Υγίνου, Ποιητική Αστρονομία : Ι.2 Μικρή Άρκτος

εικόνα εξωφύλλου : Μικρή Άρκτος, The Constellations IAU, URL [http://www.iau.org/static/public/constellations/gif/UMI.gif]

Μετάφραση από το πρωτότυπο: Πυθεύς

Ο Αγλαοσθένης συγγραφέας των Ναξιακών, ισχυρίζεται ότι πρόκειται για την Κυνόσουρα, μια εκ των Ιδαίων Νυμφών και τροφών του Δία. Λέει επίσης ότι στην πόλη Ιστοίς (Histoe), την οποία ίδρυσε ο Νικόστρατος και οι άνθρωποί του, ο λιμένας και η ευρύτερη περιοχή έφεραν την ονομασία Κυνόσουρα χάρη σ᾽ εκείνη. Αυτή συγκαταλεγόταν στους Κουρήτες, άγρυπνους φύλακες του Δία. Άλλοι υποστηρίζουν ότι οι Νύμφες Ελίκη και Κυνόσουρα ανέθρεψαν τον Δία και σε αναγνώριση της προσφοράς τους καταστερίσθηκαν, αποκαλούμενες αμφότερες, Αρκούδες. Εμείς τις ονομάζουμε Βορείους (septentriōnēs).

Ωστόσο είχε ειπωθεί από πολλούς ότι η Μεγάλη Άρκτος μοιάζει με κάρο και οι Έλληνες κάνουν λόγο για Άμαξα. Ο λόγος για τις παραλλαγές αυτές μας παρέχεται: Αυτοί οι οποίοι αρχικά παρατήρησαν τ᾽ άστρα και υπέθεσαν ότι ανήκαν σε διάφορους αστερισμούς, αποκάλεσαν την ομάδα αυτή όχι Αρκούδα αλλά κάρο, καθώς δύο από τα επτά άστρα τα οποία έμοιαζαν ισομεγέθη και πλησιέστερα μεταξύ τους θεωρήθηκαν βόδια και τα υπόλοιπα πέντε σχημάτιζαν κάρο. Έτσι, το σημείο πλησίον του σχηματισμού αυτού ήθελαν να το αποκαλούν Βοώτη. Πράγματι, ο Άρατος υποστηρίζει ότι ούτε ο Βοώτης μήτε η Άμαξα οφείλουν τα ονόματά τους στα παραπάνω, αλλά επειδή η Άρκτος, ομοιάζουσα με τροχήλατο κάρο περιφέρεται γύρω από τον πόλο που ονομάζεται Βόρειος και ο Βοώτης λέγεται ότι την οδηγούσε. Στο συλλογισμό του αυτό φαίνεται να κάνει σημαντικό λάθος, καθώς αργότερα όπως αναφέρει ο Παρμενίσκος επικαλούμενος κάποιους αστρονόμους, τα άστρα που εμπλέκονταν στον σχηματισμό του αστερισμού της Άρκτου ήσαν εικοσιπέντε και όχι επτά. Κι έτσι, αυτός που προηγουμένως οδηγούσε την άμαξα και αποκαλούνταν Βοώτης, τώρα ονομαζόταν Αρκτοφύλαξ (φύλακας της Άρκτου) και αυτή (ή άλλοτε αποκαλούμενη Άμαξα) κατά του Ομηρικούς χρόνους ονομαζόταν Άρκτος. Για τους Βορείους (septentriōnēs) ο Όμηρος λέει ότι έφεραν και τα δύο ονόματα της Αρκούδας και της Άμαξας· πουθενά δεν αναφέρεται στον Βοώτη με την ονομασία Ακτοφύλαξ.

Ποικίλες είναι επίσης οι απόψεις για τον λόγο που η Μικρή Άρκτος αποκαλείται Φοινίκη (Phoenice), γιατί αυτοί που την χρησιμοποιούσαν ως πλοηγό τους λέγεται ότι έχαιραν μεγαλύτερης ακρίβειας και προστασίας και γιατί επίσης εφόσον ήταν πιο αξιόπιστη από την Μεγάλη Άρκτο δεν την ακολουθούσαν όλοι. Αυτοί οι άνθρωποι δε μοιάζουν να έχουν αντιληφθεί το λόγο που αποκαλούνταν Φοινίκη. Ο Θαλής ο Μιλήσιος, ο οποίος μελέτησε προσεκτικά αυτά τα θέματα και πρώτος απ᾽ όλους την ονομάτισε Άρκτο, είχε Φοινικική καταγωγή, όπως υποστηρίζει ο Ηρόδοτος. Ως εκ τούτου όλοι εκείνοι στην Πελοπόνησσο χρησιμοποίησαν την Άρκτο (που είχε περιγράψει ο Θαλής)· οι Φοίνικες ναυτικοί παρατηρούσαν ωστόσο το ίδιο άστρο (το οποίο είχε ανακαλυφθεί προγενέστερα του Θαλή) και θεωρούσαν ότι εφόσον το ακολουθούσαν πιστά θα τους κατηύθυνε με ακρίβεια, το ονομάτησαν δε, Φοινίκη, χάριν της καταγωγής του εξευρευνητή της.

∴

πηγή αναφοράς: LOEB Classical Library Harvard University Press

Πηγή: Χείλων