11 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1912 – Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΧΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ

Ανδρέας Μουντζουρούλιας

Η Ελληνική Ιστορία είναι γεμάτη από αγώνες για την απόκτηση ή ανάκτηση ενός πολύτιμου αγαθού για τον άνθρωπο, της Ελευθερίας, για το οποίο θυσιάζει ακόμη και την ίδια του τη ζωή. Αυτό το γνωρίζουν καλά οι Χιώτες, που πλήρωσαν με το αίμα τους την αγάπη τους για τη Λευτεριά το 1822, όταν οι Τούρκοι κατέστρεψαν ολοκληρωτικά το νησί και έσφαξαν τους κατοίκους του. 90 χρόνια αργότερα ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και οι Χιώτες αναπνέουν ελεύθεροι. Ήταν η 11η Νοεμβρίου του 1912, οταν ο ελληνικός στόλος (3 καταδρομικά «Μακεδονία», «Εσπερία», «Αρκαδία», δύο αντιτορπιλικά «Νέα Γενεά», «Κεραυνός» και 3 μεταγωγικά «Πατρίς», «Σαπφώ», «Εριέττα» με 2500 στρατιώτες) φτάνει έξω από το λιμάνι της Χίου. Οι Χιώτες υποδέχονται το στρατό χαρούμενοι και σίγουροι ότι αυτή την φορά θα καταφέρουν να αποτινάξουν τον Τουρκικό ζυγό.

Η Χίος υποδουλώθηκε στους Τούρκους κατά το 1566. Ο τότε ναύαρχος Πιαλή Πασάς την κατέλαβε παίρνοντάς την από τους Γενουάτες. Στη Χίο δημιουργείται μια ιδιόρρυθμη κατάσταση που επέφερε οικονομικά οφέλη για το νησί που πήρε μορφή αυτοδιοικούμενη. Η Χίος δεν είχε προεπανασταστικά κινήματα όμως δεν έμεινε σε καμία περίπτωση αδιάφορη. Το 1822 πλήρωσε μεγάλο τίμημα αίματος με τη σφαγή του άμαχου πληθυσμού της μετά από μια προσπάθεια απελευθέρωσης του νησιού. Από τότε μέχρι και τις αρχές του επόμενου αιώνα ζει σε παρακμή σχεδόν αποδεκατισμένη αλλά πάντα περήφανη προσπαθεί να ανασυνταχθεί από τις στάχτες της Έτσι φτάνουμε στα 1912.

Το 1912 ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει τη Μακεδονία και την Ήπειρο και στη συνέχεια το Γενικό Επιτελείο Στρατού αποφασίζει την απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου. Είχαν προηγηθεί ενέργειες διαφόρων Χιωτών, που είχαν έρθει σε επαφή με τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, για να του ζητήσουν βοήθεια για να απελευθερωθούν.

Ο ελληνικός στόλος με ναύαρχο τον γενναίο Υδραίο Παύλο Κουντουριώτη αναλαμβάνει την απελευθέρωση των νησιών. Πρώτα απελευθέρωσε τη Λήμνο, στη συνέχεια τη Θάσο, την Ίμβρο , την Σαμοθράκη, τα Ψαρά και στις 8 Νοεμβρίου τη Λέσβο.

Η ελληνική αποβατική δύναμη αποτελείται από 3 τάγματα. Το πρώτο του 1ου Συντάγματος πεζικού και το 1ο και το 2ο Τάγμα του 7ου Συντάγματος Πεζικού. 76 αξιωματικοί και 2.495 οπλίτες με μια λυόμενη ορειβατική πυροβολαρχία συστήματος Κρουπ. Διοικητής, ο Συνταγματάρχης Νικόλαος Δελαγραμμάτικας.
Η δύναμη αυτή είχε να αντιμετωπίσει το 18ο Σύνταγμα Πεζικού των Τούρκων με 57 αξιωματικούς, 2500 οπλίτες και δυο ορειβατικά πυροβόλα ταχύβολα με διοικητή τον ικανό αξιωματικό Αντισυνταγματάρχη Ζιχνή Βέη.

Ειδικά στο Κοντάρι την απόβαση των Ελλήνων εμπόδιζαν 400 Τούρκοι. Τα ελληνικά πλοία βομβαρδίζουν τις τουρκικές θέσεις αναγκάζοντας τους Τούρκους σε υποχώρηση.

