Ὅπου γλῶσσα πατρὶς

Γράφει ὁ Δημ. Νατσιός

Εἶναι ἀποδεκτὸ ἀπ’ ὅλους ὅτι ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα εἶναι πλούσια, ἀρχοντική. «Ἐδῶ καὶ 3.000 χρόνια ὁ ἴδιος λαὸς στὴν ἴδια γῆ ἐξακολουθεῖ νὰ ὁμιλεῖ τὴν ἴδια γλῶσσα», ὅπως ἔλεγε ὁ Ἐλύτης. Εἶναι μία γλῶσσα ὄμορφη, μὲ πολύμορφο, πολύχρωμο καὶ πολυδύναμο λεξιλόγιο, ποὺ καλύπτει ὅλες τὶς ἀποχρώσεις τοῦ λόγου. Εἶναι ἡ μόνη γλῶσσα στὴν ὁποία ἡ λέξη «ξένος» δὲν σημαίνει «ἐχθρός», ἀλλὰ «φίλος» («Ξένιος Ζεύς»).

Ἀπ’ αὐτὴν τὴν γλῶσσα γεννήθηκε καὶ ἡ λέξη «φιλότιμο», ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ ἀποδοθεῖ σὲ καμμιὰ ἄλλη γλῶσσα. «Γιὰ ἕνα φιλότιμο», λέμε κι ἐννοοῦμε ψυχικὰ ἀθλήματα ἀπροσμέτρητα καὶ κακουργήματα δυσπερίγραπτα. «Πῶς νὰ ἐξηγήσεις στοὺς Εὐρωπαίους», γράφει ὁ Αὐστριακὸς Λαυρέντιος Γκεμερέυ, στὸ πολύκροτο βιβλίο του «Ἡ δύση τῆς Δύσεως», «ὅτι ἡ λέξη τιμή, ὅταν συνδέεται μὲ τὴν φιλία, χάνει τὴν οἰκονομική της χροιά, ἐπειδὴ ἔγινε φιλότιμο; Πῶς νὰ τὰ πεῖς στοὺς Εὐρωπαίους ὅλα αὐτά, ἀφοῦ δὲν ἔχουν φιλότιμο;».

Καὶ τὴν γλῶσσα αὐτὴ τὴν διαφύλαξε κυρίως ὁ λαός, ποὺ ὅταν κάθεται στὸ τραπέζι τρώει «ψωμί», ἐνῶ στὸν Ἑσπερινὸ θὰ πάει τοὺς «ἄρτους», γιὰ νὰ γίνει «ἀρτοκλασία». Ἦρθαν, ὅμως, οἱ διανοούμενοι τῶν σαλονιῶν καὶ κάπου στὰ μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ ᾽70 ἔκοψαν σύρριζα τὴν βασιλικὴ φλέβα, ποὺ ζωογονοῦσε τὸν ὕστερο λόγο μὲ τὸν ἀρχαῖο. Ἡ γλῶσσα αἴφνης κατάντησε διαπιστευτήριο «προοδευτισμοῦ». Στήθηκε ἕνα γλωσσικὸ «γκέτο» καὶ χιλιάδες λέξεις «ποινικοποιήθηκαν», διότι «μύριζαν» «συντηρητισμό». Θεωρήθηκαν «παρακρατικές». Ἔτσι φτάσαμε σὲ γλωσσικὰ ἐκτρώματα τοῦ τύπου «ἡ συναυλία θὰ γίνει στὶς 18 τοῦ Ἰούνη». Ὅμοιες προγραφὲς εἴχαμε καὶ μὲ λέξεις, ποὺ ἦταν ὕποπτες γιὰ λανθάνουσα ἐθνικοφροσύνη. Λέξεις ὅπως πατριώτης, ἔθνος, Ὀρθόδοξος, ἀπέκτησαν ἀρνητικὴ σημασία καὶ ταυτίστηκαν μὲ τὸν φανατισμὸ καὶ τὴν μισαλλοδοξία. Ἀκόμη καὶ σήμερα, ἂν τολμήσεις καὶ μιλήσεις γιὰ πατριωτισμό, οἱ ἐνεδρεύοντες ἡμιμαθεῖς τῆς προοδομανίας, ἀναρριπίζουν τὴν ἐτικέτα τοῦ ἐθνικισμοῦ.

Ἦρθε καὶ ἐκείνη ἡ κατάργηση τῶν τόνων καὶ τῶν πνευμάτων ἀπὸ καμμιὰ δεκαριὰ νυσταλέους «ἐθνοπατέρες» καὶ «ἐθνομητέρες», στὰ μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ ’80, καὶ φτάσαμε στὸν σημερινὸ πτωματώδη νεοελληνικὸ λόγο. «Ὅταν οἱ ἐχθροί σου θὰ ἔχουν ξεμάθει τὴν ὀρθογραφία τους, νὰ ξέρεις ὅτι ἡ νίκη πλησιάζει», ἔλεγε Ρῶσος γλωσσολόγος.

