ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΥΒΡΕΩΣ

του ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΕΥΣΤΡ. ΝΑΖΛΗ, Υποστρατήγου ΕΛΑΣ ε.α – Πτυχιούχου Νομικής
Αντιπρόεδρος της Ε.Α.Α.Σ./Π. Ν. Έβρου

Στην κοινωνία διαχρονικά, αλλά και στην καθημερινότητά μας, συναντάμε άτομα που έχουν ως χόμπυ, να υβρίζουν, όχι μόνο γενικά και αόριστα, αλλά υβρίζουν όσους δεν συμπαθούν, δεν συντάσσονται με τις απόψεις που διατυπώνουν, δεν συμφωνούν με τις συμπεριφορές τους, ή τολμούν ………………… να τους αμφισβητούν !

Πολλές φορές, απορούμε για την υβριστική τους συμπεριφορά, που δεν δικαιολογείται εκ των περιστάσεων και είναι υπερβάλλουσα αντίδραση σε κάτι ασήμαντο ή σε κάτι που εκείνοι θεωρούν ότι τους θίγει ή τους βλάπτει. Απορούμε συνήθως για την αφύσικη ( ή μήπως φυσιολογική) και υπέρμετρη αντίδρασή τους και επιζητούμε μία εξήγηση απλή ή ακόμη και επιστημονική, για κάτι που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε.

Ανατρέχοντας σε πηγές, διαδικτυακές και άλλες, για να φωτιστεί το θέμα, με έκπληξη διαπίστωσα ότι τα τελευταία χρόνια στην ψυχιατρική επιστήμη και νοσολογία, αναπτύχθηκε μια νέα ψυχιατρική οντότητα που ονομάστηκε «ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΥΒΡΕΩΣ».

Οι αρχαίοι Έλληνες, οι πρόγονοί μας, είχαν προηγηθεί της επιστημονικής αναζήτησης της έννοιας της ύβρεως και της έδωσαν την παρακάτω έννοια. Θεωρούσαν ύβρη, την βίαια, αλαζονική, απρόσεκτη και προσβλητική συμπεριφορά, που ήταν αντίθετη στους φυσικούς και ηθικούς κανόνες και στους νόμους του κράτους. Τότε, αναγκαζόταν να επέμβει η θεά ΑΤΙΣ, που προκαλούσε σύγχυση και θόλωση του νου του υβριστή, που τον οδηγούσε στην Α-νοησία και στην Α-νομία. Αποτέλεσμα ήταν, η άμεση παρέμβαση της θεάς ΝΕΜΕΣΙΣ, που τιμωρούσε τους υπερόπτες υβριστές με πτώση και καταστροφή, ως φυσικό γεγονός μιας αποδοκιμαστέας συμπεριφοράς.

Στις μέρες μας, οι επιστήμονες, ανέλυσαν το «σύνδρομο» της ύβρεως και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οφείλεται σε συμπεριφορικές διαταραχές που προξενούνται από οξύ άγχος (επιβεβαίωσης και αναγνώρισης ; ) που φθείρουν ανεπανόρθωτα την προσωπικότητα.

Παρουσιάζονται λοιπόν τα παρακάτω στοιχεία, σε συνδυασμό με ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας και το άτομο εμφανίζει :

υπερβολική εμπιστοσύνη στην κρίση του, περιφρόνηση των συμβουλών και της κριτικής των άλλων
υπερβολική αυτοπεποίθηση, που φθάνει στα όρια της παντοδυναμίας σε αυτά που μπορεί να πετύχει
απώλεια της επαφής με την πραγματικότητα σε συνδυασμό με σταδιακή απομόνωσή του

Επιδεικνύει το άτομο

υβριστική αδυναμία όταν τα πράγματα πηγαίνουν άσχημα
τάση να μιλά συχνά για τον εαυτό του
πίστη ότι δεν υπόκειται στην κρίση των τετριμμένων(και ατόλμων !) συναδέλφων του
ένα μεγαλείο (στη φαντασία ή στη συμπεριφορά)
μια μεγαλειώδη συναίσθηση για τη σημαντικότητα του εαυτού του π.χ θέλει να αναγνωρίζεται ως ανώτερος χωρίς ανάλογα επιτεύγματα, γνώσεις ή ταλέντα.
παράλογες απαιτήσεις για ιδιαίτερη ευνοϊκή μεταχείριση
τάση για άμεση εκμετάλλευση των άλλων για να πετύχει τους σκοπούς του.
μια αντιδραστική –προκλητική συμπεριφορά όταν δεν είναι στο επίκεντρο της προσοχής

Ο καταλογισμός της ύβρεως μπορεί να συσχετισθεί με την ψυχική κατάσταση του υβριστή, όταν όλοι ξέρουμε ότι τα σύνορα μεταξύ ψυχικής υγείας και ασθενείας είναι δυσδιάκριτα και αλληλοκαλυπτώμενα;

Πολλοί επιστήμονες ισχυρίζονται, ότι η ύβρις δεν μπορεί να καταλογισθεί σε ψυχωσικό ή σχιζοφρενή, γιατί αυτός αρνείται την πραγματικότητα και δημιουργεί ψυχωσικά μια ατομική ψευδαισθησιακή πραγματικότητα, όπου εξιδανικεύεται το μίσος, η καταδίωξη (και πολλές φορές η εκδίκηση). Η ηθική των ορίων και η ηθική της ευθύνης πολλές φορές παρουσιάζουν δυσκολία στην ανάλυσή τους, γιατί χρειάζεται μακροχρόνια, εμπεριστατωμένη και συνεχή μελέτη των δεδομένων.

Αν σύμφωνα με τα ανωτέρω το «σύνδρομο της ύβρεως», θεωρείται ψυχική διαταραχή, ανακύπτει το νομικό ερώτημα – πρόβλημα που πρέπει να απαντηθεί, αν, ο υβριστής έχει ικανότητα καταλογισμού, το οποίο θα αναλυθεί παρακάτω.

Κατά τις διατάξεις του ελληνικού ποινικού κώδικα:

Α) άρθρο 34 «η πράξη δεν καταλογίζεται στον δράστη αν, όταν τη διέπραξε, λόγω νοσηρής διατάραξης των πνευματικών λειτουργιών ή διατάραξης της συνείδησης, δεν είχε την ικανότητα να αντιληφθεί το άδικο της πράξης του ή να ενεργήσει σύμφωνα με την αντίληψή του για το άδικο αυτό»

Β) κατά το άρθρο 36 παράγρ.1, αν εξαιτίας κάποιας από τις ψυχικές καταστάσεις που αναφέρονται στο άρθρο 34, δεν έχει εκλείψει εντελώς μειώθηκε όμως σημαντικά η ικανότητα για καταλογισμό που απαιτείται κατά το άρθρο αυτό, επιβάλλεται ποινή ελαττωμένη.

Στη νομική επιστήμη δέχονται ότι, η ψυχική ζωή του πνευματικά ωρίμου και υγιούς ανθρώπου υπόκειται σε διακυμάνσεις, που καίτοι στηρίζονται σε φυσιολογική βάση, μπορούν να αποκλείσουν την ικανότητα προς καταλογισμό. Οι καταστάσεις που προκαλούν διατάραξη της συνείδησης μπορούν να είναι φυσιολογικές, αλλά και παθολογικές όταν συγχρόνως υπάρχει νοσηρή διατάραξη των πνευματικών λειτουργιών.

Σύμφωνα με το άρθρο 34, οι ψυχικές ορμές και τα πάθη δημιουργούν διαταράξεις της συνείδησης. Οι ψυχικές ορμές αποτελούν απότομη υπερδιέγερση ενός συναισθήματος, όπως του φόβου, της οργής, του μίσους, της εκδίκησης. Αντίθετα τα πάθη παράγονται από την ένταση ενός συναισθήματος ή μιας επιθυμίας, που με την πάροδο του χρόνου δημιουργούν διαταραχή της συνείδησης σε νοσηρή βάση, με εκδηλώσεις υστερίας, σχιζοφρένειας κλπ. που εμφανίζονται είτε σε μικρή, είτε σε μεγάλη διάρκεια.

