Διάλυσις τοῦ στρατοπέδου καὶ παράδοσις τῆς Ἀκροπόλεως
Ἑπόμενον ἦτο ὅτι μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Καραϊσκάκη καὶ τὴν καταστροφὴν τοῦ στρατοῦ τῆς 24ης Ἀπριλίου ἤθελε καταλάβῃ πανικὸς φόβος τὸ στρατόπεδον τῶν Ἑλλήνων καὶ κατὰ συνέπειαν ἤθελεν ἐπέλθῃ ἡ διάλυσις· ἡ λειποταξία ἤρχισεν ἀπὸ τὴν ἐπιοῦσαν καὶ ἐξηκολούθῃ ἀδιακόπως, ἀπαριθμηθέντος δὲ τοῦ στρατοῦ τὴν 27ην Ἀπριλίου εὑρέθη συγκείμενος μόνον ἀπὸ 3500 ἄνδρας διατηροῦντας τὸν Φάληρον καί τίνας θέσεις καὶ τὴν Μονὴν τοῦ Πειραιῶς· ὁ Κιουταχῆς τὴν ἐπαύριον τῆς μάχης ἐκάλεσε τοὺς ἐν τῷ φρουρὶῳ νὰ παραδόσωσι τὴν Ἀκρόπολιν, ἀλλ' οὗτοι ἀπέῤῥιψαν τὴν πρότασίν του.
Ἡ λειποταξία καθεκάστην ἐξηκολούθει νὰ γίνεται ὥστε αἱ παράλιαι θέσεις ἀποκατεστάθησαν ἀδύνατοι πρὸς διατήρησιν καὶ ἀπύκρουσιν τῶν ἐχθρῶν, τούτου ἕνεκεν κατέπλευσαν πλοῖα τινα καὶ πλοιάρια τὴν 13ην Μαΐου καὶ ἐπεβιβάσθησαν τὰ ἐλαφρὰ κανόνια, τὰ δὲ δυσκόμιστα ἐῤῥίφθησαν εἰς ἕν πηγάδιον, τὴν 15ην ἐπιβιβάσθη καὶ τὸ ὑπὸ τὸν Νικήταν καὶ Γενναῖον μὲ ἀναπεταμένας σημαίας, ἀποκρούσαντες τοὺς ἐφορμήσαντας ἐχθροὺς.
Οἱ ἐν τῇ Ἀκροπόλει ἰδόντες τὴν ἐγκατάλειψιν τοῦ Φαλήρου ἀπελπίσθησαν καὶ ἤρχισαν μεταξύ των μεγάλην λογοτριβὴν, ἀλλ' ἐπὶ τέλους ὑπερίσχυσεν ἡ περὶ συμβιβασμοῦ γνώμη, ὅστις ἐγένετο ὑπὸ τοὺς ἀκολούθους ὅρους, τοὺς ὁποίους παρεδέχθη ὁ Μεχμὲτ Ῥεσίτ Πασσᾶς καὶ ὑπέγραψεν.
Αον. Ὅλα τὰ στρατεύματα τῆς φρουρᾶς θέλουν ἐξέλθει μὲ τὰ ὅπλα καὶ τὰ πράγματά των.
Βον. Αἱ οἰκογένειαι τῶν Ἀθηναίων θέλουν εὔγῃ χωρὶς ὅπλα, μὲ τὰ πράγματάτων ὅμως.
Γον. Οἱ Μουσουλμάνοι πάσης τάξεως ἡλικίας καὶ γένους θέλουν δοθῇ εἰς χεῖρας τοῦ Βεζύρη των.
Δον. Ὁ τόπος ὅλος ἐκτὸς τοῦ Χαβελὲ θέλει εἶναι κενὸς ἀπὸ στρατεύματα μέχρι θαλάσσης.
Εον. Τρεῖς ἀξιωματικοὶ Γεντεκλίδες Καφτὰν Ἀγᾶς, Τζιαντάραγας καὶ Σελιάμαγας νὰ δοθῶσιν ὅμηροι.
