Στοιχειώδη κοινωνιολογικά δεδομένα -και ορισμένες σκέψεις- για τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος (Όχι ή Ναι μεν αλλά).

.~`~.
Αντί Εισαγωγής

Ο ψυχρός μετανεωτερικός €uroλαϊκισμός συγχέει το ομοσπονδιακό με το διακυβερνητικό πλαίσιο ή πιο σωστά τα χρησιμοποιεί a la carte και κατά περίπτωση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το περίφημο επιχείρημα που τοποθετεί την Ελλάδα από την μια μεριά και τα υπόλοιπα 18 κράτη από την άλλη, επιχείρημα το οποίο θυμίζει την εξής διαδικασία: «μέσα από την αιρεσιμότητα και από τις αξίες της Ε.Ε, επιδίωκε να εξευρωπαϊσει τις μεσογειακές χώρες, αλλά να δημιουργήσει στην ουσία μια νέα αυτοκρατορία, με την έννοια της ασύμμετρης σχέσης με τους γείτονες της, όπου θα επιβάλλει τις δικές της αξίες φαινομενικά, αλλά στην ουσία τη δική της πολιτική». Έχει ενδιαφέρον πως αυτή η ασύμμετρη σχέση δεν υπάρχει πλέον ανάμεσα στην Ε.Ε και τις γειτονικές της χώρες στο εξωτερικό (Ε.Ε από την μια, με Τυνησία, Αίγυπτο ή Τουρκία από την άλλη), αλλά έχει εισχωρήσει και στο εσωτερικό της Ένωσης (18 κράτη-μέλη ή δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις της €uroζώνης από τη μια, με την Ελλάδα ή την κυβέρνηση της Ελλάδας από την άλλη. Αυτός είναι ο ορισμός της ασύμμετρης -αυτοκρατορικής- σχέσης).

Άλλωστε, στην περίπτωση που άλλαζε η κυβέρνηση στην Ελλάδα και μια κυβέρνηση ενός άλλου κράτους αντιδρούσε στις οικονομικές πολιτικές της €uroζώνης, πάλι 18 δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις έναντι μίας θα ήταν το αποτέλεσμα. Όλα τα προηγούμενα βέβαια, ουδεμία σχέση έχουν με τις καταστατικές συνθήκες της Ε.Ε.

.~`~.
Στοιχειώδη κοινωνιολογικά δεδομένα

Το δημοψήφισμα ήταν μια εσφαλμένη απόφαση. Θα το καταλάβουν μόνο όταν τους γυρίσει μπούμερανγκ, μέχρι τότε θα θριαμβολογούν. Βραχυπρόθεσμα τα αποτελέσματα του φαντάζουν -σε ορισμένους- θριαμβευτικά στο εσωτερικό (όχι στο εξωτερικό). Μεσοπρόθεσμα θα αποδειχθούν το λιγότερο απογοητευτικά αν όχι καταστροφικά τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό (μακροπρόθεσμα δεν θέλω να το σκέφτομαι καν). Όσο και εάν η απαστράπτουσα λάμψη των ημερών τυφλώνει, σε μικρό χρονικό διάστημα αυτή η λάμψη θα ξεθωριάσει. Ήδη έχει αρχίσει να ξεθωριάζει. Σύντομα θα επιστρέψουμε στην αρχική και φυσική επιλογή η οποία παρακάμφθηκε μέσω του δημοψηφίσματος, και που δεν είναι άλλη από τις εκλογές (αν δεν έχουμε παραιτήσεις, ανωμαλίες κ.λπ). Με την απόφαση για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος κερδήθηκε χρόνος και υπήρξαν πολλές παράπλευρες απώλειες για ορισμένους, οφέλη για κάποιους άλλους. Όπως γίνεται κατανοητό, οι επόμενες εκλογές θα διεξαχθούν σε ένα τοπίο το οποίο θα διαμορφωθεί από τις επιπτώσεις και τα αποτελέσματα, τις απώλειες και τα οφέλη που προέκυψαν από το δημοψήφισμα. Η απόφαση για το δημοψήφισμα ήταν φανερό πως νομιμοποιούσε τα αποτελέσματα της διαπραγμάτευσης, όποια και εάν ήταν αυτά. Η ελέω Θεού βασιλεία -μέσω παγίδευσης και υφαρπαγής ψήφου- ήταν ένας μοναχά από τους λόγους που ήμουν αναφανδόν αντίθετος με τη διεξαγωγή του.

Ξεκαθαρίζοντας τη θέση μου ως προς αυτό, οφείλω να επισημάνω το εξής. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος αποτύπωσε κάτι το οποίο ήταν ναι μεν γνωστό αλλά σπάνια αποτυπωνόταν. Το χαώδες κενό αντιπροσώπευσης και την αναντιστοιχία που υπάρχει ανάμεσα στην βούληση του πολιτικού σώματος και στην βούληση όσων επικυριαρχούν επί, και διαμορφώνουν την, «κοινή γνώμη» και το δημόσιο λόγο.