Ερευνητέο είναι επίσης αν, ο υβριστής δεν παρουσιάζει τίποτε από τα παραπάνω εκτεθέντα νοσηρά φαινόμενα, έχει συναίσθηση των υβριστικών συμπεριφορών του και ο καταλογισμός είναι πλήρης.

Κατά την ταπεινή μου γνώμη η ΥΒΡΙΣ είναι υπέρβαση του μέτρου, γιατί η αισχρολογία ήταν πάντοτε χαρακτηριστικό, μικρών, ταπεινών, ανερμάτιστων αλλά και …… επικινδύνων ατόμων. Οι σοφοί πρόγονοί μας έλεγαν «γλώσσα λανθάνουσα, νουν προδίδει».

Πίσω από υβριστικές συμπεριφορές είναι βέβαιο ότι υποκρύπτονται ψυχολογικά συμπλέγματα, «κουσούρια» όπως τα χαρακτηρίζει ο θυμόσοφος λαός μας.

Οι υβριστές, παρορμητικοί, εκ περιστάσεων ή κατά συνήθεια (μήπως κατ’ επάγγελμα 😉 κατά τη γνώμη μου θέλουν να αποδείξουν ότι διαθέτουν πυγμή και νιώθουν ηδονή, γιατί πιστεύουν ότι αποδεικνύουν με τον τρόπο αυτό την «ανωτερότητά» τους. «Μεθούν» με την ψευδαίσθηση μιας «παντοδυναμίας» και έτσι παίρνουν ……. τον κατήφορο με παρορμητικές και απερίσκεπτες συμπεριφορές και χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα !! Συμπεριφέρονται με απαξίωση, περιφρόνηση, θα έλεγα, γιατί κάποια στιγμή κέρδισαν κάποια αναγνώριση, κάποια «δόξα» και έτσι τα μυαλά τους πήραν αέρα, γιατί πίστεψαν ότι είναι ικανοί να κάνουν τα πάντα.

Η συμπεριφορά των υβριστών βρίσκεται άλλοτε κοντά στις νευρώσεις, άλλοτε (πιο συχνά) κοντά στις ψυχώσεις και άλλοτε κοντά στις διαταραχές του χαρακτήρα όπου εντάσσονται οι ναρκισσιστικές διαταραχές, δηλ. συγκροτούν μεταιχμιακές – μεθοριακές νοσολογικές καταστάσεις. Είναι σίγουρα «ασθενείς» με μεθοριακή διαταραχή, προσαρμοσμένοι στην κοινωνική ζωή, όπου μπορούν να τηρούν τους τύπους, χάρη στη μόνιμη ανάγκη τους να γίνουν αντικείμενο εκτίμησης και θαυμασμού με τη δημιουργία σχέσεων εκμετάλλευσης με τους άλλους. Στις σχέσεις αυτές επενδύεται ένα μεγάλο μέρος της επιθετικότητάς τους. Στις σχέσεις αυτές, στηρίζονται ολοκληρωτικά πάνω στους άλλους, είτε αναμένοντας παθητικά θετικές ικανοποιήσεις, είτε αναπτύσσοντας επιθετικούς τύπους συμπεριφοράς, απ’ όπου απουσιάζουν οι τύψεις, οι αυτομομφές, τα αισθήματα ενοχής και εκφράζονται με θυμό, εχθρότητα, λεκτική βία κ. α.

Σύμφωνα με τα εκτεθέντα, όταν υπερεκτιμάς τις ικανότητες και τη «δύναμή» σου(;) συνήθως συμπεριφέρεσαι με βίαιο, αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο στους άλλους. Τότε γίνεσαι επαγγελματίας υβριστής (πάντα κατά την ταπεινή μου γνώμη) !!

Πιστεύω ότι έχει άμεση σχέση η συμπεριφορά του υβριστή, προς την όλη διαπαιδαγώγηση του και το στενότερο περιβάλλον του.

Υ.Γ Σε άλλη ευκαιρία θα αναλύσουμε την πολιτική ύβρη.

ΠΗΓΕΣ

Ποινικό δίκαιο Η.Γάφου
Εγχειρίδιο ψυχιατρικής ενηλίκων
LEMPERIERE – A. FELINE

Πηγή: Ενωμένη Ρωμηοσύνη