Το ποτάμι δεν αστειεύεται

Απ' το 700 π.Χ. ως το 2024, όποτε ένα ποτάμι διαφώνησε με τους ανθρώπους έφερε την καταστροφή

Το Φαράγγι της Μέλισσας

Ο ποταμός Βάρδας στη Λευκάδα περνάει από το Φαράγγι της Μέλισσας. Εκεί πηγαίνει ένα χιλιόμετρο χωματόδρομος, που φαίνεται ότι παλιά ήταν παραπόταμος του Βάρδα. Επειδή όμως ποτέ δε γέμιζε με νερό, τον έκαναν δρόμο, και άφησαν ένα μικρό αυλάκι στην άκρη που αρκούσε για να μεταφέρει το λίγο νεράκι που έρρεε χειμώνα-καλοκαίρι, επί πολλά χρόνια. Ο παραπόταμος είχε όμως άλλη άποψη, και μια νύχτα ξήλωσε σε κάμποσα σημεία το χωματόδρομο και τον ξαναέκανε κοίτη. Πλέον αυτό το χιλιόμετρο το περπατάμε (αν και ένας τσομπάνης που έχει ζώα κοντά στο Φαράγγι πηγαίνει με τετρακίνητο Fiat Panda).

Ο δρόμος προς το Φαράγγι της Μέλισσας στις 23 Δεκεμβρίου 2017, λίγες μέρες αφού τον ξήλωσε το ποτάμι.

Κάτι παρόμοιο, σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα, φαίνεται πως έγινε τις προάλλες στη Βαλένθια. Ο ποταμός Τούρια πλημμύριζε κάθε λίγες δεκαετίες, και μετά την πλημμύρα του 1957 έκαναν γιγαντιαία έργα εκτροπής του και τον πήγαν λίγα χιλιόμετρα παρακάτω, και το κομμάτι του που περνούσε μέσα απ’ την πόλη το έκαναν πάρκο. Στις 29 Οκτωβρίου 2024, ο ποταμός αποφάσισε ότι του άρεσε καλύτερα η παλιά του κοίτη.¹

Πριν λίγους μήνες είχα αναφέρει ένα απόσπασμα απ’ την Ιλιάδα:

Όπως η σκοτεινιασμένη γη υποκύπτει στη λαίλαπα τη φθινοπωρινή μέρα που ρίχνει καταρρακτώδη βροχή ο Δίας—οργισμένος με τους ανθρώπους που λαμβάνουν στρεβλές αποφάσεις στη συνέλευση και προχωρούν χωρίς να λογίζουν την εκδίκηση των θεών—και όλοι οι ποταμοί ρέουν ξέχειλοι, και χείμαρροι σκάβουν τις πλαγιές και βρυχώνται ρέοντας απ’ τα βουνά προς τη μαυρισμένη θάλασσα, και διαλύουν τα έργα των ανθρώπων, έτσι τα άλογα των Τρώων αγκομαχούσαν τρέχοντας.

— Ιλιάδα Π 384-393

Η ερμηνεία που είχα δώσει ήταν πως τον καιρό της Ιλιάδας η κυβέρνηση έριχνε το φταίξιμο για τα καταστροφικά φαινόμενα στη δικιά μας ασέβεια, όπως και σήμερα υποτίθεται πως φταίμε εμείς γιατί εκπνέουμε διοξείδιο του άνθρακα. Στο μεταξύ όμως το ξανασκέφτηκα και έχω άλλη θεωρία. Πιστεύω ότι η παρομοίωση αναφέρεται σε συγκεκριμένο επεισόδιο που συνέβη τη χρονιά που ο ποιητής συνέθεσε το απόσπασμα. Κάποιο δημοτικό συμβούλιο της εποχής είχε αποφασίσει να μπαζώσει ή να εκτρέψει ένα ποτάμι. Λογάριασαν όμως χωρίς το ποτάμι.

¹ Δεν έχω μελετήσει συγκεκριμένα στοιχεία για το τι έγινε στη Βαλένθια, αλλά η εκδοχή αυτή, που κυκλοφορεί σε ελληνικούς υδρολογικούς κύκλους, φαίνεται να είναι μέρος της ιστορίας.

Πηγή: elephants.gr