Πολιτισμικά, «πολυ-πολιτισμικά» (δηλαδή ψευδο-πολιτισμικά), πολυθρησκευτικά-εθνοτικά και άλλα.

«Ο Πύργος της Βαβέλ», πίνακας του Πιέτερ Μπρέγκελ του πρεσβύτερου (1563)

I

Οι καταχρήσεις, οι παρανοήσεις και οι αυθαιρεσίες γύρω από τον όρο «πολυ-πολιτισμικότητα» (βέβαια η μετάφραση του όρου multiculturalism δεν είναι ορθή), θα οδηγήσουν σε αδιέξοδα και δεν θα έχουν καλή κατάληξη. Η λεγόμενη «πολυ-πολιτισμικότητα» ξεκίνησε ως σύλληψη και θεωρία, εργαλείο εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής και μετεξελίχθηκε σε μυθολογία, ιδεολογία και σύνθημα της «κοινής γνώμης», προκειμένου να μην εξηγούνται και ερμηνεύονται αιτίες φαινομένων, παρά μονάχα να νομιμοποιούνται τα αποτελέσματα και οι επιπτώσεις τους.

Η κοινωνική σύνθεση του Ινδού ποταμού και του Καυκάσου ή της πρώην Γιουγκοσλαβίας και της Συρίας (χώρες οι οποίες διαλύθηκαν) είναι πολυ-θρησκευτική και πολυ-εθνοτική. Οι κοινωνικές αυτές δομές διαμορφώθηκαν σε βάθος χρόνου και μέσω σχέσεων οι οποίες απέκτησαν τον χαρακτήρα της οργανικότητας και οδήγησαν - με τριβές και συνεργασίες, φιλίες και έχθρες - σε κοινή αποδοχή ορισμένων στοιχειωδών αρχών και σε έναν κοινό πολιτισμό (κουτσά στραβά). Η περί «πολυ-πολιτισμικότητας» αντίληψη δεν είναι αυτό.

Δεν έχει υπάρξει ούτε πρόκειται να υπάρξει «πολυ-πολιτισμικός» πολιτισμός. Ο όρος είναι αντιφατικός και κενός περιεχομένου. Αποτελεί λεκτικό μύθευμα.

Οι άνθρωποι συγχέουν τη δικτυωτή δομή, τις ιστορικές σχέσεις και τον πολιτισμικό χώρο που δημιουργεί ένας Μαρωνίτης του Λιβάνου, ο οποίος μπορεί δια μέσω του Κύπριου ξαδέρφου του να συνομιλεί με έναν Ορθόδοξο, έναν Άθεο και έναν Εβραίο Έλληνα πίνοντας καφέ στην παραλία της Θεσσαλονίκης (ή το δίκτυο που δημιουργεί ένας Μιλανέζος ο οποίος πάει βόλτα στο Ticino της Ελβετίας και συναντιέται με έναν Γερμανό που έχει συγγενή στο Καντόνι της Βέρνης), με την «πολυ-πολιτισμικότητα».

