Νίκος Καζαντζάκης «Θαρρώ δεν είμαι παρά τούτο: μια απροσκύνητη ψυχή»

Η ζωή του

«Και ποια είναι η πιο αψηλή εντολή; Ν’ αρνηθείς όλες τις παρηγοριές -θεούς, πατρίδες, ηθικές, αλήθειες- ν’ απομείνεις μόνος και ν’ αρχίσεις να πλάθεις εσύ, με μοναχά τη δύναμή σου, έναν κόσμο που να μην ντροπιάζει την καρδιά σου. Ποια ‘ναι η πιο αντρίκια χαρά; Ν’ αναλαβαίνεις την πάσα ευθύνη».

Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1883 στο Ηράκλειο, ημέρα Παρασκευή, των ψυχών, και όλοι είπαν ότι θα γινόταν δεσπότης. Ο πατέρας του, Μιχάλης, με καταγωγή από τους Βαρβάρους, ήταν έμπορος γεωργικών προϊόντων και αργότερα έμελλε να γίνει μία από τις πηγές έμπνευσης για τον Καπετάν Μιχάλη, στο ομώνυμο μυθιστόρημα του γιου του.

Μεγάλωσε σ’ ένα περιβάλλον αυστηρά θρησκευτικό και υπερπατριωτικό, με το όραμα της απελευθέρωσης της Κρήτης από τους Τούρκους. Η αναζήτηση του νοήματος της ζωής ήταν η δική του εσωτερική επανάσταση στο κατεστημένο. «.Να διαταράξω την τάξη, να συντρίψω το πρωτόκολλο, να ξεστρατίσω από τους προγόνους. Να αλητεύσω στ’ απαγορευμένα, στις αγέρωχες κι επικίνδυνες περιοχές του αβέβαιου. Να δεχτώ ατάραχος -ακόμη περισσότερο: σαν ευλογία- την κατάρα του πατέρα και της μάνας. Να έχω το θάρρος να είμαι μόνος».

Τελειώνοντας το γυμνάσιο εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, το 1902, για να σπουδάσει νομικά. Αποφοίτησε με άριστα και συνέχισε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στο Παρίσι, όπου και συνάντησε τον έναν από τους τρεις «μεγάλους δασκάλους» του, τον Henri Bergson -οι άλλοι δύο ήταν ο Όμηρος και ο Dante. Ο Bergson τού ενέπνευσε το όραμα της προσωπικής λύτρωσης του ανθρώπου από τα δεσμά και τα «πρέπει» χωρίς την αναμονή μιας μεταθανάτιας δικαίωσης. «Σωτηρία δεν υπάρχει», έλεγε. «Οι άνθρωποι, ο καθένας χωριστά, λυτρώνουν το θεό τους, γίνονται Σωτήρες του Θεού. Είσαι ελεύθερος άνθρωπος, όχι μισθοφόρος. Να παλεύεις χωρίς να καταδέχεσαι να ζητάς ανταμοιβή, αυτό είναι η αληθινή ελευθερία».

Ο Νίκος Καζαντζάκης ταξίδεψε όσο λίγοι άνθρωποι. Έκανε πολύμηνα ταξίδια στη Ρωσία, την Ιαπωνία, την Κίνα, την Αίγυπτο, την Ελβετία, την Ιταλία και την Ισπανία, όπου παρακολούθησε τον εμφύλιο πόλεμο ως ανταποκριτής της «Καθημερινής», και έζησε μεγάλα διαστήματα της ζωής του στη Βιέννη, το Βερολίνο, το Λονδίνο, το Παρίσι, τη γαλλική Antibes. Εμπνεύστηκε από τα ταξίδια του, κατέγραψε τις εμπειρίες του, έγινε πολίτης του κόσμου. Ωστόσο, όπως συνήθιζε να λέει, «όπου πάω κρατώ πάντα ανάμεσα στα δόντια μου, σα φύλλο δάφνης, την Ελλάδα».

