Περὶ τοῦ νέου συστήματος ἐπιλογῆς διευθυντῶν στὰ σχολεῖα

Γράφει ὁ Δημ. Νατσιός

Τὸ καλὸ πρέπει νὰ λέγεται καὶ νὰ ἐπαινεῖται. «Κι ἂν εἶναι πλῆθος τ’ ἄσχημα /κι ἂν εἶναι τ’ ἄδεια ἀφέντες» ποὺ λέει κι ὁ Παλαμᾶς, συμβαίνουν καὶ πράγματα στὴν σάπια πολιτεία ποὺ μοιάζουν μὲ ρωγμές, ἀπὸ τὶς ὁποῖες τρυπώνει καὶ μία «στάλα ἡλιαχτίδας».

Φέτος γιὰ πρώτη φορὰ εἴχαμε ἐπιλογὲς στελεχῶν τῆς Ἐκπαίδευσης μὲ ψηφοφορία. Διευθυντὲς καὶ ὑποδιευθυντὲς σχολικῶν μονάδων ἀναδείχτηκαν μέσω ψηφοφορίας τῶν ἐκπαιδευτικῶν.

Κάθε σχολεῖο, μὲ μυστικὴ ψηφοφορία, ἐπέλεξε τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἔκρινε ἱκανὸ νὰ ἀναλάβει τὴν διευθυντική του καθοδήγηση καὶ ἐποπτεία. Τὰ προηγούμενα χρόνια ἡ ἐπιλογὴ γινόταν δι’ ἀπευθείας ἀναθέσεως ἀπὸ ἕνα ὑπηρεσιακὸ συμβούλιο, μὲ κριτήριο τοὺς τίτλους σπουδῶν καὶ τὴν κοινωνική του, ἐν γένει, προσφορά. Βεβαίως, ὡς εἴθισται σὲ τοῦτο τὸν τόπο, ὁ κομίζων πιστοποιητικὸ κομματικῆς ἀφοσιώσεως καὶ ὑποταγῆς καὶ μάλιστα τοῦ κυβερνῶντος σχηματισμοῦ, κατεῖχε ὅπλον δύσμαχον καὶ πανσθενές. Μία ὑψηλὴ (κομματικὴ) βαθμολογία ἐξουδετέρωνε καὶ καθήλωνε τὸν ἄξιο καὶ ἱκανό, ὁ ὁποῖος συνήθως ἀποστρέφεται μετὰ βδελυγμίας τὰ κομματικὰ ποιμνιοστάσια.

Πρὸς ἄρσιν παρεξηγήσεων σπεύδω καὶ ἐξηγῶ ὅτι πολλοὶ ἄξιοι καὶ ἐργατικοὶ ἐκπαιδευτικοὶ τὰ προηγούμενα χρόνια, ἀναρριχήθηκαν σὲ θέσεις διευθυντῶν, οἱ ὁποῖοι κυριολεκτικὰ «ἔλιωναν» γιὰ τὸ καλό τοῦ σχολείου. Ἦταν ὅμως τὸ λαμπρὸ «λεῖμμα», ἡ ἐξαίρεση ποὺ ξεντροπιάζει καὶ τὸ σεσηπὸς ὑπόλοιπο. (Γιὰ νὰ μὴν μοῦ καταλογιστεῖ μνησικακία καὶ ἐκδικητικὸ μένος δηλώνω ὅτι ἐδῶ καὶ 26-27 χρόνια εἶμαι μάχιμος δάσκαλος, «μὲ τὴν κιμωλία στὸ χέρι» καί, σὺν Θεῷ, ἔτσι θέλω νὰ ἀποχωρήσω ἀπὸ τὸν στίβο τῆς ἐκπαίδευσης).

Ποιά εἶναι τώρα τὰ καλὰ κι εὐοίωνα τοῦ νέου συστήματος ἐπιλογῆς στελεχῶν;

Πρῶτον: Ὁ κάθε διευθυντὴς ἀπὸ δῶ καὶ στὸ ἑξῆς μπορεῖ νὰ καυχᾶται ὅτι εἶναι ἐκλεγμένος δημοκρατικὰ ἀπὸ τοὺς ἐκπαιδευτικούς τοῦ σχολείου του. Αὐτὸ προσπορίζει κύρος καὶ σεβασμό, τιμητικότατες καὶ πολύτιμες συνοδεῖες γιὰ ἕνα διευθυντή. Αἴρονται οἱ ὑποψίες καὶ οἱ ψιθυρισμοὶ γιὰ τὸν τρόπο ἀνάδειξής του. Ὄχι ὅτι τὸ παρὸν σύστημα εἶναι ἄτρωτο, ὅμως ἡ εὐθύνη μετατοπίστηκε στοὺς ὤμους τῶν δασκάλων. Κυρίαρχο ὄργανο πιὰ ὁ σύλλογος διδασκόντων καὶ ὄχι τὰ μυστικοσυμβούλια τοῦ βαθέος κομματικοῦ κράτους. Ὅπως προσφυῶς εἰπώθηκε, τὸ κράτος… παρακράτησε.