II

Να γίνω ακόμα πιο συγκεκριμένος στα περί της «πολυ-πολιτισμικότητας». Οι δημογραφικές εξελίξεις - μεταξύ άλλων πραγμάτων - των τελευταίων δεκαετιών οδήγησαν πολιτικές και εξουσιαστικές ελίτ των Η.Π.Α, κυρίως κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, να προτείνουν ως «λύση» την προώθηση της ιδεολογικής αντίληψης περί πολυ-πολιτισμικότητας και ενός νέου δόγματος περί δικαιωμάτων του ατόμου (αυτά τα δύο συνδέονται), τα οποία τίθενται υπεράνω της όποιας πολιτικής και πολιτισμικής συλλογικότητας. Ποτέ μου δεν κατάλαβα γιατί δεν αναδεικνύεται η εσωτερική διάσταση, δηλαδή η εξυπηρέτηση της συνοχής των Η.Π.Α, σχετικά με το ζήτημα της πολυ-πολιτισμικότητας (το Hollywood επιτελεί μια χαρά τον εθνικότατο ρόλο του). Εξυπηρέτησε βέβαια τόσο ανάγκες της εσωτερικής όσο και της εξωτερικής πολιτικής αλλά ως εργαλείο εσωτερικής πολιτικής ξεκίνησε αρχικά, και ύστερα ανάχθηκε σε μέσο εξυπηρέτησης υπερεθνικών οικονομικών σκοπιμοτήτων και διαφόρων ελίτ. Η ιδεολογική αντίληψη περί πολυ-πολιτισμικότητας και του δόγματος περί δικαιωμάτων του ατόμου, αποτελεί καθαρά αμερικανογενές προϊόν (όπως και η μαζική κουλτούρα). Οι «προοδευτικοί» στη Δυτική Βενγκάλη (Ινδία), στο Χορασάν (Ιράν), στην επαρχία Γιουνάν (Κίνα) ή στην Χερσόνησο Καμτσάτκα της Ρωσίας, ουδεμία σχέση έχουν με αυτά τα πράγματα - και το πιθανότερο είναι πως ούτε θέλουν να έχουν (ούτε καν περιοχές στις οποίες αναφέρθηκα νωρίτερα και που επί αιώνες είχαν πολυ-θρησκευτικές και πολυ-εθνοτικές κοινωνικές συνθέσεις: Ινδός ποταμός, Καυκάσος και Λεβάντες). Το ζήτημα προϋποθέτει μια συγκεκριμένη πολιτισμική - και μονάχα έπειτα μια ιδεολογική - αντίληψη και έχει συγκεκριμένη καταγωγή. Δεν έπεσε από τον ουρανό. Η «πολυ-πολιτισμικότητα» αποτελεί ένα εξόχως νέο αμερικανογενές λιμπεραλίζον πειραματικό προϊόν.

Η πολυ-πολιτισμικότητα σε συνδυασμό με το νέο δόγμα περί δικαιωμάτων του ατόμου, εκφράζει το εξής «απλό». Όπως η παλαιά ευρωγενής ιδέα της Civitas Maxima αντιλαμβάνονταν τον εαυτό της ως παγκόσμια ενώ ουσιαστικά ήταν ευρωκεντρική, έτσι και η ιδέα περί πολυ-πολιτισμικής κοινωνίας αποτελεί την αμερικανογενής αντίληψη μιας υποτιθέμενα «μετα-δυτικής» παγκόσμιας κοινωνίας, ενώ ουσιαστικά είναι δυτικοκεντρική (πιο συγκεκριμένα αμερικανοκεντρική). Ο Ιρανός, ο Κινέζος και ο Ινδός, όμως, δεν βλέπουν την αμερικανική ή κάποιες ευρωπαϊκές «πολυ-πολιτισμικές» κοινωνίες ως παγκόσμιες, αλλά ως μετεξελίξεις του νεώτερου δυτικού πολιτισμού σε μια νέα φάση του (και πολύ σωστά, καθώς η πολυ-πολιτισμικότητα αποτελεί την «μαλακή» πλευρά - που αφορά την ηθική ή/και πολιτισμική διάσταση - μιας αμερικανοκίνητης υπερεθνικής οικονομικής ομογενοποιητικής διαδικασίας). Ούτε η Κίνα θα γίνει «πολυ-πολιτισμική», ούτε το Μεξικό, το Ιράν και η Ιαπωνία.

Τους τελευταίους αιώνες, οι άνθρωποι που προέρχονται από την κεντρική γεωγραφία του φιλελεύθερισμού έχουν το μόνιμο άγχος να αυτοπροβάλλονται ως «παγκόσμιοι». Είτε ως Civitas Maxima, αρκετά παλαιότερα, είτε ως Διεθνής Κοινωνία και Παγκόσμια Κοινωνία, είτε ως πολυ-πολιτισμική κοινωνία, έχουμε να κάνουμε κάθε φορά με τα προϊόντα και την ιδεολογική αυτοκατανόηση ενός συγκεκριμένου πολιτισμού, ο οποίος γέννησε τις ιδεολογίες της προόδου και αξιώνει «παγκοσμιότητα» (καθώς θεωρεί πως βρίσκεται στο τελευταίο-ανώτερο «στάδιο» της ανθρώπινης «εξέλιξης»).