Υπήρξε ένας μεγάλος στοχαστής του καιρού του. Τίποτα δεν τον ικανοποιούσε. Βρισκόταν σε συνεχή αναζήτηση. Εργαζόταν ακατάπαυστα, μέρα και νύχτα, γράφοντας και ξαναγράφοντας, μεταφράζοντας, μελετώντας. Για μεγάλα διαστήματα απομονωνόταν για να εργαστεί -συχνά στο Άγιον Όρος, που το επισκέφθηκε για πρώτη φορά το 1914 με τον Άγγελο Σικελιανό όταν ονειρεύονταν να δημιουργήσουν μια καινούργια θρησκεία, σ’ ένα αγρόκτημα στην Τσεχοσλοβακία, στην Πομπηία ή την Αίγινα, όπου απέκτησε για πρώτη φορά μια σταθερή κατοικία. Πίστευε πάντα πως «μια από τις πιο νόμιμες χαρές του ανθρώπου είναι να μοχτάει και να βλέπει πως ο μόχτος του φέρνει καρπό».

Ήταν βαθύτατα πολιτικοποιημένος. Λάτρης του οράματος της Μεγάλης Ελλάδας, συνεργάστηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο έως την Μικρασιατική Καταστροφή. Εκεί, τον θεώρησε υπεύθυνο και απογοητευμένος αποσύρθηκε. Το 1922 ασπάστηκε τον σοσιαλισμό και ίδρυσε την πρώτη «Πολιτική Σοσιαλιστική Ομάδα» στο Ηράκλειο, με έμβλημα το τρίπτυχο Ελευθερία – Δημοκρατία – Σοσιαλισμός. Έκανε επανειλημμένα ταξίδια στη Σοβιετική Ένωση, σκέφτηκε να εγκατασταθεί μόνιμα εκεί, έγραψε σενάρια για τη Ρωσική Επανάσταση και τον Λένιν, και αντιμετώπισε δίωξη στην Αθήνα ως οργανωτής, με τον Δημήτρη Γληνό, και κεντρικός ομιλητής, με τον Παναϊτ Ιστράτι, σε μια μεγάλη συγκέντρωση για το σοβιετικό πείραμα. Αργότερα, μετά την Απελευθέρωση, θα ηγηθεί ενός μικρού κόμματος με τη φιλοδοξία να ενώσει όλες τις ομάδες της μη κομμουνιστικής Αριστεράς, με την οποία βρισκόταν ήδη σε ρήξη. Οι συνεντεύξεις που ως δημοσιογράφος πήρε από τον Ισπανό δικτάτορα Πρίμο ντε Ριβέρα και τον Ιταλό Μπενίτο Μουσολίνι, το 1926, και από τον στρατηγό Φράνκο στη διάρκεια του ισπανικού εμφύλιου πολέμου, έγιναν αιτία να αντιμετωπίσει επικρίσεις.

Σημαντικό ρόλο στη ζωή του έπαιξαν και οι γυναίκες. Παντρεύτηκε δύο φορές -το 1911 με την Γαλάτεια Αλεξίου, Ηρακλειώτισσα διανοούμενη που διατήρησε το επώνυμο Καζαντζάκη και μετά το διαζύγιό τους, και το 1945 με την Ελένη Σαμίου, πιστή σύντροφό του στα ταξίδια και τις πνευματικές αναζητήσεις από το 1924, όταν γνωρίστηκαν για πρώτη φορά στην Αθήνα, σ’ ένα διάλειμμα των συνεχών μετακινήσεών του στον κόσμο. Ήταν άνθρωπος ανήσυχος, ανικανοποίητος, ιδιόρρυθμος.

Το 1952 μια μόλυνση στο μάτι τον υποχρέωσε να νοσηλευτεί για μεγάλο διάστημα στην Ολλανδία και το Παρίσι, χωρίς ωστόσο αποτέλεσμα. Η μόλυνση ήταν προχωρημένη, με αποτέλεσμα να χάσει τελικά την όραση από το δεξί του μάτι.