Δεύτερον: Ἐπειδὴ ὁ ἀπύθμενος κομματικὸς ἀπόπατος, ὅπου ἁπλώνει τὸ μακρὺ χέρι του, ἀφήνει πίσω του στάχτες καὶ ἀποκαΐδια, τὸ νέο σύστημα, τὸν ἐκπαραθυρώνει ἀπὸ τὸν κρισιμότερο δημόσιο τομέα: τὴν πολύπαθη Παιδεία.

Τρίτον: Παραπέμπω, ἐν πρώτοις, στὸ θαυμάσιο δοκίμιο τοῦ Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου «ΕΡΗΜΗΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ»: «Ὁ ἄνθρωπος ποὺ κουρταλεῖ (=κρούει ἐντόνως), καθὼς θὰ ἔλεγε ὁ Σολωμός, ὅλες τὶς πόρτες καὶ μεταβάλλει τὴ σπονδυλική του στήλη σὲ λαστιχένιο σωλήνα, γιὰ νὰ κατορθώσει νὰ πάρει μία θέση, μόλις πάρει τὴ θέση, μόλις καθήσει σὲ μία καρέκλα, μόλις ἀποκτήσει – αὐτὸ πιὰ εἶναι τὸ ἀπίστευτο ὄνειρο – ἕνα ἰδιαίτερο γραφεῖο καὶ τηλέφωνο, μερικὰ κιλὰ φακέλους γεμάτους ἔγγραφα ποὺ σπανιότατα ἐξυπηρετοῦν πρακτικοὺς σκοπούς, δηλαδὴ μόλις γίνει ἐξουσία, χάνει καὶ ὅση ἀρετὴ κατεῖχε καὶ γίνεται βασανιστής, μόνο βασανιστὴς καὶ τίποτε ἄλλο». («Οἱ ἐκδόσεις τῶν φίλων», σελ. 55, Ἀθήνα 1974). Ὅλοι οἱ συνάδελφοί μου ἔχουν νὰ διηγηθοῦν καὶ ἀπὸ μία τέτοια περίπτωση. Ἀνεπρόκοποι, ἀκατάρτιστοι καὶ ἀνίκανοι κηφῆνες, δάσκαλοι ἀποτυχημένοι, οἱ ὁποῖοι δὲν μποροῦσαν νὰ σταθοῦν οὔτε λεπτὸ μὲς στὴν τάξη – οἱ μαθητὲς ὀσμίζονται τὴν ἀνθυπομετριότητα καὶ τότε ἀλλοίμονό σου – προσκολλήθηκαν στὸ κόμμα, διάγοντας τὸν βίο τους παρασιτικῶς σὲ κάποια διεύθυνση ἢ σὲ κομματικὸ γραφεῖο, συνάζοντας χαρτιὰ» γιὰ μόρια καί, ὅταν ἔφτανε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ὁ… προστάτης τους, φρόντιζε γιὰ τὰ περαιτέρω. Τὸ κέλυφος τῆς διευθυντικῆς θέσης ἀπέκρυπτε τὴν ἀναξιότητά τους. Ἔτσι νόμιζαν, διότι, κατὰ τὴν ἀείχλωρη λαϊκὴ παροιμία, «ὅσο ψηλότερα πηδάει ἡ μαϊμοὺ τόσο περισσότερο φαίνεται ὁ κῶλος της».

Θρηνοῦν καὶ ὀδύρονται, κάποια λαμόγια τώρα ποὺ οἱ συνάδελφοι τοὺς γύρισαν τὴν πλάτη. Ἔχασαν τὴν ὅποια ἐξουσία καὶ κατάντησαν «ἀμελητέες ποσότητες». Τὰ «μαρμαρένια ἁλώνια» τῆς τάξης τοὺς περιμένουν…

Τέταρτον: Ἐπιρρωστικὸ τοῦ προαναφερομένου. Ἡ προηγούμενη κυβέρνηση εἶχε ἀποφασίσει νὰ ἐπιβάλει τὴν διαβόητη ἀξιολόγηση, τὴν ὁποία παραχώρησε κυρίως στὴν δικαιοδοσία τοῦ διευθυντῆ τοῦ σχολείου. Νὰ πῶ παρενθετικὰ πὼς ὅποιος δάσκαλος πατάει γερὰ στὰ πόδια του, δὲν φοβᾶται καμμιὰ ἀξιολόγηση, γιατί καθημερινῶς ἀξιολογεῖται πρωτίστως ἀπὸ τὴν συνείδησή του καί, κατὰ δεύτερον, ἀπὸ τοὺς μαθητές του. Οἱ ράθυμοι καὶ ἀνεπαρκεῖς τὴν τρέμουν. Τὸ θέμα εἶναι ποιός ἀξιολογεῖ; Μὲ τὴν περιρρέουσα ἀναξιοκρατία καὶ καχυποψία οὐδεὶς ἔχει ἐμπιστοσύνη στοὺς ἐκπαιδευτικούς…. θεσμούς. Ἂν τὸ μέτρο δημοκρατικῆς ἐκλογῆς ἐπεκταθεῖ καὶ στοὺς σχολικοὺς συμβούλους, τότε τὰ πράγματα ἀλλάζουν. Θὰ ἦταν πολὺ σπουδαῖο νὰ ψηφίζονται καὶ οἱ σχολικοὶ σύμβουλοι. Θὰ σταματήσει ἔτσι τὸ πολλὲς φορὲς νοσηρὸ φαινόμενο, νὰ μᾶς «φορτώνονται» σύμβουλοι ἄγνωστοί μας παντελῶς, ἀπὸ ἄλλες περιφέρειες. (Καὶ πάλι μὲ λαμπρές, ἐπαναλαμβάνω, ἐξαιρέσεις).

