ΤΡΙΤΗ, 6 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1955
Οἱ ἀπίστευτες βαρβαρότητες τοῦ ὄχλου τῆς ἀντίπερας ὄχθης τοῦ Αἰγαίου ἐναντίον τοῦ ἑλληνισμοῦ καὶ τῆς χριστιανωσύνης ξυπνοῦσε σὲ τοῦτο ἐδῶ τὸ ἔθνος μνήμη ἀνατριχιαστική. Ἡ Ἑλλάδα ξαναθυμᾶται τὶς μέρες τοῦ 1922, — τὶς μέρες ποὺ ἦταν φλόγες, καὶ κραυγὴ θηρίου, καὶ αἷμα, καὶ κοπάδια κυνηγημένων, ξερριζωμένων ἀνθρώπων, γυναικῶν καὶ παιδιῶν καὶ γερόντων. Εἴχαμε πάρει τότε τοὺς ἐφέστιους θεούς μας καὶ ξεκινήσαμε γυμνοὶ ἀπ' τὴν Ἀνατολή, ἀφήνοντας τὴ γῆ καὶ τὰ κόκκαλα τῶν πατέρων μας. Καὶ εἴπαμε νὰ ριζώσουμε στὴ γῆ τῆς Ἑλλάδας καὶ νὰ ξεχάσουμε.
Βάζουμε τὸ χέρι στὴν καρδιὰ πὼς κάμαμε τὸ καθετὶ γιὰ νὰ ξεχάσουμε. Στὰ βιβλία ποὺ γράφαμε, ὅσα δένονταν μὲ τὸ δρᾶμα τοῦ 22, κοιτάζαμε καὶ βλέπουμε ὅσο γίνεται λιγώτερο τὸ θηρίο τῆς Ἀσίας, ὅσο γίνεται λιγώτερο τὸν «ἐχθρό». Ἀνιχνεύαμε νὰ βροῦμε τὸν ἄνθρωπο, νὰ τὰ ἐξηγήσουμε ὅλα μὲ τὴ μοῖρα του, νὰ βροῦμε μιὰ δικαίωση ἐκεῖ ποὺ μονάχα τὸ ἔνστικτο τοῦ θηρίου καὶ τὸ πάθος ἔδιναν τὴ σωστὴ ἐξήγηση καὶ ἑρμηνεία στὰ γεγονότα. Προχωρήσαμε ἀκόμα πιὸ πολύ. Εἴπαμε νὰ ξεχάσουμε τὴν Ἱστορία — ἐμεῖς, ἕνας λαὸς ποὺ ἔχει ἀνάγκη ν' ἀκουμπᾶ στὴν Ἱστορία. Καὶ ἀλλάξαμε τὸν τόνο στὰ βιβλία ποὺ δίδασκαν στὰ παιδιά μας, στὸ σχολειό τους, τὸ παρελθὸν τοῦ τόπου τους. Ἀμβλύναμε τὶς σκληρὲς γραμμὲς, τὰ μαρτύρια τοῦ Γένους στὸν καιρὸ τοῦ 1821 καὶ στοὺς μετέπειτα καιρούς, φτάσαμε ἀκόμη νὰ σβήνουμε περιστατικά, ὀνόματα, θηριωδίες. Ὅλα αὐτὰ ἴσως συναντηθοῦμε μὲ τὴν ἀντίπερα χώρα, ἴσως ἐπιτέλους γίνουμε φίλοι.
Οἱ μέρες τοῦ Σεπτεμβρίου τοῦ 1955 μᾶς γυρίζουν στὶς μέρες τοῦ 1922. Βλέπουμε τώρα πὼς εἴχαμε λάθος λέγοντας πὼς ἀπ' τὴ μιὰ στιγμὴ στὴν ἄλλη τὸ θηρίο γίνεται ἄνθρωπος. Ὄχι, φαίνεται πὼς δὲ γίνεται. Γι' αὐτό, ἀπὸ τὴ σκοπιὰ τούτη ἐδῶ ποὺ ἐκφράζει τὸ ἑλληνικὸ πνεῦμα, θέλουμε νὰ ποῦμε τὴν πικρία μας γιατὶ ἀπατηθήκαμε.
Θὰ πρέπει τώρα, νὰ ξανακοιτάξουμε τὸν ἑαυτό μας. Δὲ θ' ἀποφασίσουμε νὰ διδάξουμε τώρα στὰ παιδιά μας τὸ μίσος. Ἀλλὰ θ' ἀποφασίσουμε πὼς τὸ χρέος μας, ὡς ἑλλήνων συγγραφέων, εἶναι τοῦτο: νὰ ξαναθυμηθοῦμε πάλι, νὰ μὴν πάψουμε νὰ θυμόμαστε, νὰ μάθουμε στὰ παιδιὰ μας νὰ θυμοῦνται.
7 Σεπτεμβρίου 1955
ΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ
Πηγή: Νέα Εστία - τχ. 677 (15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1955)
Ἑλληνων Φῶς