Την ίδια εποχή, η Ορθόδοξη Εκκλησία επιχειρεί τη δίωξή του για ιεροσυλία επικαλούμενη ορισμένες σελίδες του Καπετάν Μιχάλη και ολόκληρο τον Τελευταίο Πειρασμό. Ο ίδιος, απαντώντας στην απειλή, γράφει στους ιεράρχες: «Μου δώσατε μία κατάρα, Άγιοι πατέρες, σας δίνω και εγώ μία ευχή: σας εύχομαι να ‘ναι η συνείδησή σας τόσο καθαρή όσο είναι η δική μου και να ‘στε ηθικοί και θρήσκοι όσο είμαι εγώ». Ανάλογη ήταν η απάντησή του και προς το Βατικανό, το οποίο ενέγραψε τον Τελευταίο Πειρασμό στον Κατάλογο Απαγορευμένων Βιβλίων: «Ad tuum, Domine, tribunal appello». «Στο δικαστήριό Σου, Κύριε, ασκώ έφεση». Τελικά, με παρέμβαση του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα που είχε δηλώσει ότι τα έργα του συγγραφέα κοσμούν την πατριαρχική βιβλιοθήκη, η Εκκλησία δεν θα προχωρήσει στον αφορισμό.

Ο Νίκος Καζαντζάκης βραβεύτηκε πολλές φορές με ελληνικά και διεθνή βραβεία για το μεγάλο συγγραφικό του έργο και τη δημόσια δράση του. Το 1946 η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών τον πρότεινε για το βραβείο Νόμπελ μαζί με τον Άγγελο Σικελιανό. Και το 1956, προσωπικά υποψήφιος αυτή τη φορά, θα χάσει το Νόμπελ την τελευταία στιγμή, ύστερα και από παρεμβάσεις αθηναϊκών κύκλων που τον αντιμετώπιζαν σαν πολιτικά ακραίο και ηθικά επικίνδυνο.

Πέθανε στις 26 Οκτωβρίου 1957, σε ηλικία 74 ετών, στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Αθήνα, αλλά η Εκκλησία της Ελλάδος αρνήθηκε να την εκθέσει σε λαϊκό προσκύνημα. Το προσκύνημα έγινε, τελικά, στον μητροπολιτικό ναό του Ηρακλείου. Δεν εψάλη νεκρώσιμος ακολουθία, αλλά πλήθος κόσμου ακολούθησε τον νεκρό στην ταφή του, στα ενετικά τείχη της πόλης. Αργότερα, στον τάφο του θα χαραχθεί η επιγραφή που ο ίδιος είχε επιλέξει: «Δεν ελπίζω τίποτα. Δεν φοβούμαι τίποτα. Είμαι ελεύθερος».

Το έργο του

Η εργογραφία αυτή του Νίκου Καζαντζάκη, όπως την έχει συγκεντρώσει το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, αναφέρεται στις πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις των αντίστοιχων έργων του.

Πεζογραφία

• Όφις και Κρίνο, Αθήνα, 1906 (με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβανή)
• Τόντα Ράμπα, Αθήνα, Δίφρος, 1956 (μετάφραση από τη γαλλική έκδοση του 1931, Γιάννης Μαγκλής)
• Le jardin des Rochers, 1939 (και σε μετάφραση Παντελή Πρεβελάκη με τίτλο Ο Βραχόκηπος, Αθήνα, Εστία, 1960)
• Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, Αθήνα, Δημητράκος, 1946
• Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Αθήνα, Δίφρος, 1954
• Οι Αδερφοφάδες, Αθήνα, 1963
• Ο Καπετάν Μιχάλης, Αθήνα, Μαυρίδης, 1953
• Ο τελευταίος πειρασμός, Αθήνα, Δίφρος, 1955
• Ο Φτωχούλης του Θεού, Αθήνα, Δίφρος, 1957
• Αναφορά στον Γκρέκο, Αθήνα, χ.ε., 1961

