Υγίνου, Ποιητική Αστρονομία : Ι.6 Γονυκλινής

Ηρακλής και Βόρειος Στέφανος
Hercules as depicted in Urania’s Mirror, a set of constellation cards published in London c.1825. The figure appears upside down in the sky relative to neighbouring constellations
Wikipedia URL
[https://en.wikipedia.org/wiki/Hercules_(constellation)]

Ο Ερατοσθένης υποστηρίζει ότι είναι ο Ηρακλής, τοποθετημένος πάνω από τον Δράκοντα στον οποίο έχουμε προαναφερθεί (Ι.3 Όφις) κι ετοιμοπόλεμος, με τη λεοντή να καλύπτει το αριστερό του χέρι και κρατώντας το ρόπαλο στο δεξί, προσπαθεί να θανατώσει τον δράκο των Εσπερίδων ο οποίος εθεωρείτο ακατάβλητος, ουδέποτε έκλεινε τα μάτια του, διατηρώντας πάντα νωπές τις αποδείξεις για την επάξια τοποθέτησή του στη θέση του φύλακα.

Ο Κήπος των Εσπερίδων
Wikipedia URL
[https://en.wikipedia.org/wiki/Hesperides]

Ο Πανύασις στα Ηράκλεια, αναφέρεται στον καταστερισμό ως ένδειξη θαυμασμού από μέρους του Δία για τη μάχη τους· για τον δράκο που κρατά ορθό το κεφάλι του και τον Ηρακλή να στηρίζεται στο δεξί του γόνατο, λέει ότι πάσχιζε να συντρίψει τη δεξιά πλευρά του κεφαλιού του φιδιού με το αριστερό του πόδι. Με το δεξί του χέρι να δείχνει έτοιμο να εξαπολύσει χτύπημα και το αριστερό σε έκταση καλυμμένο από τη λεοντή, φαίνεται να πολεμά με όλες του τις δυνάμεις. Παρά το ότι ο Άρατος ισχυρίζεται την παντελή έλλειψη αποδείξεων για το ποιός στ’ αλήθεια είναι, θ’ αποπειραθούμε να φανερώσουμε τη δυνατότητα διατύπωσης εύλογων συλλογισμών.

Πανύασις
Wikipedia URL
[https://en.wikipedia.org/wiki/Panyassis]

Ο Ἀρίαιθος, όπως έχει ήδη ειπωθεί, αποκαλεί τη μορφή αυτή Κητέα, γιό του Λυκάωνα και πατέρα της Μεγιστούς. Φαίνεται να θρηνεί τη μεταμόρφωση της κόρης του σε αρκούδα· γονυπετής ανοίγει τα χέρια του προς τον ουρανό παρακαλώντας τους θεούς να την αποκαταστήσουν.

Ο Θησέας σηκώνει το θεόρατο βράχο
ebooks.edu.gr URL
[http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-C103/737/4824,21989/]

Ο Ἡγησιάναξ, ωστόσο, αναφέρει ότι πρόκειται για τον Θησέα, ο οποίος μοιάζει να σηκώνει το βράχο στην Τροιζήνα. Λέγεται ότι ο Αιγαίας είχε κρύψει από κάτω τα σανδάλια του κι ένα ξίφος, προειδοποιώντας την μητέρα του, Αίθρα, να μην τον στείλει στην Αθήνα μέχρις ότου ανδρωθεί και με ίδιες δυνάμεις μπορούσε να κινήσει την πέτρα επιστρέφοντας τα ευρήματα στον πατέρα του. Κι έτσι φαίνεται να προσπαθεί να τη σηκώσει όσο ψηλότερα γινόταν. Στο ίδιο αφήγημα συναντούμε τον ισχυρισμό κάποιων ότι η λύρα που βρισκόταν τοποθετημένη πλησίον, ήταν δική του επειδή διέθετε καλλιτεχνικό ταλέντο κι έμοιαζε να είχε επιπλέον διδαχθεί την τεχνική του οργάνου. Επ’ αυτού ο Ανακρέων λέει: Κοντά στον Θησέα, το γιό του Αιγαία, βρίσκεται η Λύρα.

Ο αστερισμός της Λύρας
Plate 8 from A celestial atlas comprising a systematic display of the heavens in a series of thirty maps illustrated by scientific description of their contents and accompanied by catalogues of the stars and astronomical exercises
Wikipedia URL
[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Lyra]

Τυφλωμένος από τις Μούσες ο Θάμυρις, για κάποιους, γονατίζει ικετεύοντας· άλλοι θέλουν να είναι ο Ορφέας, ο οποίος θανατώνεται από μερικές Θρακιώτισσες, επειδή είχε αποκαλύψει κάποιες από τις μυστικές ιεροτελεστίες του Πατέρα Λίμπερ.

Ο Θάνατος του Ορφέα
Death of Orpheus, by Dürer (1494)
Wikipedia URL
[https://en.wikipedia.org/wiki/Orpheus]

Αλλά ο Αισχύλος, στο έργο του με τίτλο Προμηθεύς λυόμενος, λέει ότι είναι ο Ηρακλής μαχόμενος όχι τον δράκο αλλά τους Λίγυρες. Επ’ αυτού αναφέρει ότι τον καιρό που ο Ηρακλής μετέφερε μακριά τα βόδια του Γηρυόνη βρέθηκε στην Λιγυρία. Εκείνοι συγκέντρωσαν δυνάμεις ώστε να του αποσπάσουν το κοπάδι και κατάφεραν να τον πληγώσουν πολλαπλά με τα βέλη τους. Όταν τα όπλα του Ηρακλή απέτυχαν, εξαντλημένος από το πλήθος των βαρβάρων και δίχως βέλη, έπεσε στα γόνατα καταβεβλημένος. Ο Δίας, ωστόσο, από οίκτο για το γιό του προνόησε να υπάρχουν αρκετοί βράχοι γύρω του. Μ’ αυτούς ο Ηρακλής υπερασπίσθηκε τον εαυτό του κι έτρεψε τον εχθρό σε φυγή. Έτσι ο Δίας καρφίτσωσε την πολεμική του φιγούρα ανάμεσα στους αστερισμούς.

Επιπροσθέτως κάποιοι είπαν ότι επρόκειτο για τον Ιξίωνα με δεμένα τα χέρια του επειδή είχε ποθήσει την Ήρα, ενώ άλλοι ότι ήταν ο Προμηθέας αλυσοδεμένος στο Καύκασο.

Το μαρτύριο του Ιξίωνα
Giovanni Battista Langetti – The Torture of Ixion (17th-century)
Wikipedia URL
[https://en.wikipedia.org/wiki/Ixion]

• εικόνα εξωφύλλου: IAU Hercules chart
  wikipedia URL [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Hercules_(constellation)]
• πηγή αναφοράς: LOEB Classical Library Harvard University Press

Πηγή: Χείλων