Παναγιώτης Κονδύλης - Στοχασμοί καί ἀποφθέγματα

Μετάφραση: ΛΑΜΠΡΟΣ ΛΑΡΕΛΗΣ
(Νέα Εστία τ. 1717)

Συμβολές στή θεωρία τῆς ἐπικοινωνίας καί τῆς ἀγάπης πρός τόν πλησίον

Ἀκριβῶς οἱ πνευματωδέστερες συζητήσεις ἀποδεικνύουν τὸ ἀδύνατο τῆς συναίνεσης: αὐτὲς δείχνουν ὅτι γιὰ κάθε ἐπιχείρημα ὑπάρχει καὶ ἕνα ἀντεπιχείρημα.

Ὁ διάλογος μεταξὺ ἑτεροφρόνων εἶναι ἀδύνατος καὶ μεταξὺ ὁμοδόξων περιττός.

Ἀπαρχὴ ξεχωριστῆς οἰκειότητας: νὰ κουτσομπολεύεις κατ' ἰδίαν μ' ἕναν τρίτο τούς κοινοὺς σας φίλους.

Ὅταν προσδοκοῦμε ἀπὸ τοὺς ἄλλους νὰ μᾶς «καταλάβουν», στὴν οὐσία τοὺς ζητοῦμε νὰ μᾶς συμμεριστοῦν τὴν αὐτοκατανόησή μας. Φιλία εἶναι ἡ (σιωπηρὴ) συμφωνία ὅτι ἡ μία πλευρὰ συμμερίζεται τὴν αὐτοκατανόηση τῆς ἄλλης.

Μιά συζήτηση περὶ φιλίας ἢ ἀγάπης μπορεῖ νὰ σημάνει τὴν ἀρχὴ ἢ τὸ τέλος τῆς φιλίας ἢ τῆς ἀγάπης.

Οἱ ἀλαζόνες προκαλοῦν τὴν ἀντιπάθεια ἐπειδὴ δὲν μποροῦμε νὰ περιμένουμε ἐπιβεβαίωση τῆς δικῆς μας φιλαυτίας.

Οἱ ἀνόητοι μονίμως παραπονοῦνται ὅτι οἱ εὐφυεῖς εἶναι ἐπηρμένοι.

Στὶς ἐπιτυχίες αἰσθανόμαστε πάνω ἀπὸ τὸ ἀνθρώπινο μέτρο, στὶς ἀποτυχίες ἀναλογιζόμαστε τὴν κοινὴ ἀνθρώπινη μοίρα.

Ἡ μεγάλη ματαιοδοξία σέ ἀντίθεση πρὸς τὴ μικρή, ποὺ ζεῖ ἀπὸ τὶς προσόδους τοῦ πυρετώδους πάρε-δῶσε στὸ Vanity Fair τῆς καθημερινότητας, εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ἀνεξάρτητη ἀπὸ τὸν ἔπαινο καὶ τὴν ἐπιδοκιμασία· γι' αὐτὸ καὶ φαντάζει σὰν μετριοφροσύνη.

Ἡ εὐγένεια συνιστᾶ συχνότατα τὸν πιὸ ἐπιδέξιο καιροσκοπισμό: μόνο εὐγενεῖς ἄνθρωποι κατορθώνουν νὰ κρατοῦν πάντοτε καὶ συγχρόνως ὅλες τὶς πόρτες ἀνοιχτές.

Συμπληρωματικὰ περὶ ὀπτικῆς

Οἱ παρωπίδες προσφέρουν ἀσφαλὴ προσανατολισμό.

Ἐπειδὴ τὰ ὅρια τῶν ὀνείρων εἶναι ρευστά, γίνονται ρευστὰ καὶ τὰ ὅρια τοῦ Πραγματικοῦ: γιατὶ τὸ Πραγματικὸ βλέπεται ἀπὸ τὴ σκοπιὰ τοῦ ὀνείρου.

Ἐλπίδα καὶ φόβος παρεμποδίζουν τὴν κατανόηση τῶν ἀνθρώπινων πραγμάτων· ἡ ἐλπίδα ὅμως ξεπερνιέται πολὺ δυσκολότερα ἀπὸ τὸ φόβο.

Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἱκανὸς νὰ πιστέψει ὁτιδήποτε, προκειμένου νὰ πείσει τὸν ἑαυτό του καὶ τοὺς ἄλλους ὅτι οἱ πράξεις του βρίσκονται σὲ συμφωνία μὲ τὶς πεποιθήσεις του.

Μᾶς ἐνδιαφέρει λιγότερο τὸ τί εἴμαστε ἀπὸ τὸ τί πιστεύουν οἱ ἄλλοι γιὰ μᾶς.

Εὐσεβεῖς διαλογισμοί

Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Θεοῦ ὅλα ἐπιτρέπονται — θρησκολογοῦν ὁρισμένοι· ὅσο ζοῦσε ἀκόμη ὁ Θεὸς, τὰ εἶχε ἐπιτρέψει ὅλα ἀπὸ μόνος του — διαπιστώνουν ἄλλοι.

Ἄν ὁ θάνατος δὲν ἔχει νόημα, τότε δὲν ἔχει νόημα οὔτε ἡ ζωή: αὐτὸ ὑπῆρξε ἀνέκαθεν τὸ ἰσχυρότερο —καὶ δολιότερο— ἐπιχείρημα τῶν ἐπὶ γῆς τοποτηρητῶν τοῦ Ἐκεῖθεν.