ΣΤον. Θέλουν δοθῶσιν 60 ζῶα πρὸς μετακόμισιν τῶν ἀσθενῶν καὶ πληγωμένων.
Ζον. Ἡ Ἀκρόπολις θέλει παραδοθῇ ὡς ὑπάρχει μὲ τὰ πολεμοφόδια καὶ πυροβόλα.
«Βεζύρης Μεχμὲτ Ῥεσὶτ Πασσᾶς
πληρεξούσιος, ἀρχηστράτηγος καὶ τὰ λοιπὰ.»
Ἡ πτῶσις τῆς Ἀκροπόλεως ἐπέφερε τὴν πτῶσιν ὅλων τῶν ἐπὶ τοῦ Καραϊσκάκη ἀνεγερθέντων μερῶν τῆς Στερεᾶς Ἑλλάδος, οἱ ἐν ταῖς ἐπαρχίαις ὁπλαρχηγοὶ οἱ μὲν ἐσυμβιβάσθησαν μετὰ τοῦ Κιοταχῆ καὶ ἔμειναν ἐν ταῖς ἐπαρχίαις, οἱ δὲ ἀπέρασαν εἰς τὴν Πελοπόνησον· ὁ Κιουταχῆς ἀφίσας εἰς τὴν Ἀκρόπολιν μίαν ἀνάλογον φρουρὰν ἀπέλυσε τοὺς πλείστους Ἀλβανοὺς ὑπομισθίους, ἀναχώρησεν εἰς Θήβας ἀφήσας ἐπὶ τῆς Ἀνατολικῆς Ἑλλάδος τὸν Ὀμὲρ Πασσᾶ Καρύστιον, αὐτὸς δὲ ἀπῆλθεν διὰ τῆς Λαρίσσης εἰς Ἰωάννινα.
ΓΕΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ
ΥΠΟ ΛΑΜΠΡΟΥ ΚΟΥΤΣΟΝΙΚΑ Ταγματάρχου
ΤΟΜΟΣ Α΄, ΑΘΗΝΑΙ, 1863
Ἀντιγραφὴ: Ἑλλήνων Φῶς
"Γι΄αὐτήν γεννάει σάν κεραυνός τούς στίχους του ο Αἰσχύλος,
γι΄αὐτήν πεθαίνει γαληνά στή φυλακή ὁ Σωκράτης,
κι ἀπάνου κι ὥς τόν Ὄλυμπο φτερώνεται ὁ Φειδίας
καί ξαναγναντεύει τούς Θεούς καί μέ τό σκαλιστήρι
τούς ξαναπλάθει ξάστερους καί χρυσελεφαντένιους.
Γι΄αὐτήν θά κάμουν θαύματα καί νιοί καί γέροι ἀκόμη.
Γι΄αὐτήν θά ὁρκίζωνται παλληκαρίσιον ὅρκο,
κοντάρια,ἀσπίδες καί σπαθιά ὁρμητικά κινώντας:
Θά τά κρατῶ τά ὅπλ΄αὐτά καί δέ θά τά ντροπιάσω
καί μόνος καί μέ συντροφιά κι ἐδῶ κι ὅπου κι ἄ λάχω,
θά πολεμήσω ἀκούραστα κι ἀφρόντιστα θά πέσω
καί τήν πατρίδα μιά μεγάλη θά τήν κάμω...."
...
-"Εἶμαι ἡ Πατρίδα.Ἀδιάκριτη καί ἀγέλαστη μητέρα,
συχνά ἀπ΄τό χρέος πού κυβερνᾶ ἱερό τά σωθικά μου,
μοῦ βάζει άτσάλι στήν καρδιά καί στή ματιά φοβέρα....
Καί μήν ξαφνίζετε ἄν κρατῶ τήν ἀγριλιά στό χέρι
πλεγμένη σέ μαχαίρι.
Στήν ἀγκαλιά μου ταιριαστές καί Χάρες καί Γοργόνες.
Οἱ Μαραθῶνες-μάθετε-γεννοῦν τούς Παρθενῶνες."
(Κ.Παλαμᾶς)