Ένα ολόκληρο πολιτικό, επιχειρηματικό, δημοσιογραφικό-μηντιακό, ακαδημαϊκό κατεστημένο, το οποίο είναι, σε γενικές γραμμές, αποσυνδεδεμένο από το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας και λειτουργεί ως κλειστό σύστημα, συνεπικουρούμενο από εξωθεσμικές, εξωκοινωνικές και εξωεθνικές δυνάμεις και παρεμβάσεις επέλεξε την «ευρωπαϊκή» γραμμή. Ολόκληρη η «ελίτ» επέλεξε την «ευρωπαϊκή» γραμμή του Ναι. Είναι μια γνωστή κατάσταση την οποία παρατηρούμε συνεχώς και κατ' επανάληψη στην Ε.Ε.

Το ίδιο κατεστημένο που στήριζε αναφανδόν το Ναι και πολέμησε λυσσαλέα το Όχι, αυτή την στιγμή ερμηνεύει το Όχι ως Ναι μεν αλλά, στο πλευρό του πρωθυπουργού (απλά διακατέχεται από ανασφάλεια και καχυποψία απέναντι του). Οι δύο επιλογές του δημοψηφίσματος ερμηνεύονται ως Ναι και Ναι μεν αλλά. Το πιθανότερο είναι πως το «μεν αλλά» θα εξατμιστεί και θα επιστρέψουμε στο Ναι (σκέτο) με τον πρωθυπουργό να ενσωματώνει το Όχι στο Ναι. Την δυναμική του Όχι, όμως, πολύ δύσκολα θα μπορέσει να την ελέγξει. Αποδοχή, υπογραφή, νομιμοποίηση, και υλοποίηση είναι διαφορετικά πράγματα μεταξύ τους. Το κενό αντιπροσώπευσης, το οποίο ήδη είναι τεράστιο, θα διευρυνθεί εάν ο πρωθυπουργός επιλέξει αυτή την οδό.

Ας αφήσουμε όμως τις εκτιμήσεις και ας δούμε ορισμένα στοιχεία.

Διαμορφώνεται μια Ελλάδα του 1/2 και οδεύουμε ολοταχώς προς μια Ελλάδα του 1/3. Ο πολιτικός κόσμος είναι ποσοτικά κατακερματισμένος και ποιοτικά εξαθλιωμένος, ενώ οι προσπάθειες αναδιαμόρφωσης και ανασυγκρότησης του κινούνται μεταξύ τραγέλαφου και κλαυσίγελου... Εάν ορισμένοι προσπαθούν να μας πείσουν πως ο ισχυρός είναι και δίκαιος και άρα ο ανίσχυρος δικαιολογημένα παθαίνει ότι παθαίνει, αυτό έχει να κάνει με ζητήματα νομιμοποίησης, ενοχών, μίσους, εκδικητικότητας, ανασφάλειας και μετάβασης σε μια κοινωνία του 1/2 ή και του 1/3. (15 Απρ 2015)

Ως πρώτο σημείο καμπής, μπορούν να θεωρηθούν τα αποτελέσματα των δύο εκλογικών αναμετρήσεων του 2012, όπου ο δικομματισμός της μεταπολίτευσης απέσπασε συνολικό ποσοστό 32,03% τον Μαΐο και -μέσω μιας mediaκης αντεπίθεσης και έντονης πόλωσης- 41,94% τον Ιούνιο. Στις εκλογές του 2009 τα δύο κόμματα του μεταπολιτευτικού δικομματισμού και της τωρινής συγκυβέρνησης είχαν αποσπάσει ποσοστό 77,39%. (30 Δεκ 2013)

Οι νεκροζώντανοι όσες προβιές και εάν προσπάθησαν να φορέσουν, δεν μπόρεσαν σε καμία περίπτωση να υπερβούν ουσιαστικά την πολιτική δύναμη των εκλογών του 2012. Από εκείνη τη στιγμή και ύστερα είχαμε μια τεχνητή παράταση ζωής τριών χρόνων με εξωεθνικές παρεμβάσεις, μηντιακές καταιγίδες, στρεβλώσεις ταυτοτήτων, τεχνητούς διπολισμούς, μπλοκάρισμα του πολιτικού συστήματος κ.λπ. Στις τελευταίες εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 οι νεκροζώνταντοι (Ν.Δ και Πα.Σο.Κ) απέσπασαν ποσοστό 32,49% επιστρέφοντας στο ποσοστό του Μαΐου του 2012.

