Η 25 ΜΑΡΤΙΟΥ ΤΟΥ 1821 ΚΑΙ ΤΟΥ 1908

3 Δεκεμβρίου, 2019 - 17:16

Κοινή Μνήμη - Χρήστος Θ. Μποκόρος

Κουβέντα στὸ πόδι μεταξὺ ἑνὸς περίεργου καὶ ἑνὸς στοχαστικοῦ.

Ὁ π ε ρ ί ε ρ γ ο ς. Ἂν σὲ προσκαλοῦσε κανένας σύλλογος ν' ἀπαγγείλῃς τὸν πανηγυρικὸ τῆς μέρας, θὰ δεχόσουν;

Ὁ σ τ ο χ α σ τ ι κ ό ς. Βέβαια. Καὶ θὰ βροντοφωνοῦσα, ἀπάνου, κάτου, τέτοια:

—Τὸ 21! Σταθμός, ἀρχή, ἡρωϊκὴ ἀστραπή. Ὁ σταθμὸς προσωρινός, ἡ ἀρχὴ χρειάζεται νὰ ξετυλιχθῇ, τὸ θετικὸ τῆς ἀστραπῆς βροχὴ εὐεγέτρα. Τώρα ἀναβροχιὰ καὶ ὕπνος. Ὁ Ἑλληνικὸς λαός, καὶ ὁ λευτερωμένος τάχα κι ὁ τουρκοπατημένος, ἴσως πιὸ πολὺ ὁ πρῶτος, ραγιὰς ἀκόμα κάθε λογῆς τυράννων. Οἱ λαοὶ παίρνουν τὴ συνείδηση τοῦ εἶναι τους ἀπὸ τοὺς δυνατοὺς ποὺ φυτρώνουν ἀπὸ μέσα τους καὶ τοὺς δίνουν νὰ καταλάβουν τί ἀξίζουν. Οἱ δυνατοὶ εἴτε ἀσυνείδητα ὄργανα κάποιου σιδερένιου νόμου, εἴτε ἥρωες μιᾶς ἀκαταδάμαστης θέλησης, (ρωτῆστε τοὺς σοφτάδες τῆς κοινωνικῆς Ἐπιστήμης) κάνουν τὰ κοπάδια λαοὺς καὶ τὰ μπουλούκια στρατούς. Καὶ τοὺς δυνατοὺς τοὺς ἀρματώνουν τὰ ἰδανικὰ εἴτε ἀπὸ καραβόσκοινο εἴτε ἀπὸ μετάξι, ἀνυφαντά, αἱμάτων ἢ αἰθέρων ἰδανικά. Οἱ Ἰδέες κυβερνᾶν τὸν κόσμο. Ἐδῶ τὸ ρουσφέτι βασιλιάς, ἡ ρουτίνα σουλτάνα, τὸ ψέμα, λάβαρο. Ἡ Ἰδέα χτυπιέται ἀλύπητα. Κάθε πηγὴ ἐνέργειας καὶ ζωῆς θολωμένη.

Ἡ γλῶσσα, σκλάβα. Ἡ γυναίκα, σκλάβα. Τὸ παιδί, σκλάβος. Ὁ δουλευτής, σκλάβος. Οἱ ἀργοὶ κ' οἱ ὀκνοί, χαρὲς καὶ πανηγύρια. Βέβαια πὼς κάποια σημάδια ἐθνικὴς ζωῆς κοιτάζονται προσεχτικὰ καὶ δείχνουν κάποιο σχετικὸ ἄνθισμα. Μὰ εἶναι τὰ ὑλικώτερα καὶ τὰ προχειρότερα. Ὅ,τι οὐσιαστικώτερο, ὁ νοῦς ὁ ἴδιος, παραστρατισμένος ἢ καταφρονεμένος ἢ παραγνωρισμένος ἢ συκοφαντημένος. Σκοντάφτουμε στὴν κακία, καὶ μᾶς τριγυρίζουν, καθὼς τὸ λέει κάπου ἕνας δάσκαλός μου ἀπὸ τοὺς πιὸ μεγάλους «τὰ σκοτεινὰ βασίλεια τῆς ἀμάθειας καὶ τῆς ἀνοησίας, ποὺ πιὸ πολὺ ἀπὸ τὴν κακία τὴν ἴδια καταστρέφουνε τὸν κόσμο». Ὅπου συνείδηση, ἀτολμία· ὅπου γνώση, ἀσυνειδησία. Τίποτε δὲν εἶναι στὸν τόπο του. Ἄν μᾶς ἔβγαινε ἄξαφνα στὴ μέση κανένας μεγάλος, μὰ πολὺ μεγάλος ἐπιστήμονας, θὰ τὸν ἐσταύρωναν. Ἂν κανένας μεγάλος, μὰ πολὺ μεγάλος ποιητής, θὰ τὸν ἀτίμαζαν. Ἂν κανένας μεγάλος, μὰ πολὺ μεγάλος πολιτικός, θὰ τὸν παλούκωναν. Μὲ φιλήσυχους νοικοκυρέους, μὲ φανφαρώνους ἀδιάντροπους, καὶ μὲ λογιώτατους τῆς Βαβυλωνίας δὲν πᾶνε μπροστὰ τὰ ἔθνη.

Ὁ π ε ρ ί ε ρ γ ο ς. Τὸ πρόκοψες. Θὰ σὲ ξυλοκοπήσουν.

Ἐφ. «Ἀκρόπολις», 25 Μαρτίου 1908.

Πηγή: Κ. Παλαμᾶ, Ἅπαντα, Τόμος ΙΔ΄. Β΄ ΕΚΔΟΣΗ, ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΕΣ