίου

Το πρώτο παραθαλάσσιο µοναστήρι που συναντούµε καθώς παραπλέουµε τη χερσόσησο του Άθω είναι η Ιερά Μονή Δοχειαρίου. Η ίδρυση της Μονής ανάγεται στο 10ο αιώνα και ιδρυτής της είναι ο Ευθύμιος, μαθητής και συνασκητής του Οσίου Αθανασίου του Αθωνίτη, ο οποίος είχε την υπηρεσία του "Δοχειάρη" στη Μονή της Μεγίστης Λαύρας, εξού και η ονομασία Δοχειαρίου. Αξιοσημείωτη είναι και η βιβλιοθήκη της Μονής, όπου εκτός από τα πολύ σημαντικά ιστορικά έγγραφα, φυλάσσονται 441 χειρόγραφα και 3.000 έντυπα βιβλία. Σε μικρό ναό δίπλα στην τράπεζα βρίσκεται σε τοιχογραφία η θαυματουργή εικόνα της ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΓΟΡΓΟΫΠΗΚΟΟΥ.

Ιερά Μονή Ξενοφώντος

Στη συνέχεια συναντούμε την Ιερά Μονή Ξενοφώντος. Η Μονή είναι κτισμένη πάνω στη θάλασσα, ανάμεσα στις Μονές Δοχειαρίου και Αγ. Παντελεήμονος. Ιδρύθηκε το 998 από τον Όσιο Ξενοφώντα από όπου και πήρε το όνομα της και είναι αφιερωμένη στον Αγ. Γεώργιο. Έχει δυο Καθολικά. Το νέο Καθολικό της Μονής κτίστηκε στις αρχές του 19ου αι. και εκεί βρίσκονται δυο ψηφιδωτές εικόνες του Αγ. Δημητρίου και του Αγ. Γεωργίου. Στο παλιό Καθολικό σώζονται αξιόλογες τοιχογραφίες του Κρητικού ζωγράφου Αντωνίου (1544) καθώς και το ξυλόγλυπτο τέμπλο του 17ου αι. Η Μονή έχει 14 παρεκκλήσια, από τα οποία τα 8 είναι μέσα στο χώρο της Μονής. Πρώτη μνεία της Μονής έχουμε στο τελευταίο τέταρτο του 11ου αι. Η περίοδος ακμής της διακόπτεται με την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως και στη συνέχεια τις αλλεπάλληλες καταστροφές διαδέχονται ανακαινίσεις και δωρεές από ηγεμόνες παραδουνάβιων χωρών. Ανάμεσα στα αξιόλογα κειμήλια της Μονής συγκαταλέγονται ένα εικονίδιο από κηρομαστίχα με παράσταση Μεταμόρφωσης, εκκλησιαστικά σκεύη καθώς και οι θαυματουργές εικόνες του Αγ. Γεωργίου και της Παναγίας της Οδηγήτριας. Στην βιβλιοθήκη της Μονής φυλάσσονται 300 περίπου χειρόγραφα, διάφορα έγγραφα και πάνω από 4.000 βιβλία.

Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονος (Ρωσική)