Η απόβαση ολοκληρώνεται μέχρι τις 7 το βράδυ. Δύο Έλληνες νεκροί, πρωτομάρτυρες της Χιώτικης Ελευθερίας, οι Εμμανουήλ Ποθητός από τη Λακωνία και Ιωάννης Χρυσολωράς από την Αθήνα, είναι οι πρώτες απώλειες.

Στη στεριά πρώτος πάτησε ο 2ος λόχος του 3ου Τάγματος του 1ου Σ. Π. με το λοχαγό Ηρακλή Καρκατζό και ο λόχος των Πεζοναυτών με τον Ιωάννη Δεμέστιχα. Οι Τούρκοι οπισθοχωρούν σε πιο ασφαλή μέρη (Καρυές, Μονή Αγίου Μάρκου και Νέα Μονή).

Ο στρατός, αφού διανυκτέρευσε στο Κοντάρι, την επομένη 12-11-1912 στις 8 το πρωί μπαίνει στην πόλη, που ανοίγει τις αγκάλες της, για να τον δεχτεί μέσα σε έξαλλη χαρά, Σύμφωνα με τις οδηγίες του Νικολάου Δελαγραμμάτικα, διοικητή του Στρατού Κατοχής, προς τον λοχαγό Παπακυριαζή, Διοικητή του 1ου Τάγματος του 7ου Σ.Π., της 12-11-1912, μόλις το Σύνταγμα θα έφτανε στην πόλη θα εξακολουθούσε την προέλαση προς το χωριό Καρυές και θα εγκαθιστούσε προφυλακές ΒΔ του χωριού, αφού προηγουμένως εξετόπιζε το εκεί το εκεί ευρισκόμενο εχθρικό τμήμα.

Όπως και έγινε. Ο Ελληνικός στρατός στήνει τις προφυλακές του στη θέση Άγιος Δημήτριος και απ’ εκεί επιτηρεί τις Καρυές και τον Άγιο Μάρκο, όπου είχαν καταφύγει οι Τούρκοι. Το βέβαιο είναι ότι οι Τούρκοι αντέταξαν την πιο πεισματώδη άμυνα στη Χίο απ’ όλα τα νησιά και για 40 μέρες επιδόθηκαν σε αδιάκοπες συγκρούσεις ανταρτικού κυρίως χαρακτήρα.

Στα μέσα Δεκεμβρίου μετά από ανελέητο σφυροκόπημα των εχθρικών θέσεων κι ενίσχυση της αποβατικής δύναμης με 1000 άνδρες, οι Τούρκοι διαπίστωσαν την αδυναμία τους να κρατήσουν το νησί κι αποφάσισαν στις 21 Δεκεμβρίου να παραδοθούν. Ο ΖΙΧΝΥ ΜΠΕΗΣ υπογράφει την παράδοση εγκαταλείποντας δεκάδες πυροβόλα, τόνους πυρομαχικών κι άφθονα τρόφιμα. Απ’ τους 2044 αιχμαλώτους οι βαριά τραυματίες μεταφέρθηκαν στο ΤΣΕΣΜΕ κι οι υπόλοιποι στην Πελοπόννησο με το Α/Π ΘΕΟΦΑΝΩ. Οι Χιώτες που επέζησαν μίας σφαγής, ενός σεισμού και δουλείας αιώνων, επέδειξαν ανθρωπιά, δεν πείραξαν ούτε αποδοκίμασαν τους αναχωρούντες και ηττημένους δυνάστες τους.

Έτσι τελείωσε ο σαραντάμερος απελευθερωτικός αγώνας στη Χίο που έφερε τη Λευτεριά στο νησί και την απαρχή μιας νέας περιόδου, προόδου και γρήγορης ανάκαμψης όπως ακριβώς έχει συμβεί τόσες φορές στην ιστορία του νησιού.

Η γνώση αυτού του παρελθόντος είναι αναγκαία προϋπόθεση για ένα λαό που επιθυμεί να έχει μέλλον σε πείσμα όλων όσοι θέτουν εμπόδια και προσπαθούν να διαγράψουν τις θυσίες των προγόνων μας.

Πηγή: iThesis.gr