Ἡ ὀρθογραφία ὡς σημαντικὴ καὶ καίρια παράμετρος τοῦ γλωσσικοῦ μαθήματος, ἰδίως στὶς μικρὲς τάξεις τοῦ δημοτικοῦ, καταργήθηκε. Τὶς συνέπειες τὶς βιώνουμε. Ἡ ἀνορθογραφία εἶναι ὁ κανόνας. Κάτι παρόμοιο ἰσχύει καὶ μὲ τὴν πάλαι ποτὲ καλλιγραφία.

Ὅλος, ὅμως, αὐτὸς ὁ ἐθελότυφλος φανατισμὸς καὶ ἡ ἀσχετοσύνη διοχετεύτηκε στὴν ἐκπαίδευση μὲ τραγικὰ ἀποτελέσματα. Ἀντὶ ἡ ἐκπαίδευση νὰ γίνει θύλακος ἀντιστάσεως στὴν γλωσσικὴ ἐκμβαρβάρωση, ἀπέβη σιγὰ-σιγὰ συντελεστής της. Τὰ ἀρχαῖα ἑλληνικὰ καταργήθηκαν στὴν μέση ἐκπαίδευση, διότι παρέπεμπαν, κατὰ τοὺς «ἐκδημοτικιστές», στὴν ὀπερετικὴ καθαρεύουσα τῶν Ἀπριλιανῶν.

Τὸ ἴδιο συνέβη καὶ μὲ τὴν γραμματικὴ τοῦ δημοτικοῦ σχολείου, ἡ ὁποία ἀποσύρθηκε, διότι καταπίεζε ψυχολογικὰ «τὰ παιδιὰ τοῦ λαοῦ». Ἀφοῦ χαντακώθηκε γλωσσικὰ μία ὁλόκληρη γενιὰ μαθητῶν, ἐπανῆλθαν ἀμφότερα -ἀρχαῖα καὶ γραμματικὴ- στὸ σχολεῖο. (Καὶ γιὰ νὰ εἴμαστε εἰλικρινεῖς, ὅσοι δάσκαλοι ἢ φιλόλογοι φοιτήσαμε καὶ ἀποφοιτήσαμε τὴν δεκαετία τοῦ ’80 καὶ ἐντεῦθεν, ὑστεροῦμε σὲ γνώσεις -καὶ σὲ ἦθος- ἀπὸ τοὺς παλαιότερους. Εἴμαστε «προϊόντα» τῆς ἀκαδημαϊκῆς μετριοκρατίας καὶ τῆς λογικῆς τῆς ἥσσονος προσπαθείας, ὅπως ἐλέχθη ἐπιτυχῶς). Κι ἂν στὸ δημοτικὸ σχολεῖο κάποιοι δάσκαλοι, παραβαίνοντας τὶς ἄνωθεν ἐντολές, διδάσκαμε τὴν γραμματικὴ καὶ ἀναθέταμε, παρὰ τὶς σχετικὲς ἀπαγορεύσεις, κατ’ οἶκον σχολικὲς ἐργασίες, ἡ κατάργηση τῶν ἀρχαίων ἦταν ἐγκληματική.

(Πρὶν ἀπὸ ἀρκετὰ χρόνια «ἔδινα» στὴν θεολογικὴ σχολὴ τοῦ ΑΠΘ ἀρχαῖα ἑλληνικά. Ἀγανακτισμένη ἡ διδάσκουσα καθηγήτρια, κατηγοροῦσε τὴν πανάθλια ἐκπαίδευση γιὰ τὸ τραγικὸ ἐπίπεδο τῶν φοιτητῶν, καὶ μάλιστα πρωτοετῶν μὲ νωπὴ ἀκόμη τὴν διδασκαλία τῶν ἀρχαίων). Ὁ πρωτομάστορας τῆς (Κακιᾶς) δημοτικῆς ὁ Ψυχάρης ἔλεγε: «Γράφω τὴν κοινὴ γλῶσσα τοῦ λαοῦ. Ὅταν ἡ δημοτική μας γλῶσσα δὲν ἔχει μία λέξη ποὺ μᾶς χρειάζεται, τὴν παίρνω ἀπὸ τὴν ἀρχαία καὶ προσπαθῶ, ὅσο εἶναι δυνατό, νὰ τὴν ταιριάσω στὴ γραμματική. Ἔτσι ἔκαμαν ὅλα τὰ ἔθνη τοῦ κόσμου, ἔτσι θὰ κάμουμε καὶ ἐμεῖς». [Ὁ Ψυχάρης μᾶλλον περισσότερο κακὸ ἔκανε παρὰ καλό. Ἡ γλῶσσα ποὺ πρότεινε ἦταν ἕνα ἀνύπαρκτο λαϊκὸ ἰδίωμα, ποὺ προφανῶς ὀνομάστηκε «ἡ καθαρεύουσα» τοῦ Ψυχάρη]. Ἡ λεγομένη δημοτικὴ δὲν νοεῖται αὐτοδύναμη, ξεκομμένη ἀπὸ τὴν ἀρχαία.