Η Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήµονος, βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της χερσονήσου του Άθω. Ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αι. στην θέση του σημερινού Παλαιομοναστηρου ή Σκήτη Βογοροδιτσα. Παλαιότερα ονομαζόταν Μονή Θασσαλονικεως και αργότερα Μονή Ξυλουργού. Τον 13ο αι. η Μονή καίγεται και την ανακατασκευή της ενισχύουν οικονομικά ο Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγος και Σέρβοι ηγεμόνες. Περίοδοι ακμής εναλλάσσονται με περιόδους ανέχειας για τη Μονή. Οι μοναχοί είναι κυρίως Έλληνες αλλά και Ρώσοι, οι οποίοι υπερτερούν αριθμητικά μετά τα 1497. Στη σημερινή της θέση κοντά στη θάλασσα, μεταφέρθηκε το 1765 με την ονομασία Ρούσικο. Το Καθολικό που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Παντελεημονα, άρχισε να κτίζεται το 1812 και τελείωσε το 1821. Τον 18ο αι. η Μονή επανέρχεται σε ελληνικά χέρια για να επικρατήσουν ξανά οι Ρώσοι το 1875 οπότε και ορίστηκε, οι ακολουθίες να γίνονται και στην Ελληνική και στην Ρωσική γλώσσα. Τα χρόνια εκείνα η αδελφότητα έχε 1.000 μοναχούς και στις αρχές το 20ου αι. περίπου 2.000. Η τράπεζα κτίστηκε το 1890 και είναι χωριτηκοτητας 1.000 μοναχών. Στη Μονή φυλάσσονται πολλές φορητές εικόνες και ένα πλήθος κειμηλίων και αμφίων. Η βιβλιοθήκη της Μονής περιέχει 1320 ελληνικά χειρόγραφα, 600 σλάβικα και πάνω από 20.000 βιβλία ελληνικά και ρωσικά. Από τους θησαυρούς της Μονής ξεχωρίζουν οι εικόνες της ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΙΕΡΟΣΥΛΥΜΙΤΙΔΑΣ (ρωσικής τεχνοτροπίας), ΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ, ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ και η ψηφιδωτή εικόνα του Αλεξάνδρου Νευσκυ. Εδώ υπάρχει και η δεύτερη μεγαλύτερη καμπάνα στον κόσμο, βάρους 13 τόνων και διαμέτρου 2,70 µέτρα.

Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας

Περνώντας το λιμάνι της Δάφνης, ξεπροβάλλει επιβλητική η Ιερά Μονή Σίµωνος Πέτρας, ή Σιµωνόπετρα. Η επταόροφη Μονή της Σιμώνος Πέτρας είναι το τολμηρότερο οικοδόμημα του Αγίου Όρους. Στέκεται αγέρωχα κτισµένη σε ύψος 330 µέτρων στην άκρη µιας βραχώδους βουνοσειράς. Η µονή ιδρύθηκε από τον όσιο Σίµωνα τον Μυροβλήτη περί το 1257, µετά από όραµα του αγίου. Ο Όσιος Σίμων ονόμασε αρχικά τη Μονή «Νέα Βηθλεεμ», αργότερα όμως πήρε το σημερινό της όνομα, από τον ιδρυτή της και από την πέτρα πάνω στην οποία είναι κτισμένη. Τα χρόνια 1580, 1626 καταστράφηκε από πυρκαγιές και ανακαινίσθηκε με τη συνδρομή διαφόρων αυτοκρατόρων και Πατριαρχών. Από τις πυρκαγιές, μαζί με τη Μονή, καταστράφηκε και το πολύτιµο αρχείο της. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα να χαθούν ποικίλα έγγραφα µεγάλης ιστορικής αξίας. Στα τέλη του περασμένου αιώνα (1891) η Μονή καίγεται ολοσχερώς και ξανακτίζεται με εράνους από την Ρωσία. Το Καθολικό της Μονής κτίστηκε μετά την τελευταία πυρκαγιά και δεν είναι τοιχογραφημένο. Από άποψη κειμηλίων, διαθέτει ένα τεμάχιο Τίμιου Ξύλου, λείψανα αγίων και διάφορα άλλα κειμήλια. Η βιβλιοθήκη ήταν αξιόλογη μέχρι την τελευταία πυρκαγιά, τώρα έχει μόνο λίγα νεότερα χειρόγραφα και λίγα βιβλία.