Κατά τα λοιπά, η ουσία βρίσκεται στο εξής: ''Αν οι ίδιες εκείνες Δυτικές Δυνάμεις, οι οποίες το 1919 απέρριψαν το αίτημα της Ιαπωνίας και αρνήθηκαν να κατοχυρώσουν την ισότητα των φυλών στη Συνθήκη των Βερσαλλιών, εν έτει 1997 πασχίζουν επισήμως για την κατανόηση των ξένων πολιτισμών, αυτό δεν αποτελεί οπωσδήποτε πρόοδο της κατανόησης. Όμως αποτελεί ένδειξη μιας δραματικής μεταβολής στον παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων'' (Κονδύλης).

Οι συσχετισμοί δύναμης δεν έχουν αλλάξει μονάχα οικονομικά, πολιτικά και πολιτισμικά, αλλά κυρίως δημογραφικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Οπότε ναι, όλα τα προηγούμενα αποτελούν ένδειξη μιας δραματικής μεταβολής των συσχετισμών δύναμης.

III

Όταν προβληματίζεσαι ουσιαστικά και σε βάθος με τα σημερινά αδιέξοδα της «Δύσεως» και της «Ευρώπης» - ουσιαστικά όμως με τα αδιέξοδα του φιλελευθερισμού και της κεντρικής γεωγραφίας του -, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τις περί πολυ-πολιτισμού πειραματικές θεωρίες και προσεγγίσεις (οι οποίες συνδέονται άμεσα με τις αλλαγές στη δημογραφία και την κοινωνική σύνθεση), εάν δεν είσαι διανοητικά κατεχόμενος, καταλήγεις, θέλοντας και μη, στο συμπέρασμα πως ο Ρήγας (Κυρίτζης ή Βελεστινλής ή Φεραίος) ήταν δυόμιση αιώνες - περίπου 250 χρόνια - μπροστά από την εποχή του.

Με τι νομίζετε πως έρχεται αντιμέτωπη η «Δύση» ή η «Ευρώπη» στις μέρες μας; Αυτό που στην Ανατολή (στα Βαλκάνια, την Ρωσία, την Μέση Ανατολή, την Ινδία, την Ινδονησία και αλλού) μέσα στην κατάσταση του αυτοκρατορικού πολυφυλετισμού και πολυθρησκευτισμού οδήγησε διϊστορικά στην πλήρη εκμηδένιση της έννοιας του κράτους (γι' αυτό τα κράτη σε αυτές τις περιοχές ήταν είτε δυσλειτουργικά είτε αυταρχικά), στην Ευρώπη του φιλελευθερισμού μεταβλήθηκε σε ένα διαρκές ισοζύγιο μεταξύ κράτους - κοινωνίας.

Η Γαλλική Επανάσταση προϋπέθετε μια κοινωνική δομή. Όπως έχω γράψει και παλαιότερα, το ιστορικό και κοινωνικό αντίστοιχο ανάμεσα στον οθωμανικό και το γαλλικό χώρο θα ήταν, το 1789, οι Γάλλοι μαζί με Βάσκους, Άραβες, Αυστριακούς, Βαλλόνους, Καταλανούς, Τιρολέζους και Βερβέρους να είχαν πάνω από το κεφάλι τους, Άραβα Χαλίφη (ή Ρώσο Τσάρο). Υπό αυτές τις συνθήκες και αυτή τη κοινωνική σύνθεση και δομή, βέβαια, η Γαλλική Επανάσταση ή οποιουδήποτε άλλου είδους «τυπική» (εθνο)αστική επανάσταση «πρότυπο», θα ήταν αδύνατη (θυμίζω πως ο Καποδίστριας, τοποθετήθηκε στο κέντρο, μεταξύ του εθνικού Γαλλικού επαναστατισμού και του πολυ-εθνικού Μετερνιχικου αντι-επαναστατισμού).

Μετά από αιώνες καθυστέρησης, οι πληθυσμοί της κεντρικής ευρωπαϊκής γεωγραφίας του φιλελευθερισμού (δηλαδή του τριγώνου μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου, Γαλλίας και Κάτω Χωρών) έρχονται αντιμέτωποι με τα πολυεθνοτικά και πολυθρησκευτικά ζητήματα που αντιμετώπισαν οι χώροι περιφερειακά αυτής της γεωγραφίας. Πάντα ακολουθούν με καθυστέρηση αιώνων αλλά πάντα «προηγούνται».