Δοκίμια

• Ο Φρειδερίκος Νίτσε εν τη Φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείας, Ηράκλειο, Στ. Μ. Αλεξίου, 1909
• H. Bergson, Αθήνα, τυπ. Μαίσνερ και Καργαδούρη, 1912
• Salvatores Dei – Ασκητική, Αθήνα, 1927
• Ιστορία της Ρώσικης λογοτεχνίας Α΄, Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1930
• Ιστορία της Ρώσικης λογοτεχνίας Β΄, Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1930
• Συμπόσιο, Αθήνα, Ελένη Καζαντζάκη, 1971

Θέατρο

• Ο Πρωτομάστορας, Αθήνα, έκδοση των Παναθηναίων, 1910 (με το ψευδώνυμο Πέτρος Ψηλορείτης)
• Νικηφόρος Φωκάς, Αθήνα, Στοχαστής, 1927
• Χριστός, Αθήνα, Στοχαστής, 1928
• Οδυσσέας, Αθήνα, Στοχαστής, 1928
• Νικηφόρος Φωκάς, Αθήνα, Πυρσός, 1939
• Μέλισσα, Αθήνα, 1939 (ανατύπωση από τη Νέα Εστία)
• Ιουλιανός, Αθήνα, Ο Πιγκουίνος, 1945
• Ο Καποδίστριας, Αθήνα, Νικ. Αλικιώτης, 1946
• Σόδομα και Γόμορρα, Αθήνα, 1949 (ανάτυπο από τη Νέα Εστία)

Ταξιδιωτική λογοτεχνία

• Τι είδα στη Ρουσία Α΄, Αθήνα, Στοχαστής, 1928
• Τι είδα στη Ρουσία Β΄ – Γ΄, Αθήνα, Στοχαστής, 1928
• Ταξιδεύοντας Α΄. Ισπανία, Αθήνα, Πυρσός, 1956
• Ταξιδεύοντας Β΄. Ιαπωνία – Κίνα, Αθήνα, Πυρσός, 1938
• Ταξιδεύοντας Γ΄. Αγγλία, Αθήνα, Πυρσός, 1941
• Ταξιδεύοντας. Ισπανία, Ιταλία, Αίγυπτος, Σινά, Αλεξάνδρεια, εκδ. βιβλιοπωλείου Σεράπειον, 1927
• Ταξιδεύοντας. Ιταλία, Αίγυπτος, Σινά, Ιερουσαλήμ, Κύπρος, Αθήνα, O Μοριάς, 1961

Ποίηση

• Οδύσσεια, Αθήνα, Πυρσός, 1938
• Τερτσίνες, Αθήνα, 1960

Αλληλογραφία

• Επιστολές προς τη Γαλάτεια, Αθήνα, Δίφρος, 1958
• Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη, Αθήνα, Ελένη Καζαντζάκη, 1984
• Ανέκδοτες επιστολές Καζαντζάκη – Από τα νεανικά έως τα ώριμά του χρόνια (1902 – 1956), Με πρόλογο και σχόλια του Μηνά Δημάκη, Αθήνα, έκδοση του Μουσείου Νίκου Καζαντζάκη, 1979
• Το χρονικό μιας δημιουργίας – Ανέκδοτη αλληλογραφία Καζαντζάκη – Μαρτινού, Επιμέλεια Γιώργος Ανεμογιάννης, Βάρβαροι Κρήτης, έκδοση μουσείου Νίκου Καζαντζάκη, 1986

Παιδική λογοτεχνία

• Μέγας Αλέξανδρος, Αθήνα, Ελένη Καζαντζάκη, 1979
• Στα παλάτια της Κνωσού, Αθήνα, Ελένη Καζαντζάκη, 1981

