Μιὰ ὡραία πρόταση - ΠΟΝΤΙΑΚΟ ΚΕΝΟΤΑΦΙΟ

29 Απριλίου, 2015 - 6:30

Τοῦ ΞΕΝΟΥ ΞΕΝΙΤΑ

ΣΥΝΑΖΟΝΤΑΙ μὲ στοργὴ τὰ ἱστορικὰ, τὰ λαογραφικὰ, τὰ γλωσσικὰ καὶ τὰ λοιπὰ μνημεῖα πολιτισμοῦ τοῦ Πόντου, ποὺ δημιουργήθηκαν καὶ ἀναπτύχθηκαν στο πέρασμα εἰκοσιπέντε καὶ πλέον αἰώνων. Μὲ τὸ ἔργο αὐτό, ὅσο ἀποθησαυρίστηκε καὶ ὅσο θὰ κατορθωθεῖ νὰ περισωθεῖ, τοποθετεῖται καὶ προσδιορίζεται ἡ ὑπόσταση καὶ ἡ δράση τοῦ λαοῦ μας μέσα σὲ ὁρισμένο χρόνο καὶ συγκεκριμένο γεωγραφικὸ χῶρο. Προσφορὰ χρήσιμη στὴν ἔρευνα τῆς ἐπιστήμης, ὠφέλιμη καὶ πολύτιμη γιὰ τὸ Ἔθνος.

Ναί, ὠφέλιμη καὶ πολύτιμη. Γιατὶ εἶναι γνωστὸ, πὼς ἔθνη καὶ λαοὶ ποὺ δὲν ἔχουν πολιτισμὸ νὰ ἐπιδείξουν, αἰσθάνονται ἐπιτακτικὴ τὴν ἀνάγκη καὶ μὲ κάθε τρόπο προσπαθοῦν νὰ σοφιστοῦν καὶ να δημιουργήσουν -ἀκόμα καὶ μὲ πλαστογραφίες καὶ μὲ πλαστοπροσωπίες- θρύλους, ἱστορία καὶ παραδόσεις γιὰ τὸ παρελθόν, μὲ τὸ σκοπὸ νὰ ἑδραιώσουν τὴ θέση τους μέσα στὸ γεωγραφικὸ χῶρο ποὺ βρίσκονται ἤ καὶ γιὰ ν' ἁπλωθοῦν σὲ χῶρες ποὺ ἐπωφθαλμιοῦν καὶ τολμοῦν νὰ διεκδικοῦν. Ξέρομε δὰ ὅλοι πόσα ἔθνη ἐρίζουν γιὰ τὴν καταγωγὴ τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάντρου καὶ ἄλλων ἐπιφανῶν ἀντρῶν τῆς ἱστορίας.

Ἀποτελεῖ, λοιπόν, ἡ μνήμη καὶ ὁ σεβασμὸς τῶν περασμένων ἐκδηλώσεων τῆς ζωῆς γενικὰ τῶν προγόνων -δίχως ἀρχοντοχωριατισμοὺς- ὅρο βασικὸ καὶ συντελεστὴ κεφαλαιώδη γιὰ τὴν ἐπιβίωση ἑνὸς λαοῦ, γιατὶ κατοχυρώνει τὰ δικαιώματά του στὴ ζωή, φρονηματίζει, καὶ χαράζει εὐδιάκριτα τὸ δρόμο γιὰ τὴ μελλοντικὴ πνευματικὴ καὶ ὑλικὴ πρόοδο καὶ προκοπή, γιὰ τὴν ἀνέλιξή του, γιὰ τὰ πεπρωμένα του.

Οἱ σκέψεις αὐτὲς ποὺ δὲν ἔχουν νὰ διεκδικήσουν καμιὰ πρωτοτυπία μᾶς ἐθέρμαναν καὶ πάλι ἀπ' ἀφορμὴ μιὰ ἐξομολόγηση καὶ συνακόλουθη μιὰ πρόταση ποὺ μᾶς ἐμπιστεύθηκε ὁ φίλος καὶ συμπατριώτης Χαρ. Λ. Ψωμιάδης. Ἄς ἀφουγκραστοῦμε τὸν πόνο του.

Πολὺ ταχτικὰ τὸν ἔβλεπα καὶ τον βλέπω τὸ φίλο καὶ συμπατριώτη. Πνεῦμα ἀνήσυχο. Πάντα κάτι θἄχει νὰ μοῦ πεῖ, ποὺ ν' ἀφορᾶ τὰ κοινὰ τῶν Ποντίων, κάτι ποὺ νὰ θυμίζει τὴ χαμένη Πατρίδα μὲ τὴ ζωή της τὴν ἰδιότυπη, τὴν ἀξέχαστη. Νοσταλγὸς ἀθεράπευτος, πασκίζει νὰ βρεῖ τὴ λύτρωση στὶς ἀναμνήσεις καὶ σὲ ὅ,τι σχετικὸ λέγεται καὶ γράφεται: Σὲ κάθε ἐκδήλωση θεατρικὴ καὶ καλλιτεχνική. Σὲ ὅ,τι νέο καὶ σὲ ὅποια πληροφορία μᾶς φέρνουν, τώρα τελευταῖα, εὐλαβικοὶ προσκυνητές, μακάριοι συμπατριῶτες, ποὺ ἐπισκέπτονται ἀπὸ «τ'ἅγια χώματα»...