Όσο και εάν ακούγεται «εθνοκεντρικό» (και εγώ κάποτε το ίδιο πίστευα), αποτελεί πραγματικότητα πως η σύλληψη και το επαναστατικό ρεπουμπλικανικό όραμα του Ρήγα, βλέποντας το υπό το σημερινό φως και τα πελαγοδρομήματα μεταξύ πολυ-πολιτισμού, σοσιαλ-φιλελευθερισμού, αμερικανισμού και ευρωπαϊσμού, και υπό τη σύγχυση που προκαλεί όλο αυτό το ιδεολογικό μίξ και διανοητικό οικοδόμημα προς αντιμετώπιση των πολυθρησκευτικών, πολυεθνικών και πολυεθνοτικών κοινωνικών δομών, φαντάζει ολοένα και πιο επίκαιρο. Αυτά που αντιμετωπίζουν «δυτικά» κράτη σήμερα, ως προς την κοινωνική τους σύνθεση, τα αντιμετώπισε ο Ρήγας στο τέλος του 18ου αιώνα.

Ο Καποδίστριας και ο Ρήγας αποτελούν δύο προσωπικότητες (υποτιμημένες), με την ιστορική κληρονομιά των οποίων, μάλλον θα πρέπει να ασχοληθούμε ξανά.

IV

Το Ισλάμ αρχικά υπήρξε πολιτιστικός «κληρονόμος» του ελληνιστικού, ελληνορωμαϊκού και αργότερα, για κάποιο διάστημα, του ανατολικού ορθόδοξου ρωμαϊκού πολιτισμού της ανατολικής Μεσογείου εξίσου με τον χριστιανισμό. Μεταξύ Μεγάλου Αλεξάνδρου και αραβομουσουλμανικής κυριαρχίας μεσολαβούν εννέα και πλέον αιώνες, περίοδος κατά την οποία η πολιτισμική υποδομή είναι κοινή σε αυτές τις περιοχές. Ή αραβοποίηση των αυτοχθόνων πληθυσμών της ανατολικής Μεσογείου, του Λεβάντε και της Κοίλης Συρίας, έρχεται αρκετά αργότερα (θυμίζω πως η κατάκτηση της ρωμαϊκής Συρίας και Αρμενίας ολοκληρώνεται τον 7ο αιωνα ενώ οι Αραβο-Βυζαντινοί πόλεμοι ολοκληρώνονται περίπου τον 10ο αιώνα), αρχικά με θρησκευτικό πρόσημο, έπειτα με γλωσσικό, και αργότερα με κοσμικό (παναραβικός εθνικισμός και σοσιαλισμός). Ο παν-αραβισμός ως κοσμική ιδεολογία κατέρρευσε. Δεν είναι καθόλου απίθανο να εισέλθουμε σε μια περίοδο απο-αραβοποίησης της περιοχής. Αυτή η διαδικασία ενδέχεται να οδηγήσει στην ανάδυση και επαναφορά της πολιτισμικής υποδομής ή του ιστορικού υπόβαθρου που υπήρχε πριν από αυτή τη διαδικασίας αραβοποίησης. Το πολιτισμικό αυτό υπόβαθρο δεν είναι άλλο από την κοινή κληρονομιά του ανατολικού ρωμαϊκού κράτος (οι πληθυσμοί αυτοί ακούνε για Οθωμανικό «Χαλιφάτο» και τους σηκώνετε η τρίχα).

Οι ΑραβοΛεβαντίνοι έζησαν μεταξύ σουνιτοποίησης, τουρκοποίησης και αραβοποίησης (οι Λεβαντίνοι ή ΑραβοΛεβαντίνοι δεν θεωρούν εαυτούς Άραβες της ερήμου). Η περιοχή αυτή (Λίβανος, Συρία, Παλαιστίνη) αποτελεί ένα πολιτισμικό sui generis. Η γη όπου ανατέλλει ο ήλιος έχει μια ιδιαίτερη ιστορική πορεία και πολιτισμική ταυτότητα: Είναι και δεν αραβική, είναι και δεν είναι μουσουλμανική, είναι και δεν είναι Αραμαϊκή και Ασσυριακη, είναι και δεν είναι ρωμαϊκή και ελληνιστική, είναι και δεν είναι τα πάντα. Από τον Ηράκλειο και τον Νικηφόρο Φωκά που μάχονται τους Άραβες μέχρι τον Μανουήλ Κομνηνό, ο οποίος ανακαταλαμβάνει την Αντιόχεια από τους Λατίνους, μέχρι σήμερα, η περιοχή αυτή έχει μια ιστορία. Αργότερα, σφηνωμένοι ανάμεσα σε Τούρκους, Πέρσες και Άραβες θα τραβήξουν ότι τραβάνε τα Βαλκάνια που είναι σφηνωμένα ανάμεσα στην Τουρκομουσουλμανική, Σλαβοορθόδοξη και Δυτικοευρωπαϊκή ισχύ (παλαιότερα Κεντροευρωπαϊκή).