Ὁ διάβολος εἶναι ἐξαιρετικὸς θεολόγος, οἱ θεολόγοι μέτριοι διάβολοι.

Κοινωνιολογία τῆς ἠθικῆς καὶ ἠθικὴ τῆς κυριαρχίας.

Γιατὶ οἱ μικροαστοὶ δὲν εἶναι ποτὲ κυνικοὶ: ἡ πίστη στὴν ὕπαρξη καὶ τὴν πρακτικότητα τῶν γενικῶς ἀποδεκτῶν κανόνων τῆς ἠθικῆς τοὺς παρέχει ἕνα αἴσθημα πρόσθετης ἀσφάλειας.

Ὁ τωρινὸς κυρίαρχος ἐπικαλεῖται τὴ λογική, ὁ μελλοντικὸς ὑμνεῖ τὴν ἐλευθερία.

Οἱ ἰδέες εἶναι ἡ παρηγοριὰ τῶν ἀδύναμων καὶ ἡ πρόφαση τῶν ἰσχυρῶν.

Φιλοσόφων ἐγκώμιον

Ἡ ἔλλειψη ἱστορικῆς παιδείας εἶναι ἡ ἀστείρευτη πηγὴ ἔμπνευσης τῶν φιλοσόφων.

Τὸ πρῶτο μέλημα τοῦ ἐπαγγελματία φιλοσόφου εἶναι νὰ πείσει τὸν ἑαυτό του καὶ τὸν κόσμο ὅτι κερδίζει τὸ μισθό του ὄχι ὡς ἁπλὸς ἐργαζόμενος, σἀν ὅλους τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ ὡς εὐεργέτης τῆς ἀνθρωπότητας.

Οἱ θεωρητικὲς ἀναμετρήσεις μεταξὺ φιλοσόφων γίνονται εἰλικρινεῖς μόνο ὅταν καταλήγουν σὲ προσωπικὲς ὕβρεις.

Μιὰ παραβολὴ τῶν πολιτικῶν ἀναλύσεων τοῦ Tocqueville καὶ τοῦ Hegel δείχνει ὅτι ὁ κήρυκας τοῦ ἁπόλυτου Πνεύματος ἦταν τελικὰ ἐπαρχιώτης.

Περὶ ὑγιεινῆς ζωῆς

Ὁριστικὸ ἐπιχείρημα ὑπὲρ τοῦ καπνίσματος: ἡ ἀπόλαυση εἶναι βέβαιη, ὁ κίνδυνος εἶναι ἐνδεχόμενος.

Ζητήματα γούστου

Ἀπ' ὅλα προτιμῶ περισσότερο τὴν μετριοφροσύνη τῶν ἀμόρφωτων. Ὅμως ἀπὸ τὸ θράσος τῶν ἡμιμαθῶν προτιμῶ τὴ ματαιοδοξία τῶν πεπαιδευμένων.

Εἶναι καλὸ ποὺ τὸ σῶμα μου δὲν μπορεῖ νὰ διαπράξει ὅλες τὶς ἁμαρτίες τοῦ πνεύματός μου.

Ὁ ἀπέραντος πόθος νὰ ρουφήξεις τὸν κόσμο — καὶ ἡ ἀπέραντη ἀνία ἀφότου τὸ ἔκανες.

Τὸ φθινόπωρο εἶναι ὁ πιὸ ἐμπνευσμένος κὶτς ζωγράφος.

Ὁ γάμος ἰσοδυναμεῖ μὲ τὴν ἀπόπειρα νὰ ἀντικαταστήσουμε ὅλα τὰ βιβλία τοῦ κόσμου μὲ μία καὶ μόνη ἐγκυκλοπαίδεια.

Summa summarum

Καμμιὰ ἀθωότητα δὲν εἶναι ἀθώα, καμμιὰ ἐνοχὴ δὲν εἶναι ἔνοχη.

Ἀνθρώπινο εἶναι ὁτιδήποτε πράττουν ἢ ἔχουν πράξει οἱ ἄνθρωποι.

Οἱ ἀξίες εἶναι σχετικὲς καὶ ὁ ἄνθρωπος θνητὸς· στὴν ἔσχατη συνέπειά του τοῦτο τὸ στοιχειῶδες συμπέρασμα σημαίνει: μηδενισμός.

Ὁ ἀνδρισμός, ὁ ὁριστικὸς δηλαδὴ ἀποχαιρετισμὸς κάθε ἐλπίδας καὶ φόβου, εἶναι ἡ ἠθικὴ τοῦ μηδενισμοῦ.

Τὸ Δαιμονικὸ δὲν εἶναι κάποιο σκοτεινὸ ὁρμέμφυτο, ἀλλὰ ἡ ἔσχατη συνέπεια τῆς σκέψης.

Νὰ μὴ θέλεις τίποτα, νὰ θέλεις τὸ τίποτα, νὰ μὴ θέλεις: αὐτὲς εἶναι κατὰ σειρὰ οἱ δυνατὲς κλιμακώσεις τῆς βούλησης.

Πηγή: Μικρός Απόπλους