Ὑπάρχουν ἐκπαιδευτικοὶ πραγματικὰ διαμάντια, ποὺ μὲ τὸν νῦν τρόπο ἐπιλογῆς συμβούλων οὔτε κἂν δοκιμάζουν νὰ ὑποστοῦν τὴν διαδικασία. Χωρὶς κομματικὰ καρυκεύματα στὰ ὑπουργικὰ μαγειρεῖα δὲν ἔχεις καμμιὰ τύχη. Γιὰ νὰ ἐπανέλθω. Ὅσο αἰωροῦνταν ἡ ἀξιολόγηση, συνέβησαν ἀρκετὰ ἀξιοδάκρυτα καὶ ἀξιογέλαστα πράγματα. «Ψήλωσε ὁ νοῦς» κάποιων διευθυντῶν (καὶ διευθυντριῶν) καὶ ἔνιωσαν αἴφνης πανίσχυροι. Ξεβράστηκαν ἐλαττώματα καὶ ἀπωθημένες κακοήθειες. Αὐταρχισμοί, ἀσέβεια πρὸς τοὺς συναδέλφους, ἀπειλές, ὑπονοούμενα, γελοῖες ἐπιδείξεις ἐξουσίας καὶ λοιπὲς ἀσημαντότητες. Δυστυχῶς καὶ κάποιοι ὑφιστάμενοι συνάδελφοι ἐπιστράτευσαν τὶς κολακεῖες καὶ τὴν συνήθη γλοιώδη συμπεριφορὰ τῶν δειλῶν καὶ ξεφτιλισμένων. Μὲ τὴν κατάργηση τῆς ἀξιολόγησης καὶ μὲ τὶς ἐκλογὲς ἐπανῆλθαν χαμόγελα, ἀγάπες καὶ λουλούδια. (Ἀθάνατη Ἑλλάδα!! «Τὸ πονηρότερον καὶ τὸ μᾶλλον εὐκόλως ἐξαπατώμενον ζῶον τοῦ κόσμου εἶναι ὁ Ἕλλην», ἔγραφε ὁ Μητσάκης, ὄχι ὁ τραγουδοποιός, ἀλλὰ ὁ πεζογράφος καὶ δημοσιογράφος ἀπὸ τὴν Σπάρτη 1863-1916).

Κλείνοντας προστρέχω στὸν Αἴσωπο, σ’ ἕναν λαμπρό του μύθο, τὸν ὁποῖο ἀφιερώνω σ’ ὅσους διευθυντὲς (καὶ διευθύντριες) – κομματικὰ ἀπολειφάδια, δὲν ἐξελέγησαν μὲ τὸ τωρινὸ σύστημα, διότι ὅπως ἔστρωσαν ἔτσι καὶ κοιμήθηκαν! Τίτλος «Σκώληξ καὶ δράκων», σκουλήκι καὶ μεγάλο φίδι. «Συκέα παρ’ ὁδὸν ἦν, σκώληξ δὲ θεασαμένη δράκοντα κοιμώμενον ἐζήλωσεν αὐτοῦ τὸ μῆκος, βουλομένη δὲ αὐτῷ ἐξισωθῆναι παραναπεσοῦσα ἐπειρᾶτο ἑαυτὴν ἐκτείνειν, μέχρις οὗ ὑπερβιαζομένη ἔλαθε ραγεῖσα. Τοῦτο πάσχουσιν οἱ τοῖς κρείττοσιν ἀνθαμιλλώμενοι, θᾶττον γὰρ αὐτοὶ διαρρήγνυνται ἢ ἐκείνων ἐφικέσθαι δύνανται». Μετάφραση: «Μία συκιὰ ἦταν πλάι σ’ ἕναν δρόμο. Ἕνα σκουλήκι, ποὺ εἶδε ἕνα μεγάλο φίδι νὰ κοιμᾶται, ζήλεψε τὸ μῆκος του. Θέλοντας νὰ τὸ φτάσει, ξάπλωσε καὶ προσπαθοῦσε νὰ τεντωθεῖ, ὥσπου ἀπ’ τὸ πολὺ ζόρι τὴν πάτησε καὶ κόπηκε στὰ δύο. Αὐτὸ παθαίνουν ὅσοι συναγωνίζονται τοὺς καλύτερούς τους, γρηγορότερα κόβονται στὰ δύο παρὰ τοὺς φτάνουν».

Πηγή: Χριστιανικὴ Βιβλιογραφία