Σωκρατικοί και μακιαβελικοί

Θεόφιλος Πουταχίδης

Το ζήτημα της ονομασίας του κρατιδίου με πρωτεύουσα τα Σκόπια έχει έναν εμβληματικό χαρακτήρα παγκόσμιας εμβέλειας. Απεικονίζει την ιδεολογική μάχη που μαίνεται πίσω από τις προφάσεις των κλασικών πολιτικών ταυτοτήτων. Αν δει κανείς τα πράγματα στην ουσία τους, η σύγκρουση μεταξύ ανιδιοτελών και ιδιοτελών είναι η μοναδική πολιτική διαμάχη που έχει νόημα παντού και πάντα.

Το ιδιοτελώς πολιτεύεσθαι οδηγεί στην
εκμετάλλευση του πολίτη, στη στέρηση
της ελευθερίας και των δικαιωμάτων
του, και είναι το αυθεντικό κίνητρο της
εγκαθίδρυσης του κάθε είδους
ολοκληρωτικού συστήματος.

Επειδή προϋποθέτει την απόκρυψη των ανίερων στόχων του, είναι σύμφυτο με την υποκρισία, το ψεύδος και την προπαγάνδα. Αφού στην πράξη εξευτελίζει και βλάπτει παντοιοτρόπως τον πολίτη, πρέπει να μετέρχεται πρακτικές πλύσης εγκεφάλου και στρέβλωσης της πραγματικότητας με ταυτόχρονη δημιουργία μιας εικονικής.

Επομένως, δεν εχθρεύεται μόνον το ελεύθερο και εύψυχο φρόνημα, αλλά και την κοινή λογική και την κάθε είδους επιστημονική αλήθεια που δεν είναι συμβατή με τους σκοπούς του. Οι προπαγανδιστικές τακτικές του ολοκληρωτισμού στη σύγχρονη ιστορία, μάλιστα, επιτάσσουν την καταστρατήγηση της κάθε αξίας στο όνομα της ίδιας –αυτής– της αξίας. Δηλαδή, της δημοκρατίας στο όνομα της δημοκρατίας, της ελευθερίας στο όνομα της ελευθερίας, της επιστήμης στο όνομα της επιστήμης και ούτω καθεξής.

Επίσης, την καταπάτηση μιας αξίας στο
όνομα κάποιας άλλης – αυθεντικής ή
ψευδεπίγραφης.

ια παράδειγμα, της ενημέρωσης και της διαφάνειας στο όνομα της πολιτικής σταθερότητας∙ της δίκαιης δίκης και της ελεύθερης έκφρασης στο όνομα της αποτελεσματικής εξωτερικής πολιτικής∙ του ιδιωτικού απορρήτου στο όνομα της ασφάλειας∙ της επαγγελματικής ικανότητας στο όνομα του δικαιώματος στην εργασία.

Κάθε πολίτης στον κόσμο είναι υπεύθυνος και πρέπει να είναι σε επιφυλακή. Ο εφησυχασμός και η αδράνεια απέναντι σε κάθε μικρό βήμα που κάνει μπροστά ο ολοκληρωτισμός δεν επιτρέπεται. Η ωρίμαση, η εξέλιξη και η βελτίωση της ποιότητας της δημοκρατίας στον κόσμο μπορεί να επιτευχθεί μόνο με περισσότερη ηθική, αλήθεια κι ανιδιοτέλεια στην πολιτική. Η μάχη είναι πραγματική και συνεχής.

Στο ένα στρατόπεδο ας τοποθετήσουμε συμβολικά τον Σωκράτη, για να συμβολίσουμε το ήθος, τη σοφία και τον ανθρωπισμό. Στο άλλο τον Μακιαβέλι∙ μήτε ήθος, μήτε αλήθεια, μήτε αξιοπρέπεια, μήτε δικαιοσύνη. Μπροστά στο συμφέρον και στην πολιτική σκοπιμότητα και ιδιοτέλεια όλα αυτά μπορούν να τσαλαπατηθούν. Η διαβολική αυτή όμως πρακτική του «σκοπού που αγιάζει τα μέσα», της αυτοδικαίωσης, της οίησης και του «δικαίου της ισχύος», απονευρώνει κι ευτελίζει τη δημοκρατία κι ανοίγει το δρόμο του ολοκληρωτισμού.