Μεταφράσεις

• William James, Η θεωρία της Συγκινήσεως, Αθήνα, Φέξης, 1911
• Φρειδερίκου Νίτσε, Η γέννησις της τραγωδίας, Αθήνα, Φέξης, 1912
• Φρειδερίκου Νίτσε, Τάδε έφη Ζαρατούστρας, Αθήνα, Φέξης, 1913
• T. P. Eckermann, Συνομιλίαι Έκκερμανν με τον Γκαίτε, Αθήνα, Φέξης, 1913
• C. A. Laisant, Η Αγωγή επί τη βάσει της επιστήμης, Αθήνα, Φέξης, 1913
• Μ. Μαίτερλιγκ, Ο θησαυρός των ταπεινών, Αθήνα, Φέξης, 1913
• Ch. Darwin, Περί της γενέσεως των ειδών, Αθήνα, Φέξης, 1915
• Louis Bόchner, Δύναμις και Ύλη, Αθήνα, Φέξης, 1915
• H. Bergson, Το γέλιο, Αθήνα, Φέξης, 1915
• Νικολό Μακιαβέλλι, Ο Ηγεμόνας, Αθήνα, Γαλαξίας, 1961
• Johanes Joergensen, Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης, Αθήνα, 1951
• Πλάτων, Αλκιβιάδης δεύτερος, Αθήνα, Φέξης, 1912
• Πλάτων, Ίων, Μίνως, Δημόδοκος, Σίσυφος, Κλειτοφών, Αθήνα, Φέξης, χ.χ.
• Όμηρος, Ιλιάδα, Αθήνα, 1955 (μετάφραση Ν. Καζαντζάκη – Ι. Θ. Κακριδή)
• Όμηρος, Οδύσσεια, Αθήνα, 1965 (μετάφραση Ν. Καζαντζάκη – Ι. Θ. Κακριδή)
• Δάντης, Η θεία Κωμωδία, Αθήνα, Κύκλος, 1934

Διασκευές

• Ιούλιος Βερν, Οι πειραταί του Αιγαίου, Αθήνα, Δημητράκος, 1931
• Ιούλιος Βερν, Περιπέτειες Κινέζου στην Κίνα, Αθήνα, Δημητράκος, 1931
• Ιούλιος Βερν, Η χώρα των αδαμάντων, Αθήνα, Δημητράκος, 1931
• Ιούλιος Βερν, Ο γύρος του κόσμου εις 80 μέρες, Αθήνα, Δημητράκος, 1931
• Ιούλιος Βερν, Η πλωτή πολιτεία, Αθήνα, Δημητράκος, 1942
• Ιούλιος Βερν, Από τον Καύκασο στο Πεκίνο, Αθήνα, Δημητράκος, 1942
• Ιούλιος Βερν, Μιχαήλ Στρογκώφ, Αθήνα, Δημητράκος, 1942
• Ιούλιος Βερν, Ροβήρος ο κατακτητής, Αθήνα, Δημητράκος, 1943
• Μπούλβερ – Λύττων, Οι τελευταίες ημέρες της Πομπηίας, Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1933
• Μαίην Ρυντ, Οι νέοι Ροβινσώνες, Αθήνα, Νίκας και Σία, χ.χ.
• Μπήτσερ Στόου, Το καλύβι του Μπαρμπα Θωμά, Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 193;
• Μπόνσελς, Μάγια η Μέλισσα, Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1931/li>
• Ντίκενς, Όλιβερ Τουίστ, Αθήνα, Ελευθερουδάκης, [1933]
• Ντωντέ, Το μικρούλικο, Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 193;
• Σουίφτ, Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ, Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 193;
• Γκοπάλ – Μουκέρι, Ο ελέφας Καρί, Αθήνα, Ελευθερουδάκης [1931]

Συγκεντρωτικές εκδόσεις

• Θέατρο – Τραγωδίες με βυζαντινά θέματα, Αθήνα, Δίφρος, 1956
• Θέατρο – Τραγωδίες με διάφορα θέματα, Αθήνα, Δίφρος, 1956
• Ανέκδοτες επιστολές – Ο Νίκος Καζαντζάκης γράφει., Επιμέλεια – Εισαγωγή – Σχόλια Θανάσης Παπαθανασόπουλος, Βάρβαροι Ηρακλείου, έκδοση ιδρύματος Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη, χ.χ.

