Ο Μακεδονομάχος Τέλλος Άγρας

Από αριστερά προς τα δεξιά οι καπεταναίοι - αντάρτες Κάλας (αριστερά), Τέλλος Άγρας (κέντρο) και Νικηφόρος (δεξιά) σε φωτογραφία, στα μέσα του 1906.
Πηγή: wikipedia.org

«Μάρτυρες ἐφτερούγισαν ἀπό τόν ούρανό κι ἐπήραν στίς φτεροῦγες των τό νέο παλληκάρι, στήν πρώτη του τήν ἄνθιση τήν πρώτη του τήν χάρι.»Γεώργιος Σουρής

Την 6η Ιουνίου 1907, θανατώθηκε δια απαγχονισμού, ο καπετάνιος του Μακεδονικού Αγώνα Τέλλος Άγρας, στο χωριό Τέχοβο (Καρυδιά) του νομού Πέλλας. Ο εκτελεσθείς ήταν ο 26χρονος Ανθυπολοχαγός Σαράντος Αγαπηνός από τους Γαργαλιάνους Μεσσηνίας. Μαζί του μαρτύρησε και ο πιστός του φίλος, Ναουσαίος γουνοποιός Αντώνιος Μίγγας, ο οποίος ενώ μπορούσε δεν τον εγκατέλειψε. Το έγκλημα διέπραξε ο Βούλγαρος κομιτατζής Γκιώγρκη Κασάπτσε. Τρεις ημέρες πριν, ο Άγρας επεδίωξε συνάντηση με τον βοεβόδα του Βουλγαρικού κομιτάτου Βάννη Ζλατάν, με σκοπό τον προσηλυτισμό του στους ορθόδοξους Έλληνες, στην οποία προσήλθε χωρίς προστασία, σε ένδειξη των καλών του προθέσεων. Η πρόθεση των Βουλγάρων ήταν προσχηματική και αποσκοπούσε στην σύλληψη του Άγρα. Οι δύο άνδρες πριν την εκτέλεση τους, διαπομπεύτηκαν επί 3ήμερον, προς ικανοποίηση των πιο απεχθών ενστίκτων των κομιτατζήδων.

Τα Μυστικά του Βάλτου

Το 1907 η Ελλάδα αγωνιζόταν για την διατήρηση της Ελληνικότητας της Μακεδονίας, από την βουλγαρική αρπακτικότητα. Η λίμνη των Γιαννιτσών, εκτάσεως 100 χλμ², απετέλεσε πεδίο σφοδρής σύγκρουσης μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων. Όποιος την κατείχε εξασφάλιζε τον έλεγχο της Κεντρικής Μακεδονίας. Πρώτος έφτασε στον βάλτο ο Άγρας με τους 12 ευζώνους του. Τον ακολούθησαν οι «Καπετάνιοι» Κάλας (Υπολοχαγός Σάρρος Κων/νος) και Νικηφόρος (Ανθυποπλοίαρχος Δεμέστιχας Ιωάννης) με 25 άνδρες ο καθένας. Οι Βούλγαροι είχαν εγκατασταθεί πρώτοι, σε αριθμό καλυβών, τις οποίες κατασκεύαζαν με ιδιαίτερο τρόπο, οι ντόπιοι ψαράδες. Οι συνθήκες διαμονής στο βάλτο ήταν βασανιστικές, η ελονοσία, οι αναθυμιάσεις, το κρύο και η υγρασία διέλυαν και τους πιο δυνατούς οργανισμούς. Οι μετακινήσεις πραγματοποιούντο με στενόμακρες βάρκες χωρίς καρίνα, τις λεγόμενες «πλάβες». Λόγω του απροσπέλαστου, η λίμνη είχε γίνει καταφύγιο φυγόδικων και κακοποιών.

Οι Μακεδονομάχοι

Τέλλος Άγρας, Αντώνιος Μίγγας, αχώριστοι και στον θάνατο

Πολλοί Έλληνες Αξιωματικοί εμφορούμενοι από αισθήματα πατριωτικά, αλλά και εξιλεώσεως λόγω της ήττας του 1897, προσήλθαν σ’ αυτό τον υπέροχο εθνικό αγώνα. Τους υπεστήριξαν ανιδιοτελώς πολλοί υπόδουλοι Έλληνες διαφόρων επαγγελμάτων, τόσο από τις πόλεις όσο και από τα χωριά. Ο Άγρας ήταν το είδος του αρχηγού ο οποίος διοικούσε δια του παραδείγματος και κέρδιζε τις ψυχές των ανδρών του. Αυτό σε συνδυασμό με το αγνό ήθος, την ανιδιοτέλεια, την φιλοπατρία και τον αυθορμητισμό του, δημιούργησε ένα φωτεινό σύμβολο από το οποίο αντλούσαν θάρρος, δύναμη και κουράγιο οι σκλαβωμένοι Μακεδόνες αδελφοί μας. Την 14 Νοε 1906 ο Άγρας τραυματίσθηκε στο χέρι και στον ώμο από πυρά, στην προσπάθεια του να καταλάβει την κεντρική Βουλγαρική καλύβα του Ζερβοχωρίου. Τα τραύματα επιβάρυναν τον εξασθενημένο από την ελονοσία οργανισμό του και μετέβη για περίθαλψη στην Θεσσαλονίκη. Πριν αποθεραπευθεί επανήλθε στον βάλτο, αλλά η υγεία του έχει κλονισθεί πλέον σοβαρότατα.

Ο Μάρτυρας

Τον Φεβρουάριο 1907, διατάσεται να εγκαταλείψει τον βάλτο και να εγκατασταθεί στην Νάουσα, με αποστολή την οργάνωση και την ενίσχυση του αγώνος. Ο Άγρας λόγω της ελονοσίας και των τραυματισμών είχε καταντήσει φάντασμα του εαυτού και διατάχθηκε να επιστρέψει στην Ελλάδα. Πριν την αναχώρηση του, θέλησε να επιτύχει την μεταστροφή του Ζλατάν προς την Ελλάδα. Αυτό δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο και είχε συμβεί με τους θρυλικούς ήρωες του Μακεδονικού αγώνος Κώττα, Γκόνο, Νικοτσάρα και άλλους. Δυστυχώς το εγχείρημα είχε τραγική κατάληξη. Ο Άγρας πέρασε στην χωρία των Ελλήνων ηρώων, μετά τον μαρτυρικό του θάνατο. Η αίσθηση του καθήκοντος προς την πατρίδα, τον οδήγησε στην απόφαση να επιλέξει να πολεμήσει του Βουλγάρους στις κολασμένες συνθήκες του «βάλτου» αντί να γυροφέρνει στα καφενεία των Αθηνών. Η Πηνελόπη Δέλτα στο μνημειώδες έργο της «Στα Μυστικά του Βάλτου», με την μοναδική της πέννα γράφει: «σε κέρδιζε ο Άγρας, με το φωτεινό του βλέμμα και το αφοπλιστικό παιδικό χαμόγελο». Το χωριό «Βλάδοβο», στο οποίο θάφτηκε, μετονομάσθηκε σε Άγρας. Η Μακεδονική γη τον αγκάλιασε για πάντα στα ευλογημένα χώματα της.

Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία
Πηνελόπη Δέλτα: Στα Μυστικά του Βάλτου, Βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ, Αθήνα 2000
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. Αθήνα 1977
Ιωάννης Δεμέστιχας: Ο Μακεδονομάχος Ναύαρχος Ιωάννης Δεμέστιχας, Εκδόσεις ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ, Αθήνα 2012

Πηγή: Δίολκος