Αυτή είναι η κυρίαρχη ιδεολογική μάχη
σε παγκόσμια κλίμακα σήμερα. Οι
σωκρατικοί από τη μια και οι
μακιαβελικοί από την άλλη.

Τίποτα δεν ενοχλεί, λοιπόν, τους μακιαβελικούς περισσότερο από το «γνώθι σαυτόν». Το ήξερε αυτό ο γερο-Σωκράτης που ονειρευόταν την ιδανική πολιτεία∙ γι’ αυτό αφιέρωσε τη ζωή του στο να το διδάξει ως αιώνια παρακαταθήκη για κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο. Το ιδεολόγημα λοιπόν που ανακάλυψαν οι μακιαβελικοί για να χτυπήσουν το δελφικό μας ρητό, είναι η κατάχρηση του δικαιώματος του αυτοπροσδιορισμού.

Ο Σωκράτης συνιστά να δει ο καθείς τον εαυτό του όπως πραγματικά είναι, για να μπορέσει μετά πάνω στην υγιή βάση της λογικής, της επιστήμης και της αλήθειας να βελτιωθεί γνήσια κι αντικειμενικά. Εκεί, λοιπόν, που ο μεγαλύτερος φιλόσοφος όλων των εποχών λέει αυτό, οι «κακοί σκοποί των μακιαβέληδων» εξυπηρετούνται απ’ τ’ άλλο: ποια αλήθεια, ποια πραγματικότητα και ποια επιστήμη; Αυτά είναι σαχλαμάρες! Είσαι ότι δηλώσεις!

Διαχρονικά, επαΐοντες καθηγητές υψηλού κύρους θυμίζουν την επιστημονική αλήθεια στο λεγόμενο Σκοπιανό ζήτημα. Ο καθηγητής του Berkeley Στίβεν Μίλερ λέει πως «τα Σκόπια ασκούνται στην εικονική ιστορία». Κι ο καθηγητής της Οξφόρδης Ρόμπιν Λέιν Φοξ λέει πως είναι «τόσο αμαθείς και εξωφρενικοί όσο αν έλεγαν ότι το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης βρίσκεται στη Λευκορωσία κι ότι η Οξφόρδη είναι το Μινσκ». Αδιαφόρετα… Γιατί μια καθηγήτρια των διεθνών σχέσεων ονόματι Καλυψώ Νικολαΐδη στο ίδιο Πανεπιστήμιο (της Οξφόρδης, δηλαδή, που δεν είναι το Μινσκ) έγραψε πρόσφατα ότι: «Οι εθνικές ταυτότητες δεν κατεβαίνουν απ’ τα ουράνια, ούτε ξεφυτρώνουν από τη γη. Οικοδομούνται κι αυτές, όπως όλα τα κοινωνικά φαινόμενα. Γι’ αυτό, τούτη η ιστορία έχει να κάνει με τη συμμετοχή σε μια συλλογική ταυτότητα [σ.σ.: εννοείται η μακεδονική] η οποία, έστω κι αν είναι κάπως ρευστή, θα πρέπει να είναι κοινή τόσο για τους πολίτες που μπορούν να επιλέξουν ν’ αυτοαποκαλούνται όπως το επιθυμούν, όσο και για τις χώρες τους».

Αν λοιπόν κάποια εθνική ταυτότητα έχει
οικοδομηθεί πάνω σε μια εξωφρενικά
ψεύτικη εκδοχή της ιστορίας;

Αν έχει κατασκευαστεί συστηματικά με την επίβουλη προπαγάνδα ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος, όπως αυτό του στρατάρχη Τίτο; Έχω μπερδευτεί… Σε άλλα ζητήματα η παραχάραξη της ιστορίας όχι μόνο καταγγέλλεται, αλλά διώκεται και ποινικά. Γιατί στο Σκοπιανό νομιμοποιείται διεθνώς με κάθε επισημότητα; Με δυο μέτρα και φαρισαϊσμούς δεν κυβερνιέται ο κόσμος…

Ακόμα κι αν όλα τα κράτη του κόσμου συμφωνήσουν στο ότι η ιστορική αλήθεια μπορεί να είναι προϊόν κατασκευής, η χώρα που γέννησε τη δημοκρατία δεν πρέπει να το πράξει ποτέ!

Αλίμονο… το μαύρο 1984 του Τζορτζ Όργουελ έρχεται όλο και πιο κοντά…

Πηγή: Pontos-News