Ιερά Μονή Γρηγορίου

Συνεχίζοντας το ταξείδι μας συναντούμε την Ιερά Μονή Γρηγορίου. Η Μονή είναι κτισμένη πάνω στη θάλασσα, τον 14ο αιώνα, στη Ν.Δ. πλευρά της χερσονήσου, ανάμεσα στις Μονές Διονύσου και Σίμωνος Πέτρα. Πολλές πληροφορίες γύρω από το πρόσωπο του κτίτορα της Μονής δεν υπάρχουν και απλώς γνωρίζουµε ότι πρόκειται για µαθητή του οσίου Γρηγορίου του Σιναΐτη. Σ' αυτό βέβαια συνέβαλαν και οι πυρκαγιές του 1500 και 1762 που κατέστρεψαν το αρχείο της Μονής. Πριν τις πυρκαγιές ωστόσο προηγήθηκαν σε καταστροφική µανία οι πειρατές. Η καταστροφή του 1500 ξεπεράστηκε και η Μονή ανασυγκροτήθηκε µε τη συνδροµή οµόδοξων ηγεµόνων και πρωταγωνιστή τον Ιωάννη Στέφανο το Μέγα, ηγεµόνα της Μολδαβίας, ο οποίος γι' αυτό και θεωρείται δεύτερος κτίτορας της Μονής. Τα αποτελέσµατα της πυρκαγιάς του 1762 ξεπεράστηκαν µε τη δράση της ηγετικής φυσιογνωµίας του Γέροντος Ιωακείµ. Αυτός πέτυχε να συγκεντρώσει χρήµατα, που µε τη βοήθειά τους όχι µόνο ανασυγκρότησε τη Μονή, αλλά βοήθησε και στην εξαγορά και απελευθέρωση οµήρων. Το 1840 ξανασυστήνεται σε κοινόβιο. Το 1859 ηγούµενος της Μονής ορίζεται ο Συµεών και στα 46 χρόνια της ηγουµενίας του εξόφλησε τα χρέη της Μονής που ανέρχονταν στα 170,000 γρόσια και υποστήριξε την ανέγερση νέων κτιρίων. Το νέο Καθολικό της Γρηγορίου κτίστηκε το 1770 και τοιχογραφήθηκε το 1779. Τότε τοποθετήθηκε και το ξυλόγλυπτο τέµπλο του. Το 1840 οικοδοµήθηκε ο δεύτερος νάρθηκας και το 1851 το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Το Καθολικό είναι αφιερωµένο στον Άγιο Νικόλαο. Μέσα στο Καθολικό της Μονής φυλάσσονται πολλά κειμήλια και εικόνες, από τις οποίες ξεχωρίζουν εκείνες του Αγ. Νικολάου, της Θεοτόκου Γαλακτοτροφούσας και της Παναγίας της "Παλαιολογίνας". Στη βιβλιοθήκη φυλάσσονται 297 χειρόγραφα, περίπου 4.000 βιβλία και πολλά έγγραφα.

Ιερά Μονή Διονυσίου

Στη συνέχεια της μικρής μας "κρουαζιέρας" (στο σημείο αυτό να αναφέρουμε ότι τα πλοία που μεταφέρουν γυναίκες απαγορεύεται να έχουν απόσταση από τις ακτές μικρότερη των 500 μέτρων) βλέπουμε την Ιερά Μονή Διονυσίου. Κτίσθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα από τον μοναχό Διονύσιο με οικονομική ενίσχυση του αυτοκράτορα Αλεξίου Γ΄ Κομνηνού από την Τραπεζούντα. Αρχικά ονομαζόταν «Νέα Πέτρα». Το 1535 καταστράφηκε από πυρκαγιά και ανοικοδομήθηκε εκ νέου. Πρόκειται για ένα από τα πιο τολμηρά μοναστηριακά κτίρια, στηριγμένο σε ένα βράχο που υψώνεται κατακόρυφα 80 μέτρα πάνω από την θάλασσα. Μέσα στη Μονή βρίσκεται και ο αμυντικός πύργος κτισμένος το 1520 και χρησιμοποιείται κατά εποχές για την φύλαξη της πολύτιμης βιβλιοθήκης της. Έχει επίσης 15 παρεκκλήσια. Το καθολικό της Μονής τιμά το Γενέθλιο του Ιωάννη του Προδρόμου. Κτίστηκε το 1537-1547 και τοιχογραφήθηκε από τον ζωγράφο Τζώρτζη, έναν από τους κύριους εκπροσώπους της Κρητικής Σχολής των μέσων του 16ου αιώνα. Η τράπεζα έχει τοιχογραφηθεί στα μέσα του 16ου αιώνα. Η Μονή διαθέτει μια από τις πιο αξιόλογες συλλογές έργων τέχνης (κυρίως φορητών εικόνων) και χειρογράφων εικονογραφημένων. Ξεχωρίζει η εικόνα «ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΟΥ ΑΚΑΘΙΣΤΟΥ», η οποία είναι κατασκευασμένη από το Ευαγγελιστή Λουκά με κερί. Η βιβλιοθήκη περιλαμβάνει 804 χειρόγραφα, 27 περγαμινά ειλητάρια και 5.000 έντυπα βιβλία.

