Το πανηγύρι του Αγίου Πέτρου

Σπάτα Αττικής, 1972
Φωτ.: Γεωργ. Ν. Αικατερινίδης
Φωτογραφικό Αρχείο Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών

Η γιορτή είναι συνδεδεμένη με το τάμα, την υπόσχεση δηλαδή του απλού ανθρώπου προς τον προστάτη Άγιο, μια σχέση η οποία διέπει κάθε λατρευτική σχέση μεταξύ απλού ανθρώπου και θεότητας. Το τάμα έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα και όπως συμβαίνει σε πολλές περιπτώσεις αν δεν τηρηθεί είτε αυτοπραγματώνεται, είτε επιφέρει σκληρή τιμωρία σε εκείνον ή εκείνους που έταξαν αλλά δεν τήρησαν το τάξιμο. Άλλωστε ο σοφός λαός έχει μια παροιμία γι' αυτό: “Μην τάξεις σ' Άγιο κερί και σε παιδί κουλούρι”, εννοώντας πως κάποιες υποσχέσεις δεν πρέπει να αγνοηθούν. Ως παράδειγμα αυτοπραγμάτωσης του τάματος αναφέρεται το ακόλουθο περιστατικό: λέγεται πως κάποτε έταξαν δυο βόδια στον Άγιο. Το ένα το έσφαξαν, το άλλο αγρίεψε κι έφυγε. Λίγο αργότερα, όμως, γύρισε μόνο του στον τόπο της θυσίας διευκολύνοντας έτσι την υλοποίηση του τάματος.

Το τάμα στον Άγιο πρέπει να πραγματοποιηθεί για να ακολουθήσει η ανταπόδοση. Στην εορτή του Αγίου Πέτρου το τάμα περιλαμβάνει το έθιμο της σφαγής των ταύρων και το μαγείρεμά τους με κρεμμύδια (στιφάδο) σε χώρο κατάλληλα διαμορφωμένο κοντά στο ναό. Οι προετοιμασίες, σύμφωνα με μαρτυρίες παλαιότερων κατοίκων, ξεκινούν από την αρχή του μήνα. Μέσα σ΄αυτό το τελετουργικό που περιλαμβάνει την προετοιμασία, το μαγείρεμα και τη διανομή του φαγητού επιβεβαιώνεται η ύπαρξη της θείας Δύναμης. Έτσι οι γυναίκες που αναλαμβάνουν το καθάρισμα των κρεμμυδιών δεν δακρύζουν γιατί τις προστατεύει ο Άγιος, ενώ αναφέρεται η περίπτωση φαγητού το οποίο είχε ξεχαστεί σε καζάνι σε μια αποθήκη υλικών και όταν βρέθηκε την επόμενη χρονιά μοσχομύριζε σαν φρεσκομαγειρεμένο.

Οι πηγές αναφέρουν ως αιτία επικράτησης του εθίμου το ακόλουθο περιστατικό:

Κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας ένα ζευγάρι χριστιανών καταδιωκόμενο από τους Τούρκους αναζήτησε καταφύγιο σε ένα σχοίνο το οποίο βρισκόταν κοντά στο Ναό. Μαζί τους είχαν ένα μοσχάρι. Οι χριστιανοί έταξαν το μοσχάρι να το προσφέρουν στους συντοπίτες τους αν η θεία Δύναμη τους βοηθούσε να σωθούν. Οι Τούρκοι πέρασαν αλλά δεν είδαν τους κρυμμένους χριστιανούς, ούτε το μοσχάρι. Το μοσχάρι έγινε στιφάδο και από τότε καθιερώθηκε το έθιμο το οποίο επαναλαμβάνεται ανελλιπώς με συμβολική οικονομική συνεισφορά των Σπαταναίων και λαμπρό εορτασμό προς τιμήν του προστάτη Αγίου.

Ιωάννα Λιάκου, Εκπαιδευτικός

Loading...

Taking too long?

Reload document

| Open in new tab

Το είδαμε: Ιχνηλατώντας τις ρίζες της ελληνικής παράδοσης