Η ΣΗΜΕΡΟΝ
Ἐπὶ τῶν πτερύγων τῶν μελανῶν αὐτοῦ χελιδόνων ὁ Μάρτιος δύο ἑορτὰς μᾶς φέρει: τὸ ἔαρ, τὴν πανήγυριν τῆς φύσεως, καὶ τὴν σημερινὴν ἡμέραν, τὴν πανήγυριν τῆς ἐθνικῆς ἀναγεννήσεως. Καὶ ἡ μεγάλη φύσις καὶ ἡ μεγάλη πατρὶς συναντῶναι καὶ συνασπάζοντ' ἐν ἀμφοτέραις, διότι τῆς ἡμετέρας ἱστορίας ἡ μεγαλειότης μόνον πρὸς τὸ μεγαλεῖον τῆς φύσεως δύναται νὰ ἀντιμετρηθῇ. Ἡ 25 Μαρτίου εἶναι ἡ πρωτομαγιὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ. Ἔχει τοὺς κήπους της πλήρεις ἀνθέων, πλήρη ἀηδόνων τὰ ἄλση της, τὴν ἀτμοσφαῖραν της πλήρη ἀρωμάτων· καὶ ἀναμένει νὰ δρέψωμεν τὰ ἄνθη της, νὰ πλέξωμεν στεφάνους, νὰ στρέψωμεν τὰς κεφαλὰς καὶ τοὺς οἴκους μας, νὰ μεθύσωμεν ἐν αὐτοῖς, καὶ νὰ τὰ ποτίζωμεν καὶ νὰ τὰ καλλιεργῶμεν, καὶ νὰ μὴ τ' ἀφήνωμεν νὰ μαρανθῶσι, τὰ ἄνθη ταῦτα τὰ ἀρδευόμενα δι' αἵματος καὶ μοσχοβολοῦντα πυρίτιδα. Ἀλλ' ἐνῷ καθ' ἑκάστην πρώτην Μαΐου αἱ Ἀθῆναι μεταβάλλονται εἰς μαινάδα ὀρχουμένην καὶ μεθύσουσαν καὶ τρυφῶσαν ἐντὸς τῶν ἀγκαλῶν τῆς ἑορτῆς τῶν ἀνθέων, ἡ εἰκοστὴ καὶ πέμπτη τοῦ Μαρτίου ἤρχετο δι' ἡμᾶς καὶ παρήρχετο, ὡς βασιλεὺς ταξιδεύων incognito, ὅπως ἐκείνου μανθάνωμεν τὴν ἔλευσιν καὶ ἀπέλευσιν ἔκ τινος ἐφημερίδος μόνον, δίχως νὰ ὑποδηλώσῃ τὴν παρουσίαν του ἐξαιρετική τις τιμή, οὕτω τὴν ἀνατολὴν καὶ τὴν δύσιν τῆς ἡμέρας ταύτης ἐξήγγελον μόνον οἱ κρότοι τῶν πυροβόλων, ἀποτόμως μάλιστα διακόπτοντες τὸν ἑωθινὸν ἡμῶν ὕπνον, ὥστε νὰ τρίβωμεν τοὺς ὀφθαλμοὺς ἀγανακτοῦντες· ἤ ἀνατινάσσοντες τὰ πινάκια τοῦ ἑσπερινοῦ ἡμῶν δείπνου, ὅτε ἀπησχολημένοι ὑπὸ τῶν μασσητήρων ἠρωτῶμεν μετ' ἐκπλήξεως τίς ἡ αἰτία τοῦ κρότου, πρὶν ἔρι ἀναλογισθῶμεν ὅτι ἑορτάζομεν τὴν ἀνάστασίν μας.