Ιερά Μονή Αγίου Παύλου

Τελευταίος μας "σταθμός" η Ιερά Μονή Αγίου Παύλου. Βρίσκεται σε υψόμετρο 140 μέτρων από την θάλασσα και είναι αφιερωμένη στην Υπαπαντή του Χριστού (2 Φεβρουαρίου). Ιδρύθηκε στα τέλη του 9ου με αρχές του 10ου αι., από τον Παύλο Ξεροποταμηνό ή Ξεροποταμίτη επάνω στα ερείπια ενός μικρού κελλιού των Εισοδίων της Θεοτόκου, το οποίο είχε ιδρυθεί το 377. Η Μονή καταστράφηκε πολλές φορές από διάφορες αιτίες, γι' αυτό και τα κτίριά της χτίστηκαν σε διάφορες χρονικές περιόδους. Το Καθολικό άρχισε να κτίζεται το 1839 και τελείωσε το 1844(την ημέρα του Αγ. Γεωργίου). Μετά τις επιδρομές των Καταλανών υποβιβάζεται σε κελλί για να ξαναγίνει οριστικά Μονή στο γ' τέταρτο του 14ου αι. Τον 15ο αι. ενισχύεται οικονομικά από Σέρβους ηγεμόνες και στα Μεταβυζαντινά χρόνια από ηγεμόνες παραδουνάβιων χωρών. Στην Μονή φυλάσσονται φορητές εικόνες, κειμήλια, ιερά λείψανα και ιερά σκεύη. Η βιβλιοθήκη περιέχει 494 χειρόγραφα και περίπου 12.500 έντυπα βιβλία. Ανάμεσα στα κειμήλια ξεχωρίζουν μέρος των Τίμιων Δώρων των Μάγων στο νεογέννητο Χριστό. Σήμερα διαθέτει δώδεκα παρεκκλήσια, με πιο αξιόλογο εκείνο του Αγίου Γεωργίου με τοιχογραφίες Κρητικής τέχνης (1555). Στη Μονή υπάγονται δυο Σκήτες: η Νέα Σκήτη και του Αγίου Δημητρίου του Λάκκου. Είναι κοινόβια από το 1840 και υπάρχει εγκατεστημένη αδελφότητα 30 μοναχών.

Η αγαλλίαση και η ευλογία που αισθάνεσαι δεν μπορούν να περιγραφούν με λόγια. Απλότητα και ταυτόχρονα μεγαλοσύνη όπου κι αν κοιτάξεις. Απότομες πλαγιές και βράχια καταλήγουν στη θάλασσα. Εκτάσεις ακαλλιέργητες αλλά και άλλες διαμορφωμένες από τους μοναχούς για να τους παρέχουν τα προς το ζην καθώς και τα απαραίτητα κεράσματα για τους επισκέπτες. Κοιτάς τη θάλασσα, κοιτάς την κορυφή του Όρους, κοιτάς ψηλά στον ουρανό και ένα "Ευχαριστώ Παναγιά Μου" βγαίνει αβίαστα από τα βάθη της ψυχής σου που σε αξίωσε να κάνεις αυτό το ταξείδι. Κάπου εδώ τελειώνει το ταξείδι μας με την υπόσχεση να επαναληφθεί.

Πηγές κειμένων αναφορικά με τις Μονές: Άγιο Όρος, Άθως και Άγιο Όρος
Πηγή ποίηματος "Άγιο Όρος": ΟΜΟΛΟΓΙΑ
Φωτογραφικό υλικό και επιμέλεια: Ελλήνων Φως