Η Παναγία Φανερωμένη Πύργων Θερμής

Στην τουρκοκρατούμενη πολιτεία των Κυδωνιών (Αϊβαλί) της Μικράς Ασίας, στις 28 Ιουνίου του 1852 αποκαλύφθηκε με θαυμαστό τρόπο η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης. Μία ευσεβής φτωχή κοπέλα, η Ευααγγελινή, ενυπνιάσθηκε επανειλημμένα την Παναγία να της υποδεικνύει κάποιο σημείο στη γη του Αϊβαλιού, όπου υπήρχε κρυμμένη η εικόνα Της...

Η κοπέλα με δισταγμό είχε εμπιστευθεί τη θεία αυτή αποκάλυψη σε ανθρώπους που πίστευε ότι θα την βοηθούσαν. Όμως οι ειρωνείες, ακόμα και οι απειλές τους, δεν την πτόησαν. Παρακίνησε κάποιους πιο έμπιστους Αϊβαλιώτες να ανασκάψουν στο μέρος εκείνο, σ’ έναν κήπο που καθώς λένε τον ονόμαζαν «περιβόλι του Σαλιόκολα» και ήταν κοντά στη γνωστή ενορία της Κάτω Παναγιάς, της Ζωοδόχου Πηγής, σε απόσταση εκατό περίπου μέτρων από την παραλία, τον «Καντηλί γιαλό». Όσο οι εργάτες έσκαβαν και δεν έβρισκαν τίποτα, η αγωνία κορυφωνόταν καθώς και οι επικρίσεις και οι αντιδράσεις. Ώσπου ήρθε η ευλογημένη στιγμή που με τις προσευχές ενός ευλαβέστατου παπά της Αγίας Τριάδας, του παπα-Χαράλαμπου, βρέθηκε η εικόνα! Ο κασμάς κάποιου εργάτη, ονόματι «Γιουργή», χτύπησε σε σταθερό σημείο. Ήταν μια εικόνα μικρών διαστάσεων. Μάλιστα, το τελευταίο χτύπημα άφησε ένα σημάδι πάνω στο πρόσωπο της Παναγίας. Μαζί βρέθηκε και το αγίασμα που εξέβλυσε στο σημείο αυτό. Οι παρευρισκόμενοι χαιρόντουσαν για την εύρεση της εικόνας. Η χαρά ήταν έκδηλη σε όλους. Το Αϊβαλί είχε την ημέρα εκείνη Ανάσταση. Οι άνθρωποι πανηγύριζαν σα να είχαν απελευθερωθεί. Η εικόνα ονομάστηκε «Φανερωμένη», εξαιτίας του πλήθους των θαυμάτων τα οποία η Θεοτόκος πραγματοποίησε, για να ενδυναμωθεί η πίστη των Χριστιανών και να διαλυθούν οι αμφιβολίες των άθεων και αδιάφορων ανθρώπων στους δύσκολους καιρούς της τουρκοκρατίας. Το θαυμαστό αυτό γεγονός απεδείχθη ως πραγματική ευλογία του Θεού για ολόκληρη την Χριστιανοσύνη.

Μετά την ανεύρεση της εικόνας, πλήθος θαυμάτων επακολούθησαν. Για αρκετά χρόνια, άνθρωποι πονεμένοι, άρρωστοι, ακόμα και μουσουλμάνοι, προσερχόντουσαν από κάθε γνωστό μέρος στο αγίασμα της Παναγίας Φανερωμένης. Άνθρωποι δαιμονισμένοι, σεληνιαζόμενοι, πάσχοντες από διάφορες ασθένειες, τυφλοί, κωφοί, παράλυτοι, άλαλοι, αφού προσκυνούσαν, νήστευαν και παρέμεναν για λίγες ημέρες στο αγίασμα, έβρισκαν τη γιατρειά τους με θαυμαστό τρόπο. Πολλές φορές η εικόνα μεταφερόταν στα σπίτια και στα χωράφια, όπου τελούσαν αγιασμούς, παρακλήσεις ή διάβαζαν ασθενείς. Εύνοια μεγάλη για τους Αϊβαλιώτες, που έβλεπαν να γίνονται θαύματα στον τόπο τους και κόσμος πολύς να επισκέπτεται και να προσκυνάει την εικόνα της Παναγίας. Όλοι ήθελαν να αντλήσουν λίγο νερό από το αβαθές πηγάδι του αγιάσματος και να πάρουν λίγο χώμα από το σημείο που είχαν βρει την εικόνα. Η εικόνα φυλασσόταν στον ενοριακό ναό του Ιερού Νοσοκομείου, τον Άγιο Χαράλαμπο. Η Παναγία η Φανερωμένη έγινε από τότε η προστάτιδα και «Η Βασίλισσα» της πόλεως των Κυδωνιών» μέχρι που ήρθε το πλήρωμα του χρόνου. Το έτος 1922 η πόλη των Κυδωνιών έπρεπε να εκκενωθεί. Οι τούρκοι είχαν κηρύξει ανελέητο διωγμό κατά των Ελλήνων Χριστιανών.