Ἀπὸ δυὸ χρόνια, καὶ πιὸ πρὶν ἀκόμα, δὲν τὸν ἀφήνει ἠσυχία μιὰ σκέψη, ἕνας ὁραματισμός, μιὰ ἔμμονη ἰδέα, ὅπως κατάντησε τελευταῖα. τὸν κηνηγάει καὶ στὸν ὕπνο του καὶ στὸ ξύπνιο του. Δὲν ἀποφασίζει καὶ νὰ ἐμπιστευτεῖ τὸ στοχασμό του σὲ κανένα. Δὲν ἔχει τὸν τρόπο καὶ νὰ τὸν ὑλοποιήσει, νὰ τὸν ἐκθέσει, νὰ τὸν παρουσιάσει στὸ κοινό, νὰ ξομολογηθεῖ, νὰ κάμει τήν ἔκκλησή του. Τὸ εἶχε πάντα στὸ νοῦ του -καθὼς μὲ βεβαιώνει- νὰ μοῦ τὸν ἐμπιστευτεῖ τὸν καημό του, νὰ ξαλαφρώσει τὸ βάρος ἀπὸ τὴν ψυχή του. Νὰ μὲ παρακαλέσει ν' ἀναλάβω νὰ γίνω διερμηνέας γιὰ τὸν πόνο του, γιὰ τ' ὄνειρί του μὲ τὰ σχέδια ποὺ κάνει γιὰ τὴν πραγματοποίησή του.

Λοιπόν: Ἡμέρα Σάββατο , 23-2-52, ὥρα 10 τὸ πρωί. Καὶ μάλιστα Ψυχοσάββατο. Νἆναι συμπτωματικὴ ἡ ἡμέρα; Ποιός ξέρει; Τὸν συνάντησα στὸ στέκι του. Κοντὰ στὸν Ἅη-Γιώργη τὸν Καρύτση. Εἴπαμε τὰ συνηθισμένα. Ἔτυχαν καὶ ἄλλοι συμπατριῶτες ἐκεῖ. Λὲς καὶ μὲ καρτεροῦσε αὐτὴ τὴ φορὰ ἐπιτούτω. Παρατάει τοὺς ἄλλους. Μπαίνει στὸ πράτσο μου. Μὲ ὁδηγεῖ καὶ πᾶμε καὶ καθίζομε κοντὰ ἐκεῖ στὸ γαλακτοπωλεῖο, ὁδὸς Πραξιτέλους 5. Δείχνει ταραγμένος. Εἶναι συγκινημένος. Δὲν εἶναι δύσκολο νὰ νοιώσει κανεὶς πὼς σκέψεις πληθωρικὲς συνωθοῦνται στὸ μυαλό του, ποιά πρώτη νὰ βγεῖ, γιὰ ν' ἀποσυμφορηθεῖ ἡ βουρκωμένη ψυχική του διάθεση. Συνέρχεται σὲ λίγο. Καὶ ἀρχίζει. Τὸ ὕφος του ἔχει κάτι τὸ ὑποβλητικό.

- Ὁ παπποῦς μου, λέγει, ὁ πατέρας μου καὶ τὰ δυό μου μικρὰ ἀδελφάκια, πεθάνανε μέσα σ' ἕνα χρόνο στὰ 1917, στὴν ἐξορία, στὴν πατρίδα, καὶ θάφτηκαν ἐκεῖ. Ἤρθαμε ἐδῶ πρὶν ἀπὸ τριάντα χρόνια. Δὲν ἔχω, δυστυχῶς, καὶ καμιά τους φωτογραφία, νὰ βρῶ σ' αὐτὲς κάποια ψυχικὴ ἀνακούφιση. Καὶ εἷμαι, τὸ ξέρεις, φωτογράφος, ποὺ φωτογραφίζω τώρα ὅλον τὸν κόσμο. Κάνομε, βέβαια, σύμφωνα μὲ τὶς παραδόσεις μας, τὰ μνημόσυνά τους. Κ' ἡ μάννα μου, κάθε φορά ποὺ ἔρχεαι ἡ ἐπέτειο τῆς γιορτῆς τους, κάνει φαγητὰ γιὰ τοὺς γέρους, κατὰ τὰ ἔθιμα τῆς πατρίδας καὶ δίνει στοὺς φτωχοὺς, καὶ μοιράζει ζαχαρωτὰ στὰ παιδιὰ τῆς γειτονιᾶς γιὰ τὶς ψυχοῦλες τῶν μικρῶν μου ἀδελφῶν.