Η Ελλάδα, εάν δεν ήταν στα όρια της πολιτικής, οικονομικής και πολιτισμικής ανυπαρξίας, αποσύνθεσης και διάλυσης δεν θα έπρεπε να φοβάται το άνοιγμα σε αυτή τη φυσική ιστορική της περιοχή. Ο νεώτερος δυτικο-ευρωπαϊσμός δεν θέλει να έχουν οι υπόλοιποι σχέση με την ελληνική παιδεία, επειδή έχει μόνον αυτός... Κατά αυτόν τον τρόπο επιδίωκε να παρουσιάζει πάντα τα πράγματα. Έτσι ούτε η χερσόνησος του Αίμου, ούτε η πρώην Κοίλη Συρία, ούτε ο Πόντος και η Αρμενία, ούτε φυσικά η ίδια η Ελλάδα (σε τέτοιο επίπεδο θρασύτητας έφτασαν) είχαν καμία σχέση με τον ελληνικό πολιτισμό. Διέπραξαν μια ιστορική και πολιτισμική γενοκτονία εις βάρος του ελληνορωμαϊκού ορθόδοξου πολιτισμού της ευρύτερης Ανατολής προκειμένου να παρουσιαστούν ως οι μοναδικοί κληρονόμοι της «ελληνικότητας».

Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησιά, η διασπορά της στην ανατολική Μεσόγειο με δίκτυο της τα Πρεσβυγενή Πατριαρχεία (Οικουμενικό Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξάνδρειας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων) αριθμεί περί τα 25 εκατομμύρια μέλη. Αλλά δεν πρέπει να βλέπουμε μόνον εκεί. Υπάρχουν και άλλες εκκλησίες στην Ανατολή, αλλά δεν πρέπει να βλέπουμε ούτε μονάχα σε αυτές. Υπάρχουν και αυτόχθονες πληθυσμοί που αραβοποίηθηκαν, τουρκοποίηθηκαν και ισλαμοποίηθηκαν (ουσιαστικά σουνιτοποίηθηκαν). Υπάρχουν ακόμα και αραβοφωνοι αυτόχθονες Ρουμ, δηλαδή πληθυσμοί που πριν τα αραβικά μιλούσαν πέρα από τις τοπικές γλώσσες και ελληνικά (οι μουσουλμάνοι όταν λένε Ρουμ δεν εννοούν το λατινικό κράτος του Καίσαρα αλλά το «Βυζάντιο»). Η Ελλάδα δεν θα έπρεπε να φοβάται την ανάδειξη πολυ-εθνοτικών, θρησκευτικών ή υπερ-εθνικών στοιχείων για το παρελθόν της. Μπορεί τα κίνητρα όσων χρησιμοποιούν τέτοιου είδους επιχειρήματα να στρέφονται ευθέως ενάντια της τωρινής ύπαρξης της, προς εξυπηρέτηση γεωπολιτικών σχεδιασμών, αλλά αυτή είναι μονάχα μια ανάγνωση και μια οπτική των πραγμάτων, την οποία επιθυμεί να επιβάλει μια ομάδα ανθρώπων. Η ποικιλομορφία της ιστορίας δεν έχει μονάχα μειονεκτήματα αλλά και πλεονεκτήματα.

Σημειώσεις

(-) Πάντως οι θεματικές αυτές είναι δύσκολες και έχουν απαιτήσεις. Τα πολιτισμικά ζητήματα δεν είναι παίξε-γέλασε, δεν είναι «οικονομία».

