Μια φορά και έναν καιρό...

Κορίτσι που διαβάζει, Ιακωβίδης Γεώργιος (1853-1932)

I

Μια φορά και έναν καιρό -υποτίθεται πως- η «ανθρωπότητα», θα γινόταν «ευρωπαϊκή». Εκείνον τον καιρό (1900) υπήρχαν περίπου 1,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη (εκ των οποίων, το 25% -δηλαδή ένας στους τέσσερις- κατοικούσε στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας).

Μια φορά και έναν καιρό -υποτίθεται πως- η «ανθρωπότητα» (*) εμάχετο για «τον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό». Εκείνον τον καιρό (1950) υπήρχαν περίπου 2,55 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη (εκ των οποίων, το 21% κατοικούσε στην Ευρώπη, ομοίως).

Μια φορά και έναν καιρό -υποτίθεται πως- η «ανθρωπότητα», έφτασε στο «Τέλος της Ιστορίας». Εκείνον τον καιρό (1989-1992) υπήρχαν περίπου 5,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη (εκ των οποίων, το 14% κατοικούσε στην Ευρώπη, ομοίως).

Σήμερα, υπάρχουν 7,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη (εκ των οποίων, το 10% -δηλαδή ένας στους δέκα- κατοικεί στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να αντιπροσωπεύσει περίπου το 7% και την Ευρωζώνη το 4,5% του παγκόσμιου πληθυσμού).

Το 2050 υπολογίζεται πως θα υπάρχουν περί τα 9,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη (εκ των οποίων, το 7,5% περίπου θα κατοικεί στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας).

-----

Ο πληθυσμός της Ευρώπης, ως ποσοστό επί του συνολικού παγκόσμιου πληθυσμού, κορυφώθηκε μεταξύ 1910 και 1920, αγγίζοντας περίπου το 28%.
(*) «Ανθρωπότητα», συνήθιζαν να ονομάζουν οι Δυτικοευρωπαίοι τον εαυτό τους.

II

Μια φορά και έναν καιρό -υποτίθεται πως- υπήρχαν «Δύο Κόσμοι». Ο «Πρώτος Κόσμος» και ο «Δεύτερος Κόσμος». Υπήρχε και ένας «Τρίτος Κόσμος» (*), εξωσυστημικός και πολυχρηστικός, που οι δύο προηγούμενοι τον αντιμετώπιζαν περίπου σαν να ήταν, κάτι μεταξύ playground, battleground και χωματερή - όπως περίπου, δηλαδή, αντιμετωπίζουν διαχρονικά διάφοροι Ευρωπαίοι τα Βαλκάνια (Άγγλοι, Γάλλοι, Γερμανοί και Ρώσοι).

Το 1991 μας «τελείωσε» ο Δεύτερος Κόσμος (ως διακριτή ιδεολογική δομή η οποία είχε νόημα και αποκτούσε τα περιεχόμενα της στα πλαίσια ενός διεθνούς συστήματος το οποίο δεν υπάρχει πια - οι χώρες που αποτελούσαν τμήμα του εξακολουθούν φυσικά να υφίστανται, οι περισσότερες). Και μαζί με τον Δεύτερο, μας «τέλειωσε» και ο Τρίτος Κόσμος (ομοίως). Την περίοδο που διανύουμε συνειδητοποιούμε πως έχει «τελειώσει» και ο Πρώτος Κόσμος (ομοίως).

Ο «Δεύτερος Κόσμος» αποτέλεσε στήριγμα και σταθεροποιητικό παράγοντα του «Πρώτου Κόσμου» (παρά την -υποτιθέμενη- υπαρξιακή τους διαμάχη). Ο Δεύτερος Κόσμος, σε ότι αφορά το εξωτερικό του, δεν κατέρρευσε λόγω του Πρώτου Κόσμου, αλλά λόγω των πιέσεων από τον Τρίτο. Όλα ξεκίνησαν περίπου τη δεκαετία 60'-70'. Δύο δεκαετίες μετά, φανερώθηκε η «κατάρρευση» του Δεύτερου Κόσμου. Δύο δεκαετίες μετά από τον Δεύτερο, φανερώθηκε η «κατάρρευση» του Πρώτου Κόσμου.

Η «πτώση» του Δεύτερου Κόσμου σηματοδότησε την «πτώση» του Πρώτου Κόσμου (ως διακριτή ιδεολογική δομή η οποία είχε νόημα και αποκτούσε τα περιεχόμενα της στα πλαίσια ενός διεθνούς συστήματος το οποίο δεν υπάρχει πια - οι χώρες που αποτελούσαν τμήμα του εξακολουθούν φυσικά να υφίστανται).

-----

Τον όρο «Τρίτος Κόσμος» ("Tiers Monde") τον εισήγαγε ο Γάλλος δημογράφος, ανθρωπολόγος, οικονομολόγος Alfred Sauvy τη δεκαετία του 1950.

Ο Alfred Sauvy θεωρούσε το ζήτημα του «υπερπληθυσμού» εσφαλμένο και τάχθηκε κατά των πολιτικών πληθυσμιακού ελέγχου σε παγκόσμια κλίμακα (global population control), οι οποίες εν πολλοίς επιβλήθηκαν. ''He suggested examining countries on a case-by-case basis to see whether they lack the raw materials and natural resources that can support a larger population. Otherwise, he thought that we run the risk of underpopulating a country that could support a much larger population''.

Για να αντιληφθείτε τον ευρωκεντρισμό και τη δυσλειτουργικότητα του όρου «Τρίτος Κόσμος», ακόμα και κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, σκεφτείτε το εξής. Ο όρος ''Tiers Monde'' είναι επηρεασμένος από την προ-επαναστατική Γαλλία και την αντίθεση προς τους ευγενείς (πρώτη τάξη) και τους ιερείς (δεύτερη τάξη). Και όμως σε ένα τόσο εξόφθαλμα ευρωκεντρικό νοητικό σχήμα -το οποίο ουσιαστικά μεταφέρει τη Γαλλική Επανάσταση σε παγκόσμια κλίμακα- εδραιώθηκαν συνειδήσεις, ταυτότητες και διαμορφώθηκε «κοινή γνώμη» για τουλάχιστον μισό αιώνα. Ακόμα εξακολουθεί αυτό να συμβαίνει.

(*) Τις ορολογίες τις χρησιμοποίησα -χάριν ευκολίας- καθώς δεν ανταποκρίνονται στο σήμερα, αποτελούν προϊόντα περασμένου διεθνούς συστήματος, αλλά συνεχίζουν να κυριαρχούν στην «κοινή γνώμη» για διάφορους λόγους (συνήθειας, αυτοκατανόησης/προσδιορισμού, ταυτότητας, πολεμικής, προπαγάνδας, ιδεολογικής ανυπαρξίας κ.λπ).

Πηγή: Δ`~. Κοσμοϊδιογλωσσία