» Ὅμως αὐτὰ ὅλα δὲν ἱκανοποιοῦν τὴν ψυχή, δὲ μοῦ χαρίζουν τὴν ποθητὴ λύτρωση. Κι αὐτὸ τὸ νοιώθω περισσότερο, ὅταν τυχαίνω σὲ κηδεία ἐδῶ, ἤ τὰ Ψυχοσάββατα καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅταν πηγαίνουν ὅλοι στὰ νεκροταφεῖα μὲ τὰ λουλούδια τους, κοντὰ στοὺς δικούς τους, σὰ νὰ σμίγουνε μαζί τους, ἀνάβουν τὸ κεράκι τους, καῖνε τὸ λιβάνι τους, κάνουν τὸ τρισάγιό τους!... Τότε εἶναι ποὺ μὲ πιάνει τὸ πικρὸ παράπονο!

Μὲ τὰ τελευταῖα λόγια, λυγάει, ἡ φωνὴ τοῦ φίλου καὶ βλέπω νὰ ὑγραίνονται τὰ μάτια του. Σέβομαι τὴ συγκίνησή του, ποὺ κοντεύει νὰ μὲ συνεπάρει. Σωπαίνομε κ' οἱ δυό. Σὲ λίγο:

- Καλὰ τοῦ λέγω, μὲ τόνο σταθερὸ στὴ φωνή μου, γιὰ νὰ τοῦ δώσω καιρὸ νὰ ἠρεμήσει. Ὅλοι τὰ περάσαμε καὶ ὅλοι μας τὸν ἔχομε καὶ τὸν δοκιμάζομε αὐτὸν τὸν πόνο. Μὰ τί θέλεις νὰ γίνει; Αὐτὴ ἧταν ἡ τύχη μας. Αὐτὰ μᾶς εἶχε γραμμένα ἡ Μοίρα μας...

Ἀναστενάζει συγκρατημένα καὶ σὰν νὰ ξαλάφρωσε κάπως, συνεχίζει ἀργά, ἐλέγχοντας κάθε λόγο ποὺ ξεστομίζει:

- Ναί, σωστά, ἤτανε γραφτό μας.

» Ὅμως στὸ χέρι μας εἶναι, νομίζω, νὰ τὴν ἀναπληρώσομε κάπως αὐτὴ τὴν ἔλλειψη. Ἄκουσε νὰ δεῖς: Ἔγινε ὁ πρῶτος παγκόσμιος πόλεμος. Σκοτώθηκαν ξένοι στρατιωτικοὶ καὶ σὲ ξένες χῶρες. Εἰρήνεψε ὁ κόσμος. Καί κάθε κράτος ἔστειλε καὶ πῆρε μὲ τιμὲς τὰ ὀστᾶ τῶν τέκνων του. Τὸ ἴδιο ἔγινε καὶ μετὰ τὸ δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Κ' ἔρχονται οἱ Ἄγγλοι, οἱ Ἰταλοὶ καὶ οἱ Γερμανοὶ καὶ πάρουν τὰ ὀστᾶ τῶν παιδιῶν τους, ποὺ σκοτώθηκαν ἤ πέθαναν στὴν Ἑλλάδα, γιὰ νὰ τὰ θάψουνε στὴν πατρίδα τους σὲ τιμητικὰ κοινητήρια καὶ μαυσωλεῖα. Ἐμεῖς βέβαια, δὲν μποροῦμε νὰ τὸ κάνομε αὐτό. Δὲν εἶναι τὸ ἴδιο πρᾶμα μ' ἐμᾶς. Μποροῦμε ὄμως νὰ κάνομε κάτι ἄλλο. Κάτι τὸ συμβολικό, ποὺ νὰ συμπληρώνει κάπως τὸ κενὸ.

- Γιά λέγε, πῶς τὸ ἐννοεῖς;