(-) Η Βραζιλία είναι η χώρα στην οποία κατοικούν οι περισσότεροι Άραβες (περίπου 10 εκατομμύρια) εκτός της κεντρικής γεωγραφίας του Ισλάμ. Ξεπερνά ακόμα και τη Γαλλία, στην οποία κατοικούν από 4,5 μέχρι 6 εκατομμύρια Άραβες (ακολουθούν η Κολομβία και η Αργεντινή). Οι Άραβες της Βραζιλίας, οι οποίοι ζουν σε ένα διάχυτα θρησκευτικό και όχι κοσμικό περιβάλλον, προέρχονται κυρίως από τoν Λεβάντε, δηλαδή από τον Λίβανο, τη Συρία και την Παλαιστίνη και είναι χριστιανοί ρουμ. Στην Αργεντινή υπάρχουν υπάρχουν επίσης μεταξύ 1,5 και 3 εκατομμύρια Αράβες, που επίσης, προέρχονται από τον Λεβάντε (σε ορισμένες περιπτώσεις και από το Μαρόκο). Επίσης και οι Άραβες της Κολομβίας, του Μεξικού και της Χιλής προέρχονται από τον Λεβάντε. Όλοι αυτοί δεν είναι ακριβώς «Άραβες», αλλά ΑραβοΛεβαντίνοι. Είναι ο Λεβάντες, ξανά και ξανά. Πάντα ήταν, πάντα είναι και πάντα θα εξακολουθεί να είναι ο Λεβάντες. Ας προσέξουμε λίγο περισσότερο τη συγκεκριμένη περιοχή, η οποία αποτελεί επικράτεια του Πατριαρχείου Αντιοχείας (το οποίο έχει περάσει Αραβοκρατία, Φραγκοκρατία και Οθωμανοκρατία).

(-) Πολιτισμικά «Έλληνες» (όχι με την έννοια του πολίτη ενός εθνικού κράτους) και Ρουμ υπήρχαν διάσπαρτοι από την ανατολική Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι το Δούναβη και το Δέλτα του Νείλου (ή το υδάτινο σύμπλεγμα του Τίγρη και του Ευφράτη). Σκεφτείτε τον όρο κατ' αντιστοιχία με τον σημερινό υπερ-εθνικό προσδιορισμό «Ευρωπαίος» ή τον προσδιορισμό «Ρωμαίος» της λατινικής περιόδου (ενώ η Ρώμη ήταν μια πόλη είχαμε «Ρωμαίους» από τη Βρετανία μέχρι τη σημερινή Ρουμανία και τη Καταλονία).

(-) Η αναφορά μου περί «κληρονομιάς» σχετίζεται με την κοινή υποδομή στην οποία αναφέρθηκα, δεν σχετίζεται με την δυτικο-ευρωπαϊκή άποψη, η οποία στρεφόταν ευθέως εναντίον του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους προκειμένου να πείσει πως την αρχαία ελληνική γραμματεία διέσωσαν μονάχα οι Άραβες και όχι οι Βυζαντινοί (κάτι που φυσικά δεν ισχύει, απλά αρκετά έργα οι δυτικο-Ευρωπαίοι τα γνώρισαν μέσω των Αράβων).

(-) Το ανατολικό ρωμαϊκό κράτος το πολέμησαν όλοι. Από βορρά, νότο, ανατολή και δύση. Πρώτα ήταν οι Πέρσες, μετά ήταν οι Άραβες, μετά ήταν οι Ρως, μετά ήταν οι Βούλγαροι και οι Σλάβοι, μετά ήταν οι Λατίνοι και τέλος οι Τούρκοι.

(-) Γενικότερα, δεν είναι ιδιαίτερα φρόνιμο να μας ζορίζουν τόσο πολύ στο εθνοκρατικό επίπεδο του εδαφικό χώρου, γιατί ενδέχεται - από το πολύ ζόρισμα - να ξεβράσουμε τίποτα παν-μεσογειακά πανοράματα στον δικτυωτό χώρο (τίποτα Θούριους και Ρήγες της ανατολικής Μεσογείου), και μετά να τρέχουν να μας μαζέψουν (προκειμένου να πληρώσουμε φόρους)...

Πηγή: Δ`~. Κοσμοϊδιογλωσσία