Ο Καζαντζάκης στη μουσική

• Μανώλη Καλομοίρη, Ο Πρωτομάστορας, όπερα (ή «μουσική τραγωδία») σε δύο μέρη και ένα ιντερλούδιο, για τενόρο, δύο σοπράνο, άλτο, βαρύτονο και μπάσο, ορχήστρα, δύο μικτές χορωδίες και μπαλέτο, 1915 / 1929 / 1940, βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Νίκου Καζαντζάκη
• Μίκη Θεοδωράκη, Ζορμπάς, το μουσικό θέμα από την ταινία Alexis Zorbas του Μιχάλη Κακογιάννη, 1964
• Μίκη Θεοδωράκη, Αλέξης Ζορμπάς, μπαλέτο – σουίτα σε 23 σκηνές για μετζοσοπράνο, μικτή χορωδία, δύο μπουζούκια, δύο κλαρινέτα και συμφωνική ορχήστρα, 1988, πρώτη παρουσίαση στην Αρένα της Βερόνας, Ιταλία
• Μάνου Χατζηδάκι, Ο Καπετάν Μιχάλης (Έργο 24), μουσική και τραγούδια για τη θεατρική διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη που ανέβηκε από το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο σε διασκευή Κώστα Κοτζιά – Γεράσιμου Σταύρου και σκηνοθεσία Μάνου Κατράκη

Ο Καζαντζάκης στον κινηματογράφο

• Celui qui doit mourir (1957)
  Το 1955 ο Νίκος Καζαντζάκης συνεργάζεται με τον Jules Dassin στο σενάριο μιας κινηματογραφικής μεταφοράς του μυθιστορήματός του Ο Χριστός ξανασταυρώνεται. Η κινηματογραφική αυτή διασκευή θα ολοκληρωθεί το 1956 και θα κυκλοφορήσει το 1957 υπό τον τίτλο Celui qui doit mourir (Αυτός που πρέπει να πεθάνει). O Νίκος Καζαντζάκης θα παρευρεθεί στην πρώτη προβολή της ταινίας, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών.

  Σκηνοθεσία: Jules Dassin
  Σενάριο: Ben Barzman, Jules Dassin, Νίκος Καζαντζάκης
  Διάλογοι: Andre Obey
  Παραγωγή: Indusfilms (Paris), Prima Films, Cinetel, Filmsonor, Da Ma Produzione (Roma)
  Παραγωγός: Henri Berard
  Διεύθυνση παραγωγής: Wilhelmine Berard, Yves Laplanche
  Διεύθυνση φωτογραφίας: Jacques Natteau, Gibert Chain
  Καλλιτεχνική διεύθυνση και σκηνογραφία: Max Douy
  Μουσική: Georges Auric
  Κοστούμια: Christiane Coste
  Ηθοποιοί: Μελίνα Μερκούρη, Jean Servais, Pierre Vaneck, Nicole Berger, Fernand Ledoux, Gregoire Aslan, Gert Frobe, Maurice Ronet, Roger Hanin, Carl Mohner, Teddy Bilis, Rene Lefevre, Lucien Raimbourg, Joseph Dassin, Δήμος Σταρένιος, Άννα Αρμάου
  Διάρκεια: 122′

• Alexis Zorbas (1964)
  Η ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη Alexis Zorbas, γνωστότερη ως Zorba the Greek, γυρίστηκε το 1964 με βάση το μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά. Έκανε πρεμιέρα στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου και τον Απρίλιο του επομένου βρέθηκε να διαγωνίζεται στα Όσκαρ. Υποψήφια για 7 βραβεία της Ακαδημίας, μεταξύ των οποίων και τα βραβεία καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, πρώτου ανδρικού ρόλου και διασκευασμένου σεναρίου, θα αποσπάσει τελικά τρία: Δεύτερου γυναικείου ρόλου για τη Ρωσίδα Lila Kedrova, διεύθυνσης φωτογραφίας για τον Walter Lassally και καλλιτεχνικής διεύθυνσης για τον Βασίλη Φωτόπουλο.

  Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης
  Σενάριο: Μιχάλης Κακογιάννης (βασισμένο στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά)
  Παραγωγή: Μιχάλης Κακογιάννης, Anthony Quinn
  Διεύθυνση φωτογραφίας: Walter Lassally
  Καλλιτεχνική διεύθυνση: Βασίλης Φωτόπουλος
  Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
  Ηθοποιοί: Anthony Quinn, Alan Bates, Ειρήνη Παππά, Lila Kedrova, Pia Lindstrom, Σωτήρης Μουστάκας, Άννα Κυριακού
  Διάρκεια: 142′

• The Last Temptation of Christ (1988)
  Ο Martin Scorsese ήρθε σε επαφή με τον Τελευταίο Πειρασμό του Νίκου Καζαντζάκη όταν η ηθοποιός Barbara Hersley, συνεργάτριά του σε προηγούμενη ταινία, του έδωσε το βιβλίο στη διάρκεια των γυρισμάτων. Ο κατά Scorsese Τελευταίος Πειρασμός του Χριστού κυκλοφόρησε το 1988 και την ίδια χρονιά ήταν υποψήφιος για το Όσκαρ σκηνοθεσίας. Η υποδοχή από το κοινό και τις αρχές είχε όλα τα γνωρίσματα της υποδοχής που είχε συναντήσει το ίδιο το μυθιστόρημα, 35 χρόνια πριν. Σε ορισμένες χώρες η ταινία δεν βγήκε ποτέ στις κινηματογραφικές αίθουσες ύστερα από δικαστική απαγόρευση. Και στην Ελλάδα, προκάλεσε εκδηλώσεις διαμαρτυρίας στην είσοδο των λιγοστών αιθουσών προβολής που τη φιλοξένησαν, ενώ δεν έχει προβληθεί ποτέ από κανένα τηλεοπτικό κανάλι.

  Σκηνοθεσία: Martin Scorsese
  Σενάριο: Paul Schrader, Jay Cocks, Martin Scorsese (βασισμένο στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη Ο Τελευταίος Πειρασμός)
  Παραγωγός: Barbara de Fina
  Μουσική: Peter Gabriel
  Ηθοποιοί: Willem Dafoe, Harvey Keitel, Barbara Hersley, Verna Bloom, David Bowie, Harry Dean Stanton
  Διάρκεια: 164′

Ο Νίκος Καζαντζάκης μιλάει.

• Για την αποστολή του συγγραφέα
• Για την Κρήτη
• Για την Ελλάδα

Αποσπάσματα από συνέντευξη του συγγραφέα στον Pierre Sipriot, Γαλλική Ραδιοφωνία (Παρίσι), 6 Μαϊου 1955, όπως περιλαμβάνονται στον δικτυακό τόπο του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης / Σελίδες Νίκου Καζαντζάκη

Ενδιαφέρουσες συνδέσεις

• Ιστορικό Μουσείο Κρήτης / Σελίδες Νίκου Καζαντζάκη
• Υπουργείο Πολιτισμού / Επετειακές εκδηλώσεις
• Εθνικό Κέντρο Βιβλίου / Αρχείο Ελλήνων λογοτεχνών
• Ίδρυμα «Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη»
• Ιστότοπος των Εκδόσεων Καζαντζάκη




Eπιμέλεια ανάρτησης: Ἑλλήνων Φῶς

Πηγή