- Ἔχομε στὸν Πόντο ἔξι μητροπολιτικὲς ἐπαρχίες: Τραπεζοῦντος, Ροδοπόλεως, Χαλδείας-Κερασοῦντος, Κολωνίας, Νεοκεσαρείας-Κὀτυώρων καὶ Ἀμασείας. Λοιπόν, ἀπὸ τὸ ἱερὸ τῶν μητροπολιτικῶν ναῶν τῶν ἐπαρχιῶν αὐτῶν νὰ στείλομε νὰ πάρομε ἀπὸ λίγο χῶμα. Νὰ ἀνεγείρομε ἐδῶ, στὴν Ἀθήνα, στο Α' Νεκροταφεῖο, ἕνα κενοτάφιο, ὅπου νὰ ἐναποτεθεῖ τὸ χῶμα αὐτό, ποὺ θὰ συμβολίζει συνολικὰ τὴ γῆ τῆς Πατρίδας, τοῦ Πόντου, ὅπου εἶναι θαμμένοι ἀπὸ αἰῶνες ὅλοι οἱ πρόγονοί μας. Ἔτσι νομίζω πὼς θὰ δοθεῖ κάποια οὐσιαστικὰ ἱκανοποιητικὴ ἀνταπόκριση στὸ ἐσώτερο αἴτημα, κάποια παρήγορη θεραπεία στὸ Παμποντιακό, πιστεύω, παράπονο, ἀπέναντι στὴ σκληρὴ μοίρα μας. Θὰ μποροῦν νὰ προσεύχονται ἐκεῖ, σὰ σὲ προσκύνημα εὐλαβικὸ, οἱ Πόντιοι ὅλης τῆς Ἑλλάδας καὶ οἱ ἀπόδημοι τοῦ ἐξωτερικοῦ. Καὶ κάθε χρόνο, ἕνα ἐτήσιο μνημόσυνο, σὲ ἡμέρα ποὺ θὰ ὡρίσουν οἱ ἁρμόδιοι, ἐκεῖ στὸ κενοτάφιο, θὰ εἶναι ὅ,τι πρέπει καὶ ὅ,τι μᾶς ἐπιβάλλεται νὰ κάμομε, γιὰ νὰ ἁπαλύνει ἡ ταλαιπωρημένη ψυχή μας, γιὰ νὰ βροῦμε τὴν ποθητὴ παρήγορη λύτρωση στὴν ἐκπλήρωση ἑνὸς ἱεροῦ καθήκοντος. Ἄν εἶναι νὰ πραγματοποιηθεῖ παρόμοιο ἕνα ἔργο, διαθέτω, ὡς πρώτη δόση, ἕνα ἑκατομμύριο δραχμὲς καὶ ἕνα ἀσημένιο κιβώτιο, ὅπου θὰ ἐναποτεθεῖ τὸ χῶμα ποὺ θὰ κομιστεῖ ἀπὸ τὴν Πατρίδα.

Τὸν πόνο του μᾶς ἐμπιστεύτηκε ὁ φίλος καὶ συμπατριώτης. Τὶς σκέψεις του καὶ τοὺς στοχασμούς του μᾶς ἀνάπτυξε. Τὸν πλοῦτο τῆς ψυχῆς του μᾶς παρουσίασε, ἁπλὰ καὶ ἀνεπιτήδευτα. Ἀξίζουν, νομίζομε, νὰ προσεχτοῦν καὶ νὰ μελετηθεῖ ἡ πραγματοποίησὴ τους ἀπὸ τὰ Σωματεῖα μας, ἀπὸ τους ἁρμοδίους.

Ἐμεῖς, συμμερίζομαστε τὸν πόνο του, καί, «κατ' ἀρχήν», ἐπιδοκιμάζομε καὶ ἀσπαζόμαστε τὶς ἀπόψεις του. Γι' αὐτὸ καὶ μὲ προθυμία τὶς προσυπογράφομε.

ΞΕΝΟΣ ΞΕΝΙΤΑΣ

Περιοδικό ΤΟ ΠΟΝΤΙΑΚΟ, Μάϊος 1952

Γιὰ τὴν ἀντιγραφή: Ἑλλήνων Φῶς

Το παραπάνω άρθρο μας θύμισε την δική μας τοποθέτηση σε κάποια μάζωξη των συλλόγων της Ν. Ελλάδας στα γραφεία των Αργοναυτών στην Καλλιθέα, χρόνια πολλά πριν. Εκεί λοιπόν βάλαμε την ιδέα για την δημιουργία ενός μεγάλου μνημείου, κάπου στην μέση της απόστασης Αθήνα – Θεσσαλονίκη, στην εθνική οδό. Ένας πυλώνας με τεράστιο ύψος 100 ή ακόμη 200 μέτρα ψηλός, όπου στην κορυφή του θα έκαιγε μόνιμα μια φλόγα. Φλόγα που θα ήταν ευδιάκριτη από μακριά. Θα συμβόλιζε όλα τα παραπάνω, την αλησμόνητη πατρίδα, την άρνηση στην λήθη της γενοκτονίας και του ξεριζωμού, στην ενότητα των (απλών) Ποντίων, την ευθύνη μας για την διατήρηση της ράτσας μας …

update:
Μετά την αναγνώριση της Ποντιακής γενοκτονίας από την Αρμενία, ξαναβάζουμε την ανάρτηση μας με την προσθήκη δύο φωτογραφιών από το μνημείο της Αρμένικης γενοκτονίας στο Γιερεβάν.