Αὐτὸς ὁ ψευτολαϊκότροπος δημοτικισμὸς μᾶς φόρτωσε ἐκεῖνα τὰ ἀμίμητα: Ἰούνη, Γιούλη, δημόσιου, ἄμεσα (ἀντὶ ἀμέσως), κύρια (ἀντὶ κυρίως), προηγούμενα (ἀντὶ προηγουμένως), ἑπόμενα, ὁμολογούμενα, ἀντικατάσταση, δηλαδή, τοῦ ἐπιρρήματος ἀπ’ τὸ ἐπίθετο. Πειραματίστηκαν οἱ «καυσοκαλυβίτες» τῆς παιδείας, ἀπέκοψαν τὸν ὀμφάλιο λῶρο, ποὺ συνέδεε τὴν ἀρχαία μὲ τὴν νέα γλῶσσα, καὶ ἔτσι «οἱ μαθητὲς θὰ θεωροῦν σὲ λίγα χρόνια τὴν μουσικὴ ὡς θηλυκὸ τοῦ μουσακά, τὸν Ἕλληνα συνώνυμο τοῦ σέλινου καὶ τὸν γλύπτη συνώνυμο τοῦ γλείφτη, θὰ συγχέουν τὴν δημοκρατία μὲ τὴν δημοπρασία, τὴν ἀλήθεια μὲ τὴν εὐήθεια (=βλακεία), τὸν πολίτη μὲ τὸν ἀλήτη». (Καργάκος, «Ἀλαλία», σελ. 68).

Ἤδη οἱ λέξεις ἐργασία, σύνταξη, ἐφάπαξ, ἀσφάλεια, ἔχουν σχεδὸν προγραφεῖ ἀπὸ τὸ λεξιλόγιο τῶν σαλταδόρων τῆς πολιτικῆς. Ἀντικαθίστανται ἀπὸ δυσνόητους νεολογισμούς, γιὰ νὰ κρύψουν ἐγκλήματα. Εἶναι ἡ τακτικὴ τῆς «Νέας Τάξης». Ἂς προστεθεῖ καὶ ἡ περιρρέουσα γλωσσικὴ ἡμιμάθεια καὶ ἡ ἀποκοπή μας ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα γλωσσικὰ κοιτάσματα ποὺ ἐπέτειναν τὴν …ἀγλωσσία

Καὶ αὐτὴ ἡ ἀποκοπὴ ἀπὸ τὴν ἀρχαία γλῶσσα προλείανε τὸ ἔδαφος γιὰ τὴν «Νέα Ὁμιλία» τοῦ Ὄργουελ. «Κάποιος ποὺ θὰ ἔχει ἀνατραφεῖ μόνο μὲ τὴν Νέα Ὁμιλία δὲν θὰ ξέρει ὅτι κάποτε ἡ λέξη “ἴσοι”, εἶχε τὴν δευτερεύουσα σημασία «πολιτικῶς ἴσοι» ἢ ὅτι ἡ λέξη «ἐλεύθερος» κάποτε σήμαινε «πολιτικῶς ἐλεύθερος». («1984». Σελ. 307)

Σήμερα ξεβράζονται οἱ ἐπιπτώσεις τῆς γλωσσικῆς κακοδιδασκαλίας, «ἀκουμποῦν» ἀκόμη καὶ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ θὰ ἀναλάβουν τὸν ἐπίμοχθο καὶ κρίσιμο λειτούργημα τῆς ἐκμάθησης στοὺς μικροὺς μαθητές. Πῶς νὰ ἐξηγηθεῖ ἡ ἐτυμολογία τῆς λέξης παγκόσμιος ἀπὸ τὸ «πάγκος» καὶ «ὀσμή», ὅπως ἔγραψε δάσκαλος ἐξεταζόμενος γιὰ τὴν εἴσοδό του στὴν ἐκπαίδευση;

Πηγή: Χριστιανικὴ Βιβλιογραφία