Ἡ 25 Μαρτίου δὲν εἶναι ἑορτὴ δυναμένη νὰ ὑφίσταται κατὰ τύπους μόνο καὶ κατ' ἐπίφασιν, ὡς τόσαι ἄλλαι, ἐπιβαλλόμεναι ὑπὸ πολιτειακῶν ἤ θρησκευτικῶν ἀναγκῶν· ἡ 25 Μαρτίου πρέπει ἀνατέλλουσα ν' ἀντανακλᾶ τὴν ἀνατολήν της ἐπὶ τῆς καρδίας παντὸς ἕλληνος· ἄλλως ἐμφαινομένη καὶ κανονιζομένη μόνον ὑπὸ τοῦ κατὰ τὴν παραμονὴν ἐκδιδομένου προγράμματος τοῦ ὑπουργείου τῶν Ἐσωτερικῶν εἶναι παρωδία, καί, ὡς τοιαύτη, ἀσέβεια, καὶ ἑπομένως ὀφείλουσα νὰ ἐκλίπῃ. Ἄλλοι λαοὶ ἔχουσιν ἐθνικὰς ἑορτάς, αἵτινες μόνον ὡς πυγολαμπίδες δύνανται νὰ ἐκληφθῶσι πρὸ τοῦ ἀστέρος τῆς ἰδικῆς μας· ἀλλ' ἡμεῖς διὰ τὴν ἰδικήν μας ἀπό τινων ἐτῶν δὲν ἐδαπανῶμεν τὸ ἕν μυριοστὸν τῆς συγκινήσεως, μεθ' ἧς χαιρετίζουσιν ἐκεῖνοι τὰς πανηγύρεις των· οἱ ἄλλοι λαοὶ καμαρώνουσιν ὡς μητέρες τὰ κλέη των· καὶ ἡμεῖς ἐθεώμεθα μετ' ἀπαθείας μητρυιᾶς τὴν π ε ν τ ά μ ο ρ φ η ν τῶν ἐθνικῶν ἑορτῶν.
Διὰ τοῦτο μετὰ πατριωτικῆς ἀγαλλιάσεως χαιρετίζομεν τὴν ἡμέρα, ἥτις ἀνατέλλει σήμερον· εἶναι ἡ πρώτη, ἥτις μετὰ μακρὰς παρελεύσεις τυπικῶν καὶ ἀμόρφων ἐπετείων ἀδελφῶν της, ἔρχεται χρυσάκτιν καὶ κυανόλευκος νὰ ἀποδώσῃ τὰς ἐμπρεπούσας τιμὰς εἰς τὴν 25 Μαρτίου. Ἐφέτος αἱ Ἀθῆναι ἀνεμνήσθησαν τί ὀφείλουσιν εἰς τὴν μεγάλην ἑορτήν των, τὸ σκίρτημα τῆς πρωτευούσης ἐπανέλαβον κατὰ συμπάθειαν αἱ ἐπαρχίαι, καὶ ἡ Ἑλλὰς ὑποδεικνύει ὅτι δὲν ἀναισθητεῖ πρὸς τὴν δόξαν την. Καὶ αἱ Ἀθῆναι μὲ τὰς σημαίας, μὲ τὰ φῶτα, μὲ τὰ ἐθνόσημα, μὲ τὸν ἐξαιρετικὸν αὐτῶν διάκοσμον, μὲ τὴν μεγάλην ἔκθεσιν τῶν κειμηλίων τοῦ Ἀγῶνος, πυρέσσουσαι, σπεύδουσαι, θεώμεναι, μελετῶσαι, σκιρτῶσαι, οἰστρηλατούμεναι, πανηγυρίζουσι τὸ πρῶτον, ὡς πρωτομαγιάν, τὴν πρωτομαγιὰν τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἄν δὲν δυνάμεθα τὸν ἐξαιρετικὸν τοῦτον πανηγυρισμὸν νὰ κρίνωμεν ἀσφαλῶς ὡς διαδηλοῦντα τὴν θριαμβευτικὴν ἀναστύλωσιν τοῦ ἐθνικοῦ φρονήματος ἐν τῷ ναῷ τῶν καρδιῶν, ἀλλ' εἶναι βεβαίως εὐοίωνος ὑπόδειξις ὅτι ὁ Ἑλληνικὸς λαὸς δὲν πάσχει θανασίμως, καὶ δύναται δεξιῶς χειραγωγούμενος, νὰ θεραπευθῇ, νὰ ἐνθουσιασθῇ, καὶ ν' ἀναζήσῃ.
Εὐχόμεθα ὅπως τὴν 25 Μαρτίου τοῦ 1885 ἑορτάσωμεν, οὐχὶ μόνο ἀξίως αὐτῆς, ἀλλὰ καὶ μετὰ τῆς πεποιθήσεως ὅτι εἴμεθα ἄξιοι νὰ τὴν ἑορτάζωμεν.
Ἐφ. «Ἀκρόπολις», 25 Μαρτίου 1884.
Κ.Π
Πηγή: Κ. Παλαμᾶ, Ἅπαντα, Τόμος IE΄. Β΄ ΕΚΔΟΣΗ, ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ
Φωτογραφία: Ἑνωμένη Ρωμιοσύνη
Ἑλλήνων Φῶς