Πράγματι, η αποτύπωση στο δημοψήφισμα βρίσκεται περίπου στα ίδια επίπεδα μεταξύ των εκλογών του Μαΐου και του Ιουνίου του 2012. Συγκεκριμένα το ποσοστό του Ναι ήταν 38,69%. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος αντικατοπτρίζει δύο βασικά κοινωνιολογικά δεδομένα. Το πρώτο είναι η διχοτομία ανάμεσα σε μια άνωθεν κοινωνία του 1/3 και σε μια κάτωθεν κοινωνία των 2/3. Το δεύτερο, και σημαντικότερο, είναι το χάσμα γενεών και πιο συγκεκριμένα η γενιά άνω των 40-45 ετών (η οποία είναι γέννημα του παλαιού δικομματισμού, του διπολικού διεθνούς συστήματος, του ψυχρού πολέμου κ.λπ) και η γενιά κάτω των 40-45. Αυτή η διχοτομία φάνηκε για πρώτη φορά με εμφατικό τρόπο στις εκλογές του 2012, όπου ο παλαιός δικομματισμός και η υλικοπνευματική γεροντοκρατία, αυτή η μεταχουντική σαπισμένη γενιά της τελευταίας περιόδου του διπολικού συστήματος που κουβαλάει την ψυχροπολεμική ιδεολογική πλύση εγκεφάλου, ουσιαστικά προσπάθησε να ερμηνεύσει τα κοινωνιολογικά παιδιά και εγγόνια της μέσω της «θεωρίας των άκρων» (ένα από τα πολλά δίπολα που επιστρατεύτηκαν τα πέντε αυτά χρόνια).

Αυτές είναι οι δύο πιο σημαντικές κοινωνιολογικές τομές που διαπερνούν οριζόντια και κάθετα την ελληνική κοινωνία και εκφράζονται εκλογικά ή δημοψηφισματικά από το 2012 και ύστερα, περίοδος που κατέρρευσε ο παλαιός δικομματισμός, ο οποίος κρατήθηκε τεχνητά στη ζωή με σωληνάκια και μορφή νεκροζώντανου ζόμπι (ακριβώς όπως και η Ελλάδα).

Ψηφοφόροι του Όχι κατά ηλικία

18-24: 85%
25-34: 72.3%
35-44: 67.4%
45-54: 69.2%
55-64: 59.4%
65+: 44.9%

Με βάση σχεδόν όλα τα εκπαιδευτικά, εργασιακά και εισοδηματικά κριτήρια, η επιλογή του Όχι κυριάρχησε επί του Ναι (και στις ελάχιστες κατηγορίες που κυριάρχησε το Ναι, η διαφορά ήταν οριακή, της τάξης 51-2% έναντι 49-8%). Και εδώ, όπως και στις διεθνείς εξελίξεις (Μακροδομές) βλέπουμε τη δημογραφία και την ηλικία να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο. Δύο παράγοντες που συστηματικά υποβαθμίζονται.

Από τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος προέκυψαν τρεις και όχι δύο πόλοι. Δύο στοιχεία που έχουν ενδιαφέρον και πρέπει να προσεχθούν, είναι τα εξής. Πρώτον, στο δημοψήφισμα συμμετείχαν πάνω από 6 εκατομμύρια πολίτες (62.5 % ποσοστό συμμετοχής). Στις εκλογές του 2007 είχαν συμμετάσχει λίγο κάτω από 7,5 εκατομμύρια πολίτες (74.15 % ποσοστό συμμετοχής). Η διαφορά είναι πάνω από ένα εκατομμύριο. Δεύτερον, η αποχή, το άκυρο και το λευκό ξεπέρασαν το Ναι και αποτέλεσαν τη δεύτερη κατά σειρά πολιτική «επιλογή» στο δημοψήφισμα. Είναι ένας ενδιάμεσος πολιτικός πόλος ανάμεσα στο Ναι και το Όχι ο οποίος δεν έχει καμία θεσμική ή άλλη έκφραση. Τα δύο αυτά στοιχεία έχουν σημασία για τις μελλοντικές εξελίξεις.

Από όλα τα προηγούμενα όμως, το σημαντικότερο στοιχείο είναι το δημογραφικό. Το χάσμα γενεών υπερβαίνει το κοινωνικο-οικονομικό χάσμα (εάν δε τοποθετήσουμε το όριο άνω των 55 και κάτω των 55 ετών είναι ξεκάθαρο πως μιλάμε για δύο διαφορετικές χώρες). Η νέα γενιά, που θεωρείται και είναι πιο ευρωπαϊκή σε σύγκριση με όλες τις προηγούμενες, φάνηκε περισσότερο διατεθειμένη να «ρισκάρει» -με βάση τα διλήμματα που της επιβλήθηκαν- την παραμονή της χώρας στην €uroζώνη. Ο παλαιός ελλαδικός «ευρωπαϊσμός» πέθανε. Η νέα γενιά θα κινηθεί μεταξύ ενός νέου ελληνικού ευρωπαϊσμού -που θα έχει ουσιαστικό και όχι μονάχα νομισματικό περιεχόμενο, ο οποίος όμως δεν διαφαίνεται πουθενά στον ορίζοντα- και ενός μαλακού ή σκληρού ελληνικού ευρωσκεπτικισμού.

Πηγή: Δ`~. Κοσμοϊδιογλωσσία