ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΙ

"Μά τό Θεό, δέν βλέπω φῶς,
Χαθήκαμε, ποῦ πάμε;
Οἱ δαίμονες μᾶς σπρώχνουν στό κενό,
Καί μᾶς τραβολογᾶνε
{...}
Μά ποιοί εἶναι, ποῦ τούς σέρνουνε;
Τόσο θλιμμένα τί τραγουδοῦν;
Μήπως κάνα στοιχειό κηδεύουνε,
Μήπως τή λάμια παντρολογοῦν;"
                               Α. Πούσκιν

"Χειρόγραφες φράσεις τοῦ Ντοστογιέφσκι πού χρησιμοποιήθηκαν στούς Δαιμονισμένους. Διακρίνονται ἀναφορές στούς Νιετσάγεφ καί Πιότρ Βερχοβένσκι".

{...} - Ἄ, δέ βαριέστε, ἀφῆστε το, ἄς πάει στό διάβολο! Ἄν τώρα ἔχετε ἀναιρέσει αὐτά πού λέγατε γιά τό λαό, πῶς μπορέσατε νά τά λέτε τότε;...Νά τί εἶναι αὐτό πού μέ σκοτώνει τώρα.
- Ἐπιμένετε διαρκῶς ὅτι εἴμαστε ἐκτός τόπου καί χρόνου...
- Πάψτε! Οὔτε ἕνας λαός, οὔτε ἕνας λαός δέν ἔχει ἀκόμη ὀργανωθεῖ στηριγμένος στίς ἀρχές τῆς ἐπιστήμης καί τῆς λογικῆς. Δέν ὑπῆρξε οὔτε μιά φορά τέτοιο παράδειγμα, ἐκτός ἴσως ἀπό μιά στιγμή, λόγω βλακείας. Ὁ σοσιαλισμός, ἀπό τήν ἴδια του τήν οὐσία, ὀφείλει νά εἶναι ἀθεϊστικός, ἀφοῦ διακήρυξε, ἀπό τήν πρώτη κιόλας φράση του, ὅτι εἶναι σύστημα ἀθεϊστικό καί προτίθεται νά ὑλοποιηθεῖ πάνω στίς ἀρχές τῆς ἐπιστήμης καί τῆς λογικῆς, ἀποκλειστικά. Ἡ λογική κι ἐπιστήμη στή ζωή τῶν λαῶν, πάντα, τώρα, κι ἀπό αἰῶνες, ἔπαιζαν μόνο δευτερεύοντα ρόλο καί βοηθητικό. Αὐτόν θά παίζουν εἰς τόν αἰώνα τῶν αἰώνων. Οἱ λαοί διαμορφώνονται καί ἐξελίσσονται ἀπό ἄλλη δύναμη, ἒπιτακτική καί κυρίαρχη, ἡ προέλευση τῆς ὀποίας ὅμως εἶναι ἄγνωστη καί ἀνεξήγητη. Ἡ δύναμη αὐτή εἶναι ἡ ἄσβεστη ἐπιθυμία νά φτάσεις στό τέλος καί τήν ἴδια στιγμή εἶναι αὐτή πού ἀρνεῖται τό τέλος. Εἶναι ἡ δύναμη τῆς διαρκοῦς καί ἀκούραστης ἐπιβεβαίωσης τῆς ὑπαρξης καί ἄρνησης τοῦ θανάτου. Τό ζωοποιόν πνεῦμα, ὅπως λέει ἡ Ἁγία Γραφή, εἶναι "ποταμοί ζῶντος ὕδατος", μέ τό στέρεμα τῶν ὁποίων μᾶς τρομοκρατεῖ τόσο ἡ Ἀποκάλυψη. Ἀρχή αἰσθητικοῦ χαρακτἠρα ὅπως λένε οἱ φιλόσοφοι, ἀρχή ἠθικἠ, ὅπως τήν παρομοιάζουν οἱ ἴδιοι πάντα. "Ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ" ὅπως τό λέω ἐγῶ ἀπλούστερα. Σκοπὀς κάθε ἐξέλιξης τοῦ λαοῦ, κάθε λαοῦ καί σέ κάθε περίοδο τῆς ὕπαρξής του, εἶναι ἀποκλειστικά καί μόνον ἡ ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ, τοῦ ἀτομικοῦ Θεοῦ, ὁπωσδήποτε τοῦ προσωπικοῦ καί ἡ πίστη σ΄ αὐτόν ὡς τόν μοναδικό ἀληθινό. Ὁ Θεός εἶναι ἡ σύνθετη προσωπικότητα ὅλου τοῦ λαοῦ, ἀπό καταβολῆς τῆς ὕπαρξής του ὥς τό τέλος. Ποτέ ἀκόμη δέν ὑπῆρξε παράδειγμα που πολλοί λαοί νά ἔχουν τόν ἴδιο Θεό, ὁ καθένας εἶχε τό δικό του. Ὅταν οἱ λαοί ἀρχίζουν νά ἐξαλείφονται, αὐτό εἶναι δεῖγμα ὅτι οἱ θεοί ἀρχίζουν νά γίνονται κοινοί. Ὅταν οἱ θεοἰ γίνονται κοινοί, τότε οἱ θεοί καί ἡ πίστη σ΄ αὐτούς πεθαίνουν μαζί μέ τούς λαούς. Ὅσο πιό δυνατός εἶναι ὁ λαός, τόσο πιό ξεχωριστός εἶναι ὁ Θεός του. Δέν ὑπῆρξε ἀκόμα λαός χωρίς θρησκεία, δηλαδή χωρίς τήν ἔννοια τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ. Κάθε λαός ἔχει τή δική του προσέγγιση στήν ἔννοια καλό καί κακό καί τό δικό του καλό καί κακό. Ὅταν πολλοί λαοί ἀρχίζουν νά ἔχουν κοινές ἔννοιες περί καλοῦ καί κακοῦ, τότε οἰ λαοί πεθαίνουν καί τότε ἡ ἀληθινή διαφορά μεταξύ καλοῦ καί κακοῦ ἀρχίζει νά σβήνει καί νά ἐξαφανίζεται. Ἡ λογική δέν ἧταν ποτέ σέ θέση νά ὁρίσει τό καλό καί τό κακό ἤ ἔστω νά διακρίνει τό καλό ἀπό τό κακό, ἔστω καί κατά προσέγγιση: ἀντιθέτως πάντα τά μπέρδευε ἐπαίσχυντα καί θλιβερά. Ἡ ἐπιστήμη ἀπό τη μεριά της ἔδινε χονδροειδεῖς λύσεις. Σ΄ αὐτό συντελοῦσε ἰδίως ἡ ἠμιμάθεια, ἡ τρομερότερη μάστιγα τῆς ἀνθρωπότητας, χειρότερη κι ἀπό λιμό, λοιμό καί πόλεμο, ἄγνωστο φαινόμενο τούς προηγούμενους αἰῶνες. Ἡ ἡμιμάθεια εἶναι πρωτοφανής τύραννος. Τύραννος πού διαθέτει τούς ἱερεῖς του καί τούς δούλους του, τύραννος ἀδιανόητος, μπροστά στόν ὁποῖο ὑποκλίνονται ὅλα, μέ ἀγάπη καί προκατάληψη, ἐνώπιον τοῦ ὁποίου τραυλίζει ἀκόμα κι ἡ ἴδια ἡ ἐπιστήμη καί ἐπαίσχυντα ἐνδίδει. Ὅλα ἐτοῦτα εἶναι δικά σας λόγια, Σταβρόγκιν, ἐκτός ἀπό αὐτά γιά τήν ἡμιμάθεια. Αὐτά εἶναι δικά μου, διότι ἐγῶ εἶμαι ὁ ἴδιος ἕνας ἡμιμαθής, καί ὡς ἐκ τούτου τή μισῶ ἰδιαιτέρως. Στίς δικές σας ἰδέες, ἀκόμα καί στίς ἴδιες τίς φράσεις δέν ἄλλαξα τίποτα, οὔτε μιά λέξη.

{...} Μἀ ἐσεῖς δέν εἶστε πού μοῦ λέγατε ὅτι ἄν σᾶς ἀποδείκνυαν μαθηματικἀ ὅτι ἡ ἀλήθεια εἶναι πέρα ἀπό τό Χριστό, θά διαλέγατε νά μείνετε μέ τόν Χριστό, παρά μέ τήν ἀλήθεια;*

ΦΙΟΝΤΟΡ ΝΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ

* Τό "πιστεύω" τοῦ Ντοστογιέφσκι, ὅπως τό ἐξέθεσε σέ γράμμα του πρός τή Ντ. Φονφίζινα τό 1854: "Ἔφτιαξα μέσα μου τό σύμβολο τῆς δικῆς μου πίστης, στό ὁποῖο ὅλα εἶναι ἱερά καί ξεκάθαρα. Τό σύμβολο αὐτό εἶναι πολύ ἀπλό, καί νά ποιό εἶναι: νά πιστεύεις ὅτι δέν ὑπάρχει τίποτα πιό ἐξαίσιο, βαθύτερο, συμπαθηκότερο, πιό συνετό, πιό γενναῖο καί πιό τέλειο ἀπό τόν Χριστό, κι ὄχι μόνο δεν ὑπάρχει ἀλλά καί μέ θερμή ἀγάπη λέω στόν ἑαυτό μου ὅτι δέν μπορεῖ καί νά ὑπάρξει. Ἀκόμα περισσότερο, ἄν κάποιος μοῦ ἀποδείκνυε ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ἐκτός ἀλήθειας, κι ἄν πράγματι ἡ ἀλήθεια ἧταν ἐκτός Χριστοῦ, τότε θά προτιμοῦσα νά παραμείνω μέ τόν Χριστό, παρά μέ τήν ἀλήθεια".

"Ἦν δέ ἐκεῖ ἀγέλη χοίρων ἰκανῶν βοσκομένων ἐν τῶ ὄρει.
Καί παρεκάλουν αὐτόν ἵνα ἐπιτρέψη αὐτοῖς εἰς ἐκείνους εἰσελθεῖν.
Καἰ ἐπέτρεψεν αὐτοῖς ἐξελθόντα δέ τά δαιμόνια ἀπό τοῦ ἀνθρώπου 
εἰσήλθον εἰς τούς χοίρους, καί ὤρμησεν ἡ ἀγέλη κατά τοῦ κρημνοῦ 
εἰς τήν λίμνη καί ἐπεπνίγη. Ἰδόντες δέ οἱ βόσκοντες τό γεγενημένον ἔφυγον
καί ἀπήγγειλαν εἰς τήν πόλιν καί εἰς τούς ἀγρούς.
Ἐξῆλθον δέ ἰδεῖν τό γεγονός, καί ἧλθον πρός τόν Ἰησοῦν καί 
εὖρον καθήμενον τόν ἄνθρωπον, ἀφ΄ οὖ τά δαιμόνια ἐξεληλύθει, ἱματισμένον
καί σωφρονοῦντα παρά τούς πόδας τοῦ Ἰησοῦ, καί ἐφοβήθησαν,
ἀπήγγειλαν δέ αὐτοῖς οἱ ἰδόντες πῶς ἐσώθη ὁ δαιμονισθείς".
       
Κατά Λουκᾶν 3, 32-36

Πηγή: ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΙ, ἐκδόσεις ΙΝΔΙΚΤΟΣ
Φωτογραφία: http://vanengraph.tumblr.com/, http://bibliokult.blogspot.gr/

Χρύσα Νικολοπούλου/Ἑλλήνων Φῶς