Συγκινητική φιγούρα, η κυρά Αναστασία Μπακλά, η οποία γεννήθηκε την ίδια ημέρα που βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Τώρα γριούλα πλέον, βλέποντας το κακό και τη συμφορά που ερχόταν, κατάλαβε ότι έπρεπε να εγκαταλείψει και εκείνη το Αϊβαλί, την πολιτεία την αγαπημένη όπου είχε ζήσει όλη της τη ζωή. Ως τελευταία επιθυμία της, σ’ αυτό τον τόπο, στη γη την Αιολική, που ποτίζεται για μια ακόμη φορά με το αίμα του Ελληνισμού της Μικρασίας, είναι να πάρει μαζί της την θαυματουργό εικόνα της Παναγίας της Φανερωμένης! Τα βήματά της την οδηγούν στο ναό του Αγίου Χαράλαμπου, όπου φυλασσόταν η εικόνα, την βγάζει με προσοχή από το εικονοστάσι, την αγκαλιάζει δακρυσμένη και την παίρνει μαζί της για να μην πέσει στα χέρια των τούρκων που θα έμπαιναν στο Αϊβαλί. Κρύβει την εικόνα πάνω της και φεύγει για να βρει τους δικούς της, ώστε να φύγουν για το νησί. Η κυρά Αναστασία έφερε την εικόνα στην Θερμή της Λέσβου όπου διέμεινε ως το 1932 που απεβίωσε, αφήνοντας ως ευλογία την εικόνα στους συγγενείς της, αφού διακαής πόθος της ήταν το πότε θα ανοίξουν τα σύνορα για να επιστρέψουν στα σπίτια τους και να ξανατοποθετήσει την εικόνα στο προσκυνητάρι του Άη Χαράλαμπου.

Κατά τον διωγμό του 1922, πολλοί Αϊβαλιώτες εγκαταστάθηκαν στους Πύργους Θερμής της Λέσβου, όπου ζούσαν δύσκολα, κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες στα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς. Μερικές οικογένειες εγκαταστάθηκαν στο ελαιόκτημα πέριξ του εξωκλησιού του Αγίου Παντελεήμονος. Μία εκ των γυναικών που διέμεναν σε μικρά παλιά πυργόσπιτα, οραματίσθηκε μία νεαρή κοπέλα ντυμένη με γαλάζιο φόρεμα να ίπταται ως άγγελος από τις Κυδωνίες και να φανερώνεται στην αυλή ενός πύργου πλησίον του Αγίου Παντελεήμονος, στο σημείο που στα επόμενα χρόνια χτίστηκε το εξωκλήσι της Παναγίας Φανερωμένης! Η κοπέλα αυτή που ήταν η Παναγία, είπε στην γυναίκα που είδε το όραμα: «όπως εγώ σας φύλαγα στο Αϊβαλί, έτσι θα σας φυλάω και εδώ»!

Λίγες ημέρες αργότερα, μία άλλη γυναίκα που διέμενε στον πύργο αυτό (ιδιοκτησίας σήμερα της οικογενείας Βασιλείου Νιάνιου), ονόματι Μαρυγώ, είδε στο ξύπνο της καθώς ατένιζε από το παράθυρο του πύργου προς την παραλία, να βγαίνει από την θάλασσα μία μαυροφόρα γυναίκα κρατώντας στα χέρια της μία εικόνα. Η γυναίκα αυτή βγήκε στη στεριά, κατευθύνθηκε προς τον πύργο και με θαυμαστό τρόπο εναπόθεσε στη βάση ενός δέντρου συκομουριάς εντός της αυλής την εικόνα και εχάθη εμπρός στα μάτια της γυναικός που έκθαμβη παρακολουθούσε το γεγονός!

Στο σημείο εκείνο στους Πύργους Θερμής το έτος 1928, η Μαρία και ο Ευστράτιος Μολυβιάτης, ευσεβείς Χριστιανοί εκ Κυδωνιών που ευλαβούντο την Παναγία Φανερωμένη, όπως και όλοι οι Αϊβαλιώτες, έκτισαν εξωκλήσι που τιμάται στην μνήμη της ευρέσεως της εικόνας στις 28 Ιουνίου του 1852 στις Κυδωνίες. Εντός του ναού βρέθηκε αγίασμα που εκβλύζει ασταμάτητα και μέχρι σήμερα υπάρχει η ωραιοτάτη παράδοση να προσέρχονται κάθε Δευτέρα και πρωτομηνιά ευσεβείς γυναίκες του χωριού, απόγονοι Κυδωνιατών, και να αντλούν αγίασμα που φέρνουν ως ευλογία στα σπίτια τους.

Στις ημέρες μας σύμφωνα με τον θεολόγο κ. Ιωάννη Φουντούλη, υπάρχουν στο ναό τρεις εικόνες της Παναγίας αγνώστου προελεύσεως εκ των οποίων η μία έχει χαραγμένους ρωσικούς χαρακτήρες.

Ο ναός πανηγυρίζει κάθε χρόνο στις 28 Ιουνίου με λαμπρούς εορτασμούς.

Στρατής Ανδριώτης

Πηγή: Πύργοι Θερμής ΛΕΣΒΟΣ