Απομυθοποίηση (Φοίβος Σταυρίδης)

Μία πόρτα, Λάρνακα, Κύπρος

Graffiti

Για να ’σαι αληθινός μες στον καιρό σου
         ρίξε την ποίηση στα σκυλιά
Από τις λέξεις κράτησε μονάχα
         όσες φωτίζουν ώς την άκρη της οργής
Κι αν πούνε πως την ποίηση πρόδωσες
         μη φοβηθείς όσο θα λες αλήθεια.
Αυτός που πνίγεται δεν τραγουδά·
         Ουρλιάζει.

Πρώτη τ’ Απρίλη 1975

Περνά ο κουτσός λαός σου φορτωμένος
         παράσημα
και τα παράσημα δεν χορταίνουνε ψωμί, μονάχα
σημαδεύουν μ’ αίμα και θάνατο τους όπου γης
         μικρούς
τους όπου γης πνιγμένους που ούτε καν
         επιπλέουν.
Τα δεκανίκια τους ξύνουν το χώμα της οργής,
σαν ξυλοκάρφια μπήγονται στη σίγουρη καρδιά μας.

Η γριά γιαγιά μου

Η γριά γιαγιά μου η εκατόχρονη
πια δεν κοιμάται με τα παραμύθια,
ολημερίς κοιτάζει κατά τον βοριά
με ήλιο, με βροχή –πού ’ναι τ’ αδράχτι* της
σε τούτο το τσαντίρι σύνεργο διαβόλου;
Κάθεται και κοιτάζει τα βουνά
με ξεπλυμένα μάτια,
κάθεται κι αφουγκράζεται τη γη, κι ακούει
στη μακρινή αυλή της ξένα βήματα
τον σπόρο να τσακίζουν που τολμά ν’ ανθίσει.

«Θα περιμένω, γιε μου», λέει η γριά γιαγιά μου η
         εκατόχρονη
«να πάω σπίτι μου· εδώ δεν είναι τόπος μου για
         να πεθάνω».
Κι έτσι ως γυρνά και συνεχίζει να κοιτάζει τα
         βουνά
ξέρω πως η γριά γιαγιά μου η εκατόχρονη,
αυτό θα κάνει.

* αδράχτι, το: μεταλλικό ή ξύλινο κυλινδρικό εργαλείο για το γνέσιμο νημάτων

Τα ποιήματα (που προέρχονται από τη συλλογή Απομυθοποίηση, 1978) κινούνται σαφώς στον απόηχο της νέας, σκληρής πραγματικότητας που επέβαλε στην Κύπρο η τουρκική στρατιωτική εισβολή του 1974. Οι τόνοι υψώνονται, η ειρωνεία, έντονη και καυστική, αγγίζει τον σαρκασμό. η λιτότητα και η αφαιρετικότητα του λόγου συμπυκνώνουν το συλλογικό αίσθημα της οδύνης και του σπαραγμού. Αλλά και αναθέτουν στην ποίηση το δύσκολο έργο του «συλλαβισμού» του πόνου και της ψηλάφησης της ανοιχτής πληγής.


Ο Φοίβος Σταυρίδης (Λάρνακα, 1938-2012) σπούδασε φαρμακευτική στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού. Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1958 με διήγημα, όμως επιδόθηκε αργότερα στην ποίηση. Παρά το μικρό σε έκταση ποιητικό του έργο (Ποιήματα, 1972· Απομυθοποίηση, 1978· Τρίτο πρόσωπο, 1992), η λιτότητα, η οικονομία και η ακρίβεια των εκφραστικών μέσων δίνουν μια ποίηση στοχαστική, αφαιρετική και αποφθεγματική, με ευδιάκριτα στοιχεία κοινωνικής κριτικής και διαμαρτυρίας. Συχνή είναι εξάλλου η (άλλοτε έκδηλη και άλλοτε υπόγεια) παρουσία μιας λεπτής ειρωνείας, η οποία απηχεί μια απομυθοποιητική διάθεση. Πολύ αξιόλογη είναι η εν γένει προσφορά του στα κυπριακά γράμματα ως ερευνητή, μελετητή και εκδότη.

Πηγή: Κείμενα Κυπριακής Λογοτεχνίας - Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου
Φωτογραφία: Μία πόρτα, Λάρνακα, Κύπρος